Jak Działa Ekonomia?
Strona Główna
Artykuły
Jak Działa Ekonomia?

Jak Działa Ekonomia?

Początkujący
Opublikowane Aug 9, 2020Zaktualizowane Dec 28, 2022
11m

TRZYDZIESTO-SEKUNDOWE PODSUMOWANIE:

  • Kredyt – pieniądze, które pożyczasz, a następnie musisz je spłacić – napędzają gospodarkę.
  • Większy kredyt oznacza więcej wydatków. Większe wydatki oznaczają większy dochód, a większy dochód sprawia, że pożyczkodawcy mogą udzielić więcej kredytów.
  • Kredyt również tworzy dług: pożyczone pieniądze muszą zostać spłacone, więc wydatki muszą później spaść.
  • Rządy podnoszą i obniżają stopy procentowe, aby utrzymać gospodarkę w ryzach.


Spis Treści


Wprowadzenie

Ekonomia sprawia, że świat się kręci. Głęboko wpływa na każdego z nas w naszym codziennym życiu, więc z pewnością jest to coś, co warto zrozumieć, nawet na zaawansowanym poziomie. 


Definicje „gospodarki” są różne, ale ogólnie rzecz biorąc, gospodarkę można opisać jako obszar, w którym towary są produkowane, konsumowane i sprzedawane. Zazwyczaj zobaczysz je omawiane na poziomie krajowym, z komentarzami i dziennikarzami odnoszącymi się do gospodarki Stanów Zjednoczonych, gospodarki Chin itp. Możemy jednak również spojrzeć na działalność gospodarczą z perspektywy globalnej, biorąc pod uwagę działania i sprawy każdego kraju.

W tym artykule zagłębimy się w koncepcje składające się na ekonomię, opierając się na modelu Raya Dalio (wyjaśnionym w Jak Działa Maszyna Ekonomiczna).


Kto tworzy gospodarkę?

Zacznijmy od małej skali, zanim przejdziemy dalej. Codziennie wspieramy gospodarkę, kupując (np. artykuły spożywcze) i sprzedając (np. pracując w zamian za pensję). Inne osoby, grupy, rządy i firmy na całym świecie robią to samo w trzech sektorach rynku.

Sektor pierwszy zajmuje się wydobyciem zasobów naturalnych. W jego skład wchodzi między innymi: wycinanie drzew, wydobywanie złota i rolnictwo (a to zaledwie kilka przykładów). Materiał ten jest następnie wykorzystywany w sektorze drugim, który jest odpowiedzialny za manufakturę i produkcję. Wreszcie sektor trzeci obejmuje usługi, od reklamy po dystrybucję. 
Podział na „trzy sektory” to ogólnie przyjęty model. Jednak niektórzy rozszerzyli go o sektor czwarty i sektor piąty w celu dalszego rozróżnienia usług w sektorze trzeciorzędnym.


Mierzenie aktywności gospodarczej

Aby określić kondycję gospodarki, chcemy móc ją zmierzyć. Zdecydowanie najpopularniejszą metodą jest użycie PKB, czyli Produktu Krajowego Brutto. Ta metryka ma na celu obliczenie całkowitej wartości towarów i usług wyprodukowanych w kraju w danym okresie.

Ogólnie rzecz biorąc, rosnące PKB oznacza wzrost produkcji, dochodów i wydatków. Działa to także w drugą stronę. Spadające PKB oznacza malejącą produkcję, dochody i wydatki. Zauważ, że istnieje kilka wariantów, których możesz użyć: realne PKB uwzględnia inflację, podczas gdy nominalne tego nie robi.

PKB jest nadal zaledwie przybliżeniem, ale ma ogromne znaczenie w analizach na poziomie krajowym i międzynarodowym. Jest używany przez wszystkich, od małych uczestników rynków finansowych po Międzynarodowy Fundusz Walutowy, aby uzyskać wgląd w kondycję gospodarczą krajów.

PKB jest wiarygodnym wskaźnikiem gospodarki danego kraju, ale tak jak w przypadku analizy technicznej, najlepiej jest porównać go z innymi danymi, aby uzyskać pełniejsze zrozumienie.


Kredyt, dług i stopy procentowe

Pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy

Dotknęliśmy faktu, że wszystko sprowadza się do kupna i sprzedaży. Warto zauważyć, że pożyczki są również niezbędne. Załóżmy, że masz dużą ilość gotówki, która obecnie nic nie robi. Możesz sprawić, że twoje fundusze zaczną pracować, aby generowały więcej pieniędzy.

Jednym ze sposobów na to jest pożyczanie ich komuś, kto musi coś kupić, na przykład maszyny do swojej firmy. Obecnie nie mają dostępnej gotówki, ale po zakupie maszyny mogą ją spłacić ze sprzedaży gotowego produktu. Działasz jako pożyczkodawca, a druga strona działa jako pożyczkobiorca.
Aby było to opłacalne, ustalasz opłatę za pożyczenie gotówki. Jeśli pożyczyłeś 100,000 dolarów, możesz powiedzieć coś w stylu „możesz mieć te pieniądze pod warunkiem, że zapłacisz mi 1% z tej kwoty za każdy miesiąc, w którym twoja pożyczka nie zostanie spłacona”. Ta dodatkowa opłata nazywa się odsetkami.

Zdecydowanie się na proste odsetki oznaczałoby, że druga strona jest ci winna $1,000 miesięcznie do momentu zwrotu pieniędzy. Jeśli pożyczka zostanie spłacona po trzech miesiącach, spodziewasz się, że otrzymasz $103,000 plus dowolną określoną opłatę.

Oferując te pieniądze, tworzysz kredyt: umowę, w której pożyczkobiorca zgadza się spłacić pieniądze. Użytkownicy kart kredytowych będą zaznajomieni z tą koncepcją. W przypadku płatności kartą, pieniądze nie są natychmiast usuwane z konta bankowego. Nie musi ich tam nawet być, pod warunkiem, że później uregulujesz rachunek.
Z kredytem przychodzi dług. Działając jako pożyczkodawca, ktoś jest Ci winien pieniądze, a działając jako pożyczkobiorca, jesteś winien pieniądze. Dług znika, gdy pożyczka zostanie spłacona wraz z odsetkami.


Banki i stopy procentowe

Banki są prawdopodobnie najbardziej znanymi typami pożyczkodawców w dzisiejszym świecie. Można o nich myśleć jako o pośrednikach (lub brokerach) między pożyczkodawcami a pożyczkobiorcami. Te instytucje finansowe faktycznie pełnią funkcję obu.

Kiedy wpłacasz pieniądze do banku, robisz to pod warunkiem, że Ci je zwrócą. Wielu innych robi to samo. Ponieważ bank ma teraz w kasie tak dużą ilość gotówki, pożycza ją pożyczkobiorcom.

Oczywiście oznacza to, że bank nie zatrzyma od razu wszystkich pieniędzy, które jest winien. Działa w systemie rezerwy cząstkowej. To mogłoby być problematyczne, gdyby wszyscy prosili o zwrot pieniędzy w tym samym czasie, ale to się rzadko zdarza. Kiedy jednak tak się dzieje (np. jeśli wszyscy tracą wiarę w bank), następuje panika bankowa, która może doprowadzić do upadku banku. Dobrym przykładem są akcje bankowe w Stanach Zjednoczonych w latach 1929 i 1933.
Banki zazwyczaj oferują zachętę do pożyczania pieniędzy w formie stóp procentowych. Oczywiście wyższe stopy procentowe będą bardziej atrakcyjne dla pożyczkodawców (ponieważ otrzymają więcej pieniędzy). W przypadku pożyczkobiorców sytuacja jest odwrotna – niższe stopy procentowe oznaczają, że nie będą musieli płacić tak dużo ponad kwotę główną.


Dlaczego kredyt jest ważny?

Kredyt można postrzegać jako paliwo dla gospodarki. Pozwala osobom, firmom i rządom wydawać pieniądze, których nie mają w danym momencie. Dla niektórych ekonomistów jest to problematyczne, ale wielu uważa, że wzrost wydatków jest oznaką kwitnącej gospodarki. 

Jeśli wydaje się więcej pieniędzy, więcej ludzi otrzymuje dochód. Banki są bardziej skłonne do pożyczania ludziom o wyższych dochodach, co oznacza, że osoby fizyczne mają teraz dostęp do większej ilości gotówki i kredytów. Mając więcej gotówki i kredytów, ludzie mogą wydawać więcej, co oznacza, że więcej osób otrzymuje dochód, a cykl trwa.


Większy dochód → więcej kredytów → więcej wydatków → większy dochód.


Oczywiście ten cykl nie może trwać w nieskończoność. Pożyczając dziś $100,000, jutro pozbędziesz się ponad $100,000. Tak więc, chociaż możesz tymczasowo zwiększyć swoje wydatki, w końcu będziesz musiał je zredukować, aby spłacić dług.

Ray Dalio opisuje tę koncepcję jako krótkoterminowy cykl zadłużenia, zilustrowany poniżej. Szacuje, że te wzorce powtarzają się w okresach 5-8 lat.



Na czerwono jest produktywność, która rośnie w czasie. Zielona krzywa wskazuje względną kwotę dostępnego kredytu.


Więc na co dokładnie patrzymy? Cóż, najpierw zauważmy, że produktywność stale rośnie. Bez kredytu spodziewalibyśmy się, że będzie to jedyne źródło wzrostu – w końcu musisz produkować, aby otrzymać dochód.

W pierwszej części wykresu widzimy, że dzięki kredytowi dochód rośnie szybciej niż produktywność (powodując ekspansję gospodarczą). Ostatecznie ekspansja zatrzymuje się i prowadzi do kurczenia się gospodarki. W drugiej części dostępność kredytu znacznie spada w wyniku początkowego „bumu”. W rezultacie trudniej jest uzyskać kredyt i pojawia się inflacja, co skłania rząd do podjęcia działań naprawczych.

Przyjrzyjmy się temu dokładniej w następnej sekcji.


Banki centralne, inflacja i deflacja

Inflacja

Załóżmy, że każdy ma dostęp do dużej ilości kredytów (pierwsza część wykresu z poprzedniej sekcji). Mogą kupić o wiele więcej, niż byliby w stanie bez niego, ale podczas gdy wydatki rosną w zawrotnym tempie, produkcja nie. W efekcie podaż towarów i usług nie rośnie znacząco, lecz popyt tak.

To, co dzieje się później, to inflacja: wtedy zaczynasz widzieć wzrost cen towarów i usług z powodu większego popytu. Popularnym wskaźnikiem do pomiaru tego jest Indeks Cen Konsumpcyjnych (CPI), który śledzi ceny typowych towarów i usług konsumpcyjnych w czasie.


Jak działa bank centralny?

Banki, które opisaliśmy wcześniej, to generalnie banki komercyjne – obsługują głównie osoby fizyczne i przedsiębiorstwa. Banki centralne to jednostki rządowe odpowiedzialne za zarządzanie polityką pieniężną danego kraju. W tej kategorii masz instytucje finansowe, takie jak Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych, Bank Anglii, Bank Japonii i Ludowy Bank Chin. Godne uwagi funkcje obejmują dodawanie do pieniądza w obiegu (poprzez luzowanie ilościowe) i kontrolowanie stóp procentowych.

Podniesienie stóp procentowych to coś, co banki centralne mogą zrobić, gdy inflacja wymknie się spod kontroli. Kiedy stopy są podwyższane, należne odsetki są wyższe, więc pożyczanie nie wydaje się tak atrakcyjne. Ponieważ osoby fizyczne również muszą spłacać długi, oczekuje się, że wydatki spadną.

W idealnym świecie wyższe stopy procentowe obniżają ceny z powodu mniejszego popytu. W praktyce może to również powodować deflację, która może być problematyczna w niektórych sytuacjach.


Deflacja

Jak można się domyślić, deflacja jest przeciwieństwem inflacji. Definiujemy ja jako ogólny spadek cen w pewnym okresie, zwykle spowodowany spadkiem wydatków. Ponieważ wydatki są mniejsze, może temu towarzyszyć recesja (zob. Wyjaśnienie Kryzysu Finansowego w 2008 r.).
Jednym z proponowanych rozwiązań deflacji jest obniżenie stóp procentowych. Zmniejszając odsetki należne od kredytu, osoby fizyczne są zachęcane do pożyczania więcej. Następnie, mając więcej dostępnych kredytów, rząd przewiduje, że partie w ich gospodarce zwiększą swoje wydatki. 

Podobnie jak inflację, deflację można mierzyć za pomocą CPI.



Co się stanie, gdy pęknie bańka gospodarcza?

Dalio wyjaśnia, że wykres, który zilustrowaliśmy powyżej (cykl zadłużenia krótkoterminowego) to mały cykl w ramach długoterminowego cyklu zadłużenia.


Długoterminowy cykl zadłużenia.


Opisany powyżej schemat (zwiększanie i zmniejszanie dostępności kredytu) powtarza się w czasie. Jednak pod koniec każdego cyklu jest więcej długów. Ostatecznie zadłużenie staje się niemożliwe do zarządzania, co prowadzi do delewarowania na dużą skalę (gdzie ludzie próbują zmniejszyć swoje zadłużenie), co jest reprezentowane przez nagły spadek na wykresie.

Kiedy następuje delewarowanie, dochody zaczynają spadać, a kredyty wysychają. Nie mogąc spłacić długu, osoby fizyczne próbują sprzedać swoje aktywa. Gdy tak wielu robi to samo, ceny aktywów spadają z powodu dużej podaży.

Rynki akcji załamują się przy takich scenariuszach, a na tym etapie bank centralny nie może obniżyć stóp procentowych, aby złagodzić obciążenie, jeśli są już na poziomie 0%. Takie postępowanie tworzy ujemne stopy procentowe, co jest kontrowersyjnym rozwiązaniem, które nie zawsze się sprawdza.

Więc co mogą zrobić? Cóż, najbardziej oczywistym rozwiązaniem byłoby zmniejszenie wydatków i umorzenie długu. To jednak pociąga za sobą inne problemy: mniejsze wydatki oznaczają, że firmy nie będą tak dochodowe, co oznacza, że dochody pracowników spadną. Branże będą musiały zmniejszyć siłę roboczą, co doprowadzi do wyższych stóp bezrobocia.

Wówczas niższe dochody i mniejsza siła robocza oznaczają, że rząd nie może pobierać tak dużych podatków. Jednocześnie musi wydać więcej, aby zapewnić zwiększoną liczbę bezrobotnych obywateli. Ponieważ wydaje więcej, niż otrzymuje, ma deficyt budżetowy.
Proponowanym tutaj rozwiązaniem jest rozpoczęcie drukowania pieniędzy (sprawienie, że drukarka pieniędzy zacznie robić pieniądze, jak to jest znane w kręgach kryptowalut). Dysponując tymi pieniędzmi, bank centralny może pożyczać rządowi, który następnie próbuje pobudzić gospodarkę, ale może to również prowadzić do problemów.
Tworzenie pieniędzy z powietrza powoduje inflację, ponieważ zwiększa podaż pieniądza. To śliskie nachylenie, które może ostatecznie doprowadzić do hiperinflacji, w której inflacja przyspiesza tak szybko, że niszczy wartość waluty i prowadzi do katastrofy gospodarczej. Wystarczy spojrzeć na przykłady Republiki Weimarskiej z lat dwudziestych XX wieku, Zimbabwe pod koniec XXI wieku czy Wenezueli pod koniec 2010 roku, aby zobaczyć, jaki wpływ może mieć hiperinflacja.

W porównaniu z cyklami krótkoterminowymi długoterminowy cykl zadłużenia rozgrywa się w znacznie dłuższych ramach czasowych. Uważa się, że występuje co 50–75 lat.


Jak to wszystko się łączy?

Omówiliśmy tutaj sporo tematów. Ostatecznie model Dalio obraca się wokół dostępności kredytu – im więcej kredytów, tym bardziej gospodarka kwitnie. Przy mniejszej ilości kredytów kurczy się. Te zdarzenia naprzemiennie tworzą krótkoterminowe cykle zadłużenia, które z kolei składają się na część długoterminowych cykli zadłużenia.

Stopy procentowe wpływają w dużej mierze na zachowania uczestników gospodarki. Gdy stawki są wysokie, oszczędzanie ma większy sens, ponieważ wydatki nie są tak dużym priorytetem. Kiedy są obniżane, wydawanie wydaje się bardziej racjonalną decyzją.


Przemyślenia końcowe

Ekonomiczna maszyna jest tak kolosalna, że może być trudno pojąć wszystkie jej elementy. Jednak patrząc uważnie, możemy zobaczyć te same wzorce powtarzające się w kółko, gdy uczestnicy zawierają między sobą transakcje.

Mamy nadzieję, że na tym etapie lepiej zrozumieliście relacje między pożyczkodawcami a pożyczkobiorcami, znaczenie kredytu i długu oraz kroki, które banki centralne podejmują, aby spróbować złagodzić katastrofę gospodarczą.