Najważniejsze informacje
Tokenomia to konstrukcja modelu ekonomicznego kryptowaluty. Opisuje czynniki, które mają wpływ na użytkowanie i wartość tokena.
W jej skład mogą wchodzić takie rzeczy, jak np. tworzenie, podaż, dystrybucja, najważniejsze aspekty, systemy nagród czy harmonogramy spalania tokenów.
W przypadku projektów z sektora krypto dobrze pomyślana tokenomia decyduje o sukcesie. Ocena tokenomii projektu przed podjęciem decyzji o udziale to powszechna praktyka wśród inwestorów i osób zainteresowanych.
Wprowadzenie
Od kiedy projekt Bitcoin zapoczątkował rewolucję kryptowalutową w 2009 roku, rynek rośnie w niesamowitym tempie, czego efektem są tysiące tokenów. Jednym z czynników, które decydują o tym, czy projekt z sektora krypto odniesie sukces, czy poniesie porażkę, jest jego tokenomia, czyli konstrukcja i obsługa gospodarki tokena.
Innymi słowy tokenomia to ustalanie zasad tworzenia, rozpowszechniania i użytkowania tokenów poprzez połączenie koncepcji z zakresu ekonomii, teorii gier oraz technologii blockchain.
Tokenomia w skrócie
Tokenomia (połączenie słów „token” i „ekonomia”) to m.in. czynniki ekonomiczne, które określają sposób działania kryptowaluty. Jest to np. liczba istniejących tokenów (lub monet), sposób ich wprowadzania na rynek, potencjalne zastosowania oraz zachęty, które mają motywować użytkowników i utrzymywać kondycję sieci.
Działa to mniej więcej na takiej zasadzie, na jakiej bank centralny poprzez wdrażanie polityki pieniężnej zachęca lub zniechęca do wydawania, pożyczania, oszczędzania oraz przepływu pieniędzy. Jednak w odróżnieniu od tradycyjnych pieniędzy kontrolowanych przez banki centralne większość tokenów kryptograficznych działa przejrzyście przy użyciu technologii blockchain i smart kontraktów.
Najważniejsze elementy tokenomii
Podaż tokenów
Podaż maksymalna: To łączna liczba tokenów, jakie kiedykolwiek powstaną. Kapitalizacja bitcoina wynosi np. 21 mln monet. Po halvingu w roku 2024 nagroda górnicza w sieci Bitcoin spadła z 6,25 do 3,125 BTC za blok, co ograniczyło tempo wchodzenia nowych monet do obiegu. Według przewidywań ostatni bitcoin zostanie wykopany ok. roku 2140.
Podaż w obiegu: Ile tokenów jest aktualnie dostępnych na rynku, dostępnych dla użytkowników i traderów. Wartość ta może rosnąć lub maleć w zależności od tego, czy nastąpi emisja nowych tokenów, spalenie już dostępnych czy zamrożenie tokenów w harmonogramach nabywania praw.
Inflacja a deflacja: Niektóre kryptowaluty, np. eter (ETH), nie mają ustalonego limitu, ale przy użyciu mechanizmów takich jak spalanie opłat kontrolują emisję tokenów i utrzymują inflację pod kontrolą. Inne, np. BNB, celowo regularnie spalają tokeny, aby ograniczyć ich podaż i potencjalnie podnieść ceny.
Walory użytkowe tokena
Walory użytkowe tokena to zastosowania praktyczne przewidziane dla tokena oraz poszczególne role, jakie może pełnić w swojej sieci. Często jest to np.:
Zakup usług w sieci czy wnoszenie opłat za gaz – jak w przypadku ETH w sieci Ethereum czy BNB w sieci BNB Chain.
Głosowanie w sprawie dalszego rozwoju sieci, jak w przypadku tokenów zarządzania, które dają posiadaczom głos w decyzjach związanych z protokołem.
Zamrażanie tokenów (staking) w celu wspomagania zatwierdzania transakcji i zdobywania nagród (w sposób typowy dla sieci Proof of Stake).
Reprezentowanie stanu własnościowego lub udziałów aktywów rzeczywistych, jak w przypadku tokenów akcyjnych powiązanych z akcjami czy nieruchomościami.
Znajomość walorów użytkowych tokena stanowi wskazówkę na temat potencjalnego popytu na token oraz jego ewentualnego wzrostu.
Dystrybucja tokenów
Ważne jest, aby oprócz podaży i popytu przyjrzeć się dystrybucji. Rozkład tokenów przy uruchomieniu projektu może mieć wpływ na stopień jego decentralizacji i stabilności w perspektywie średnio- oraz długoterminowej.
Są dwa główne rodzaje dystrybucji tokenów:
Emisja sprawiedliwa: Brak prywatnych przedsprzedaży lub przydziałów we wczesnej fazie – wszyscy dostają dostęp do tokenów jednocześnie. Taki był sposób emisji bitcoina i dogecoina. Dzięki tej metodzie można łatwiej zadbać o sprawiedliwość i decentralizację.
Wydobycie wstępne lub przedsprzedaż: Niektóre tokeny są zarezerwowane dla założycieli, inwestorów lub instytucji przed oficjalną premierą, co ma miejsce w przypadku wielu altcoinów. Co prawda ułatwia to finansowanie rozwoju na wczesnym etapie, ale może prowadzić do koncentracji własności i wzrostu ryzyka, że posiadacze dużych zasobów będą wywierać wpływ na rynek.
Ogólnie rzecz biorąc, trzeba zwracać uwagę na równomierność przydziału tokenów. Kiedy kilka dużych organizacji posiada zbyt dużą część tokenów, zwykle uważa się to za bardziej ryzykowne.
Warto również sprawdzać w harmonogramie blokad i uwalniania tokenów, czy do obiegu nie wejdzie duża ich liczba, ponieważ często skutkuje to presją na obniżkę wartości tokena.
Struktury motywacyjne
Dobre zachęty zapewniają bezpieczeństwo sieci i motywują uczestników. Przykładowo:
W modelu Proof-of-Work sieci Bitcoin górnicy dostają w nagrodę zarówno nowo wyemitowane monety, jak i opłaty transakcyjne, co zachęca ich do dalszej obróbki bloków, mimo że nagrody stopniowo maleją.
Dzięki protokołowi Proof of Stake (PoS) walidatorzy mogą poprzez zamrożenie tokenów uzyskać prawo do zatwierdzania transakcji w zamian za wynagrodzenie. Jeżeli będą oszukiwać, stracą stawkę, co zachęca do uczciwego zachowania.
Oba modele mają wynagradzać uczciwych uczestników, co ułatwia dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo sieci.
Poza tym dostępne są platformy DeFi, które dają w nagrodę odsetki lub tokeny użytkownikom, którzy pożyczają, dostarczają płynność lub przyczyniają się do rozwoju projektu.
Rozwój tokenomii
Od czasu powstania prostego, ale przełomowego projektu sieci Bitcoin tokenomia zrobiła się o wiele bardziej różnorodna i złożona. Pierwsze modele były nastawione na proste harmonogramy emisyjne i nagrody. Obecnie projekty eksperymentują z dynamicznymi strategiami podażowymi, niestandardowymi modelami zarządzania, stablecoinami algorytmicznymi, tokenami NFT oraz stokenizowanymi aktywami rzeczywistymi. Niektórym może się udać, ale wiele poniesie porażkę. Bitcoin pozostaje modelem najbardziej niezawodnym i sprawdzonym.
Tokenomia a kryptoekonomia
Tokenomia i kryptoekonomia to pojęcia pokrewne, ale nie do końca tożsame. Tokenomia to system gospodarczy danego tokena lub kryptowaluty, na który składają się aspekty omówione powyżej: podaż, alokacja, walory użytkowe itp.
Kryptoekonomia z kolei podchodzi do tego zagadnienia szerzej i analizuje metody utrzymywania bezpieczeństwa, wspierania decentralizacji i obsługi działania sieci przy użyciu bodźców ekonomicznych oraz konstrukcji systemu.
Wnioski końcowe
Tokenomia to podstawowa koncepcja, którą trzeba znać, planując wejście w krypto. Jest to określenie służące do opisu głównych czynników, jakie mają wpływ na wartość tokena lub monety.
Poprzez analizę zależności podażowych, zastosowań praktycznych, dystrybucji oraz modeli motywacyjnych można lepiej ocenić, czy projekt ma szanse powodzenia, czy nie. Żaden czynnik w oderwaniu od innych nie mówi wszystkiego, ale posiadanie solidnej tokenomii to ważny pierwszy krok w kierunku długofalowego sukcesu i rozwoju sieci.
Dalsza lektura
Wyłączenie odpowiedzialności: Niniejsza treść jest prezentowana bez rękojmi, wyłącznie w celach ogólnoinformacyjnych i dydaktycznych, bez jakichkolwiek oświadczeń ani gwarancji. Nie należy jej rozumieć jako porady finansowej, prawnej ani innego rodzaju porady specjalistycznej. Nie ma ona również charakteru zachęty do zakupu jakiegokolwiek konkretnego produktu ani usługi. Użytkownik powinien zasięgnąć własnej porady u odpowiednich fachowych doradców. Możliwe, że produkty wspomniane w tym artykule nie będą dostępne w danym regionie. Jeżeli artykuł jest napisany przez osobę z zewnątrz, należy pamiętać, że wyrażane poglądy są poglądami tej osoby i nie muszą odzwierciedlać poglądów Akademii Binance. Więcej informacji można znaleźć w naszym pełnym wyłączeniu odpowiedzialności. Ceny aktywów cyfrowych bywają zmienne. Wartość Twojej inwestycji może spaść lub wzrosnąć i możliwe, że nie odzyskasz zainwestowanej kwoty. Ponosisz wyłączną odpowiedzialność za swoje decyzje inwestycyjne, a Akademia Binance nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne straty. Niniejszego materiału nie należy rozumieć jako porady z zakresu finansów, prawa ani innej dziedziny. Więcej informacji można znaleźć w naszych Warunkach użytkowania i Ostrzeżeniu o ryzyku.