Kısa Özet
ROI, bir yatırımın performansını ölçmenin bir yoludur. Tahmin edebileceğiniz gibi, farklı yatırımların karlılığını kıyaslamak için de oldukça başarılıdır. Daha yüksek yatırım getirisine sahip bir yatırım, düşük (ya da negatif) yatırım getirisine sahip bir yatırımdan daha iyidir. Kendi portföyünüzün yatırım getirisini nasıl ölçebileceğinizi öğrenmek ister misiniz? Makalemizi okumaya devam edin.
Giriş
Ölçüm yapmak nasıl bir fayda sunar? İnsan zihni, dünyayı anlama çabasıyla etrafındaki her şeyi bir hikayeye oturtma eğilimindedir. Fakat sayılardan kaçamazsınız. Negatif getiriler elde ediyorsanız, stratejinizde değiştirmeniz gereken bir şeyler olduğu çok açıktır. Benzer şekilde, performansınızın iyi olduğunu düşünüyorsanız fakat sayılar bunu yansıtmıyorsa, muhtemelen yanlılıklarınızın kurbanı olmuşsunuzdur.
Yatırım Getirisi (ROI) nedir?
Yatırım getirisi (ROI) kullanılarak bir yatırımın karlılığı ölçülebilir. Ayrıca farklı yatırımların performansını da ROI ile kıyaslamak mümkündür.
Getirileri hesaplamanın birden fazla yolu vardır ve önümüzdeki bölümde bunların birkaçından bahsedeceğiz. Fakat şimdilik, yatırım getirisinin başlangıçtaki yatırıma kıyasla kazanç ve kayıpları ölçtüğünü anlamak yeterlidir. Diğer bir deyişle yatırım getirisi, bir yatırımın karlılığını yaklaşık olarak ortaya koyar. Başlangıçtaki yatırıma kıyasla pozitif bir ROI kar, negatif bir ROI ise kayıp anlamına gelir.
ROI hesaplaması yalnızca alım satım ve yatırıma değil, herhangi bir türde ticari faaliyete ya da satın alım işlemine de uygulanabilir. Bir restoran satın almak ya da açmak istiyorsanız, önce sayılarla biraz haşır neşir olmanız gerekir. Finansal açıdan bu restoranı açmak mantıklı mıdır? Muhtemel tüm harcama ve kazançlarınız üzerinden tahmini bir ROI hesaplamanız, daha iyi ticari kararlar almanıza yardımcı olabilir. Ticari faaliyet en nihayetinde kar getirecekmiş gibi gözüküyorsa (yani pozitif bir ROI'ye sahipse), bu işe girişmek mantıklı olabilir.
ROI, gerçekleşmiş işlemlerin sonuçlarını değerlendirmeye de yardımcı olabilir. 200.000 dolara eski, klasik bir araba aldığınızı varsayalım. Bu arabayı iki yıl süreyle kullandınız ve araba için 50.000 dolarlık harcama yaptınız. Daha sonra, arabanın piyasadaki değeri yükseldi ve artık arabayı 300.000 dolara satabilirsiniz. Arabanın iki yıl boyunca keyfini sürmenin yanında yatırımınızdan önemli ölçüde getiri de elde ettiniz. Peki elde ettiğiniz bu getirinin tam olarak miktarı nedir? Şimdi bunu hesaplayalım.
Yatırım Getirisi (ROI) nasıl hesaplanır?
ROI formülü oldukça basittir. Bir yatırımın güncel değerinden başlangıçtaki yatırım maliyetini çıkarmanız gerekir. Daha sonra bu sayıyı, başlangıç maliyetine bölersiniz.
ROI = (güncel değer - başlangıç maliyeti) / başlangıç maliyeti
Bu durumda klasik arabanızı satarak ne kadar kar elde edersiniz?
ROI = (300.000 - 200.000) / 200.000 = 0,5
ROI'niz 0,5'tir. Bunu 100'le çarparsanız, getiri oranınızı (ROR) bulursunuz.
0,5 x 100 = 50
Bu da başlangıçtaki yatırımınızdan %50 kazanç elde ettiğiniz anlamına gelir. Fakat, bütün resme ulaşmak için arabaya ne kadar harcama yaptığınızı da dikkate almanız gereklidir. O zaman, bu masrafı arabanın güncel değerinden çıkaralım:
300.000 - 50.000 = 250.000
Artık, harcamaları da dikkate alarak ROI'yi hesaplayabilirsiniz:
ROI = (250.000 - 200.000) / 200.000 = 0,25
ROI'niz 0,25'tir (ya da %25). Yatırımınızın maliyetini (200.000 USD) ROI (0,25) ile çarparsanız, net karınıza (50.000 USD) ulaşabilirsiniz.
200.000 x 0,25 = 50.000
ROI'nin sınırlamaları
ROI, kolay anlaşılırdır ve karlılık için evrensel bir ölçüt sunar. Peki, bu ölçütün sınırlamaları var mıdır? Elbette vardır.
ROI'nin en büyük sınırlamalarından biri zaman aralığını dikkate almamasıdır. Bu neden önemlidir? Çünkü zaman, yatırımlar için önemli bir öğedir. Dikkate alınması gereken başka unsurlar da olabilir (likidite ve güvenlik gibi), fakat yatırımın bir yılda 0,5 ROI getirmesi, beş yılda 0,5 ROI getirmesinden daha iyidir. Bazı kişiler bu nedenle, yatırımdan bir yıl içinde bekleyebileceğiniz getiri (kar) anlamına gelen yıllık ROI'yi kullanmayı tercih eder.
Yine de ROI, yatırımın diğer yönlerini dikkate almaz. Daha yüksek bir ROI, daha iyi bir yatırım anlamına gelmek zorunda değildir. Yatırımınızı satın almak isteyen kimse yoksa ve bu yatırım uzun süre elinizde kalırsa ya da yatırım yaptığınız varlığın likiditesi düşükse ne olur?
Dikkate alınması gereken bir diğer etmen ise risktir. Bir yatırım ileriye yönelik çok yüksek bir ROI'ye sahip olabilir, fakat bunun için hangi riskleri almanız gerekir? Yatırımın sıfıra dönmesi ya da fonlarınızın erişilemez hale gelmesi ihtimali yüksekse, bu durumda ROI pek de önemli değildir. Neden? Çünkü bu varlığı uzun süre tutmak çok risklidir. Tabi ki potansiyel ödül de yüksek olabilir, ama başlangıçtaki yatırımınızın tamamını kaybetmeyi muhtemelen hiç istemezsiniz.
Son düşünceler
Yatırım getirisinin (ROI) ne olduğundan ve alım satım yapanların ROI'yi kullanarak bilgiye daha fazla dayalı yatırım kararlarını nasıl alabileceğinden bahsettik. Yatırım getirisi formülü; herhangi bir portföy, yatırım ya da şirketin performansını takip etmenin temel parçalarından biridir.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi ROI, her şeyi kapsayan bir ölçüt değildir, fakat kullanışlı olabilir. Fırsat maliyetini, risk/ödül oranını ve farklı yatırım fırsatları arasında tercih yapmanızı etkileyebilecek diğer etmenleri de dikkate almanız gerekir. Fakat başlangıç noktası olarak ROI, potansiyel bir yatırımı değerlendirmek için iyi bir gösterge olabilir.