Czym jest Inflacja? | Binance Academy

Wyjaśnij Mi To, Jakbym Miał Pięć Lat (ELI5)

Pewnie nieraz słyszałeś, jak twoja babcia opowiadała o tym, jak to wszystko było tańsze za czasów jej młodości? To właśnie zasługa inflacji.To ona powoduje, że dziś wszystko jest droższe, niż kiedyś. Powodowana jest ona nieprawidłowościami w podaży i popycie dla produktów i usług, co powoduje wzrost cen.

Inflacja być może ma swoje zalety, jednak ogólnie rzecz biorąc, nie jest ona pożądanym efektem: dlaczego miałbyś chcieć oszczędzać swoje pieniądze, jeżeli następnego dnia byłyby one warte mniej? Aby kontrolować inflację, rządy wdrażają politykę mającą na celu ograniczanie wydatków.

Spis Treści

Wprowadzenie
Przyczyny inflacji
Środki zaradcze wobec inflacji
- Wyższe stopy procentowe
- Zmiany w polityce fiskalnej
Mierzenie inflacji za pomocu indeksu cen
Zalety i wady inflacji
- Zalety inflacji
- Wady inflacji
Przemyślenia końcowe

Wprowadzenie

Inflacje można zdefiniować jako zmniejszenie siły nabywczej danej waluty. Jest to trwały wzrost cen dóbr i usług w danej ekonomii.

Podczas gdy “relatywna zmiana cen” oznacza wzrost ceny jednego lub kilku dóbr, inflacja odnosi się do wzrostu kosztów niemal wszystkich elementów danej ekonomii. Jest to także zjawisko długoterminowe – wzrost cen musi być trwały, a nie sporadyczny.

Większość krajów przeprowadza coroczne pomiary wskaźników inflacji. Zazwyczaj inflację wyraża się jako zmianę procentową: rośnie i maleje ona w stosunku do poprzedniego okresu badań.

W tym artykule pochylimy się nad różnymi przyczynami inflacji, sposobami jej mierzenia oraz jej wpływem (zarówno tym pozytywnym, jak i negatywnym) na ekonomię.

Przyczyny inflacji

Na podstawowym poziomie istnieją dwie główne przyczyny inflacji. Pierwszą z nich jest nagły wzrost rzeczywistej waluty w cyrkulacji (podaży). Dla przykładu, gdy europejscy konkwistadorzy podporządkowali sobie zachodnią półkulę w 15. wieku, ogromne ilości złota i srebra wpłynęły do Europy, co spowodowało inflację (podaż była zbyt duża).

Po drugie inflacja może wystąpić z powodu niedoboru podaży danego dobra, na które jest wysoki popyt. Może to wywołać wzrost ceny danego dobra, który może mieć wpływ na całą ekonomię. Rezultatem może okazać się wzrost praktycznie wszystkich dóbr i usług.

Jeżeli jednak zaczniemy głębiej analizować inflację, możemy wyróżnić kilka rodzajów zdarzeń, które mogą do niej doprowadzić. Dzisiaj, wyróżnimy od reszty inflację popytową, inflację kosztową i wbudowaną inflację. Istnieją także inne rodzaje, jednak ta trójka to główne warianty, które uwzględnia “model trójkątny” zaproponowany przez ekonomistę Roberta J. Gordona.

Inflacja popytowa

Inflacja popytowa jest najczęstszym rodzajem inflacji, a jest ona powodowana wzrostem wydatków konsumentów. W tym przypadku popyt przewyższa podaż na dobra i usługi – zjawisko powodujące wzrost cen.

Aby to zilustrować, rozważmy rynek, na którym piekarz sprzedaje swoje dobra. Może on wyprodukować mniej więcej 1,000 bochenków chleba tygodniowo. Ten system się sprawdza, gdyż mniej więcej tyle jest w stanie sprzedać w tym czasie.

Jednak załóżmy, że nastąpiło znaczne zwiększenie popytu na chleb. Być może warunki ekonomiczne się poprawiły, dzięki czemu konsumenci mogą wydawać więcej. W związku z tym ceny bochenków chleba prawdopodobnie wzrosną.

Dlaczego? Cóż, maksimum produkcji naszego piekarza to 1,000 bochenków tygodniowo. Ani jego pracownicy, ani jego piece nie będą w stanie wyprodukować więcej chleba. Oczywiście piekarz może zatrudnić więcej pracowników, albo kupić kolejne piece, jednak to wymaga czasu.

Na ten moment mamy zbyt wielu klientów i zbyt mało chleba. Niektórzy klienci są w stanie zapłacić więcej za bochenek, więc naturalnie piekarz zwiększa cenę chleba.

Teraz wyobraź sobie, że poprawa warunków ekonomicznych nie tylko zwiększyła popyt na chleb, ale także na mleko, olej i kilka innych produktów. W ten sposób tworzy się inflacja popytowa. Ludzie zaczynają kupować coraz więcej dóbr, przez co popyt rośnie szybciej, niż podaż – co powoduje wzrost cen.

Inflacja kosztowa

Inflacja kosztowa ma miejsce, kiedy wzrost poziomu cen jest wynikiem wzrostu kosztu surowców lub produkcji. Tak jak sama nazwa wskazuje, to koszta “pchają” cenę do góry.

Odwiedźmy ponownie naszego piekarza. Kupił do swojej piekarni nowy piec i zatrudnił kilku nowych pracowników, dzięki czemu jest w stanie produkować teraz 4,000 bochenków tygodniowo. Na ten moment podaż dogania popyt i wszyscy są szczęśliwi.

Jednak pewnego dnia piekarz dostaje niefortunną wiadomość. Zbiory zboża w tym roku były szczególnie słabe, co oznacza niewystarczającą ilość zaopatrzenia dla piekarni w tym regionie. Piekarz musi zapłacić więcej za zboże, którego potrzebuje do produkcji bochenków. Z racji dodatkowych wydatków, musi podnieść cenę za chleb, nawet jeśli popyt konsumentów nie wzrósł.

Inną możliwością jest wzrost płacy minimalnej przez rząd. To zwiększa koszt produkcji piekarza, gdyż musi więcej płacić swoim pracownikom, więc po raz kolejny cena bochenka chleba wzrasta.

Na większą skalę inflacja kosztowa jest zazwyczaj powodowana niedoborem surowców (takich jak zboże, czy ropa naftowa), podwyższonym opodatkowaniem towarów przez rząd lub spadkiem kursów wymiany walut (powodujących wyższe koszty importu).

Wbudowana inflacja

Wbudowana inflacja (lub inflacja kacowa) to typ inflacji, który jest wynikiem działalności gospodarczej z przeszłości. Dlatego też mogą ją wywołać np. dwa poprzednie rodzaje inflacji, jeżeli utrzymywały się przez dłuższy czas. Wbudowana inflacja jest ściśle związana z pojęciami oczekiwań inflacyjnych i spirali cen i wynagrodzeń.

Pierwsze opisuje idee, że – po okresie inflacji – gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa oczekują, że inflacja będzie się utrzymywać w przyszłości. Jeżeli w poprzednich latach istniała inflacja, pracownicy stają się bardziej skłonni do negocjacji wyższych wynagrodzeń, zachęcając przy tym przedsiębiorstwa do zwiększenia cen swoich produktów lub usług.

Spirala cen i wynagrodzeń ilustruję tendencję wbudowanej inflacji do powodowania dalszej inflacji. Może się tak zdarzyć, że pracownicy i pracodawcy nie mogą dojść do porozumienia w kwestii wartości wynagrodzenia. Pracownicy żądają wyższych płac, gdyż chcą chronić swój dobrobyt przed spodziewaną inflacją, zaś pracodawcy są zmuszeni do podwyższenia kosztów swoich produktów. W takiej sytuacji pracownicy będą żądać jeszcze większych płac z racji zwiększenia się cen dóbr i usług, co dalej podniesie owe ceny – i w ten sposób tworzy się spirala inflacji.

Środki zaradcze wobec inflacji

Niekontrolowana inflacja może być szkodliwa dla ekonomii, dlatego też ciężko się dziwić, że rządy starają się z nią aktywnie walczyć. Mogą to robić poprzez zmianę podaży gotówki i wprowadzanie zmian w polityce monetarnej i fiskalnej.

Banki centralne (takie jak Amerykańska Rezerwa Federalna) mają moc zmieniania podaży pieniędzy fiat poprzez zwiększanie i zmniejszanie ich ilości w cyrkulacji. Częstym przykładem jest ilościowe łagodzenie (QE), podczas którego banki centralne kupują aktywa bankowe, aby wpuścić do gospodarki świeżo wydrukowane pieniądze. Akurat to działanie samo w sobie może pobudzić inflację, więc nie korzysta się z niego by z nią walczyć.

W przeciwieństwie do QE istnieje ilościowe zaostrzenie (QT), czyli polityka monetarna mająca na celu zmniejszenie inflacji poprzez zmniejszenie podaży pieniądza. Jednak istnieje niewiele dowodów, które potwierdzałyby stosowanie QT jako skutecznego narzędzia walki z inflacją. W praktyce większość banków centralnych kontroluję to zjawisko poprzez podniesienie stóp procentowych.

Wyższe stopy procentowe

Wyższe stopy procentowe powodują, że pożyczanie pieniędzy staje się droższe. W rezultacie kredyty tracą na atrakcyjności w oczach konsumentów i przedsiębiorstw. Na poziomie konsumenckim stopy procentowe zniechęcą do nadmiernych wydatków, powodując przez to spadek popytu na dobra i usługi.

Oszczędzanie w tych okresach staję się o wiele bardziej atrakcyjną opcją, a także bardziej opłacalnym zaczyna być pożyczanie pieniędzy. Jednakże może to wyhamować wzrost gospodarczy, gdyż biznesy i gospodarstwa domowe są o wiele ostrożniejsze podczas brania kredytów w celu inwestowania i wydawania.

Zmiany w polityce fiskalnej

O ile większość krajów korzysta ze zmian w polityce monetarnej w celu kontroli inflacji, zmiany w polityce fiskalnej także są pewnego rodzaju wyjściem. Polityka fiskalna odnosi się do działań rządów polegających na wydawaniu i zmienianiu podatków, aby wpłynąć na ekonomię.

Jeżeli rząd zwiększy podatek dochodowy, na przykład, osoby fizyczne będą miały mniej dochodu do dyspozycji. Powoduje to spadek popytu na rynku, co teoretycznie powinno zmniejszyć inflację. Jest to jednak niebezpieczna ścieżka, gdyż ludność może źle przyjąć informację o wyższych podatkach.

Mierzenie inflacji za pomocu indeksu cen

A więc omówiliśmy sposoby na walkę z inflacją, jednak skąd wiadomo, że w ogóle jest z czym walczyć? Pierwszym krokiem jest zidentyfikowanie inflacji poprzez zmierzenie jej. Zazwyczaj robi się poprzez śledzenie indeksu przez określony czas. W wielu krajach stosuje się Wskaźnika Cen Dóbr i Usług (CPI) do pomiaru tego zjawiska.

CPI bierze pod uwagę cenę szerokiej gamy produktów konsumenckich. Stosuje się średnią ważoną do określenia wartości takiego “koszyka” dóbr i usług kupowany przez przeciętne gospodarstwo domowe. Robi się tak co jakiś czas, a otrzymany wynik porównuje się z poprzednimi. Podmioty takie jak Bureau of Labor Statistics (BLS) w Stanach Zjednoczonych zbiera dane ze sklepów z całego kraju, aby zagwarantować dokładność swoich obliczeń.

CPI dla twojego “roku bazowego” może wynosić 100, a dla roku dwa lata później ten wskaźnik może wynosić np. 110. Oznacza to, że na przestrzeni dwóch lat ceny wzrosły o 10%.

Niewielka inflacja nie koniecznie musi oznaczać coś złego. Występuje ona naturalnie w systemach opierających się o pieniądze fiducjarne i w pewien sposób jest ona pozytywna, gdyż zachęca do wydawania i pożyczania. Inflację powinno się zawsze obserwować i śledzić, aby nie dopuścić do jej zbytniego wzrostu, podczas którego uwydatnia się jej negatywny wpływ na ekonomię.

➟ Chcesz rozpocząć swoją przygodę z kryptowalutami? Kup Bitcoiny na Binance!

Zalety i wady inflacji

Na pierwszy rzut oka inflacja może się wydawać czymś, czego powinniśmy za wszelką cenę unikać. Jednak jest ona nieodłączną częścią dzisiejszej ekonomii i w rzeczywistości jest to temat mający swoje jasne i ciemne strony. Pochylmy się nad wadami i zaletami inflacji.

Zalety inflacji

Zwiększone wydatki, inwestycje i pożyczki

Tak jak wspomnieliśmy wcześniej, niski poziom inflacji może być korzystny dla ekonomii, gdyż stymuluje on wydatki, inwestycje i pożyczki. Bardziej sensowne jest nabywanie dóbr i usług natychmiastowo, gdyż inflacja sprawia, że w przyszłości ta sama ilość gotówki będzie miała niższą siłę nabywczą.

Wyższe zyski

Inflacja zachęca przedsiębiorstwa do sprzedawania swoich dóbr i usług po wyższych cenach, aby chronić się przed jej skutkami. W takim wypadku przedsiębiorstwa mogą uzasadnić podwyżkę cen swoich dóbr i usług, ale mogą również podnieść cenę delikatniej wyżej, niż to konieczne, aby osiągnąć trochę dodatkowych zysków.

Jest lepsza niż deflacja

Jak możesz przypuszczać po nazwie tego zjawiska, deflacja jest przeciwieństwem inflacji i charakteryzuje się spadkiem cen w dłuższym okresie. Z racji, że ceny maleją, opóźnianie swoich zakupów ma większy sens dla konsumentów, gdyż w niedalekiej przyszłości za ten sam towar zapłacą mniej. Ma to negatywny wpływ na ekonomię, gdyż znacznie spada popyt na dobra i usługi.

W przeszłości okresy deflacji charakteryzowały się wysokim bezrobociem i przestawieniem się społeczeństwa na oszczędzanie. Mimo, że nie jest to zła rzecz dla pojedynczej osoby, deflacja zatrzymuje wzrost gospodarczy.

Wady inflacji

Dewaluacja waluty i hiperinflacja

Znalezienie właściwej stopy inflacji jest trudne i niekontrolowanie jej może doprowadzić do katastrofalnych skutków. Koniec końców powoduje ona erozję dorobków społeczeństwa: jeżeli posiadasz $100,000 w gotówce pod materacem, za 10 lat te same pieniądze nie zapewnią tobie tyle samo dóbr i usług.

Wysoka inflacja może doprowadzić do hiperinflacji, która następuje mniej więcej, gdy ceny rosną o więcej niż 50% miesięcznie. Płacenie $15 za podstawowe dobra, które jeszcze tydzień temu kosztowały $10 nie jest idealną sytuacją, która niestety lubi się pogarszać. W okresach hiperinflacji ceny często przekraczają stopę 50%, w rezultacie niszcząc walutę i ekonomię.

Niepewność

Jeżeli inflacja jest wysoka, następuje okres niepewności. Gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa nie są pewne, dokąd zmierza ekonomia, więc są o wiele ostrożniejsze z wydawaniem swoich pieniędzy – co hamuje rozwój gospodarki.

Interwencje rządowe

Niektórzy sprzeciwiają się pomysłowi, aby rządy kontrolowały inflację, powołując się na zasady wolnego rynku. Twierdzą, że możliwość rządu do “kreowania nowych pieniędzy” (lub jak to sie mówi w kręgach krypto, Brrrrr) podważa podstawowe zasady ekonomii.

Przemyślenia końcowe

Skutkiem inflacji jest, że ceny rosną z biegiem czasu, powodując wzrost kosztów utrzymania. Jest to zjawisko, które jednak musimy zaakceptować – koniec końców, poprawnie kontrolowana, może ona mieć pozytywny wpływ na ekonomię.

W dzisiejszym świecie najlepszym lekarstwem na inflację są zmiany w politykach monetarnych i fiskalnych, które pozwalają rządom na kontrolę rosnących cen. Jednak te zmiany trzeba wprowadzać z odpowiednią ostrożnością, gdyż ich niestaranna realizacja może tylko pogłębić niszczący efekt inflacji na ekonomię.

Nadal masz pytania dotyczące inflacji? Sprawdź naszą platformę pytań i odpowiedzi Ask Academy, gdzie społeczność Binance odpowie na Twoje pytania.