Əsas diqqət yetiriləcək məqamlar
Tender-satıcı cədvəli ən aşağı satış sifarişi ilə ən yüksək alış sifarişi arasındakı fərqi təmsil edir.
Yayınma aşağı likvidlik və ya bazar dəyişkənliyi səbəbindən ticarətin gözlənilən qiymətdən fərqli qiymətlə icra olunması halıdır.
Daha dar spredlər və daha az yayınma adətən daha sağlam və daha likvid bazarın göstəriciləridir. Hər iki anlayış görünən komissiyalardan əlavə real treydinq xərclərini anlamaq üçün vacibdir.
Giriş
Kriptovalyuta birjasında aktiv alıb-satdığınız zaman bazar qiymətləri birbaşa təklif və tələbdən asılıdır. Qiymətdən başqa nəzərə alınmalı digər vacib amillər treydinq həcmi, bazar likvidliyi və sifariş növləridir. Bazar şəraitindən və istifadə etdiyiniz sifariş növlərindən asılı olaraq hər zaman ticarət üçün istədiyiniz qiyməti əldə edə bilməyəcəksiniz.
Alıcılar və satıcılar arasında davamlı gedən danışıqlar onların təklifləri arasında spred (tender-satıcı cədvəli) yaradır. Ticarət etmək istədiyiniz aktivin miqdarı və onun dəyişkənliyindən asılı olaraq siz həmçinin yayınma ilə qarşılaşa bilərsiniz (bu barədə daha sonra ətraflı danışacağıq). Odur ki, gözlənilməz halların qarşısını almaq üçün bir birjanın sifariş kitabçası haqqında əsas biliklərə sahib olmaq sizə çox fayda verəcək.
Tender-satıcı cədvəli nədir?
Tender-satıcı cədvəli sifariş kitabçasında ən yüksək tender qiyməti ilə ən aşağı təklif qiyməti arasındakı fərqdir. Ənənəvi bazarlarda spred adətən marketmeykerlər və ya broker likvidlik təminatçıları tərəfindən yaradılır. Kriptovalyuta bazarlarında spred alıcılar və satıcıların limit sifarişləri arasındakı fərqin nəticəsidir.
Dərhal satınalma etmək istəyirsinizsə, satıcının təklif etdiyi ən aşağı təklif qiymətini qəbul etməlisiniz. Dərhal satış etmək istəyirsinizsə, alıcının təklif etdiyi ən yüksək tender qiymətini qəbul edəcəksiniz.
Daha likvid aktivlərdə (məsələn, forex) tender-satıcı cədvəli daha dar olur. Bu o deməkdir ki, alıcılar və satıcılar sifarişlərini aktivin qiymətində böyük dəyişiklik yaratmadan həyata keçirə bilirlər. Bu, sifariş kitabçaında çox sayda sifarişin olmasına görədir. Daha geniş tender-satıcı cədvəli böyük həcmdə sifarişlərin bağlanması zamanı qiymət dəyişikliklərinin daha kəskin olmasına səbəb olacaq.
Marketmeykerlər və tender-satıcı cədvəli
Likvidlik anlayışı maliyyə bazarları üçün çox vacibdir. Aşağı likvidlikli bazarlarda ticarət etməyə çalışdığınız zaman başqa treyderin sizin sifarişinizlə uyğunlaşmasını gözləmək məcburiyyətində qala bilərsiniz.
Likvidlik yaratmaq vacibdir, lakin bütün bazarlarda yalnız fərdi treyderlərin təmin etdiyi likvidlik kifayət etmir. Məsələn, ənənəvi bazarlarda brokerlər və marketmeykerlər arbitraj mənfəətləri qarşılığında likvidlik təmin edirlər.
Marketmeyker eyni anda bir aktivin alışı və satışı ilə tender-satıcı cədvəlindən faydalana bilər. Marketmeykerlər daha yüksək təklif qiymətində satıb daha aşağı tender qiymətində alaraq spreddən arbitraj mənfəəti kimi faydalana bilirlər. Gün ərzində böyük miqdarda ticarət edildikdə hətta kiçik spred də əhəmiyyətli mənfəət gətirə bilər. Yüksək tələbat olan aktivlərdə marketmeykerlərin rəqabəti səbəbindən spred daha dar olur.
Məsələn, bir marketmeyker eyni anda BNB-ni hər koin üçün 800 $-a almaq və 801 $-a satmaq təklifi verə bilər, bu isə 1 dollarlıq spred yaradır. Bazarda dərhal ticarət etmək istəyən hər kəs onların mövqelərini qəbul etməlidir. Spred artıq marketmeyker üçün arbitraj mənfəətidir. O, aldığı aktivləri satır və satdığı aktivləri alır.
Dərinlik qrafiki və tender-satıcı cədvəli
Gəlin bəzi real kriptovalyuta nümunələrinə və həcm, likvidlik və tender-satıcı cədvəli arasındakı əlaqəyə nəzər salaq. Binance birjasının istifadəçi interfeysində [Dərinlik] qrafiki görünüşünə keçməklə tender-satıcı cədvəlini asanlıqla görə bilərsiniz. Bu düymə qrafik sahəsinin yuxarı sağ küncündə yerləşir.
[Dərinlik] seçimi aktivləşdirildikdə aktivin sifariş kitabçasının qrafik təsviri göstərilir. Yaşıl rəngdə tenderlərin, qırmızı rəngdə isə təkliflərin miqdarını və qiymətini görə bilərsiniz. Bu iki sahə arasındakı boşluq tender-satıcı cədvəlidir və onu hesablamaq üçün qırmızı təklif qiymətindən yaşıl tender qiymətini çıxmaq kifayətdir.
Qeyd edildiyi kimi, likvidlik ilə daha kiçik tender-satıcı cədvəlləri arasında dolayı əlaqə mövcuddur. Treydinq həcmi likvidliyin tez-tez istifadə olunan göstəricisidir, buna görə də bir aktivin qiymətinin faiz nisbətində daha kiçik tender-satıcı cədvəlləri ilə daha yüksək həcm görməyi gözləyirik. Çox ticarət edilən kriptovalyutalar, səhmlər və digər aktivlərdə tender-satıcı cədvəlindən faydalanmaq istəyən treyderlər arasında daha çox rəqabət olur.
Tender-satıcı cədvəli faizi
Müxtəlif kriptovalyutaların və ya aktivlərin tender-satıcı cədvəlini müqayisə etmək üçün onu faiz nisbətində qiymətləndirmək lazımdır. Hesablama sadədir:
(Təklif qiyməti - Tender qiyməti)/Təklif qiyməti x 100 = Tender-satıcı cədvəli faizi
Gəlin nümunə olaraq Rəsmi Trump mem koini olan TRUMP-ı götürək. Yazı zamanı TRUMP-ın təklif qiyməti 9,44 $, tender qiyməti isə 9,43 $-dır. Bu fərq bizə 0,01 $-lıq tender-satıcı cədvəli verir. 0,01 $-ı 9,44 $-a bölüb 100-ə vurduqda nəticədə təxminən 0,106% olan tender-satıcı cədvəli faizi alınır.
İndi fərz edək ki, bitcoin-in tender-satıcı cədvəli 1 $-dır. TRUMP ilə müqayisədə daha böyük olsa da, faiz nisbətində müqayisə etdikdə bitcoin-in tender-satıcı cədvəli yalnız 0.000844% olar (1 $-lıq spred ssenarisini nəzərə alaraq). TRUMP-ın treydinq həcmi də xeyli aşağıdır. Bu da bizim az likvid aktivlərin adətən daha böyük tender-satıcı cədvəlinə malik olduqları barədə nəzəriyyəmizi dəstəkləyir.
Bitcoin-in daha dar spredi bizə bəzi nəticələr çıxarmağa imkan verir. Daha kiçik tender-satıcı cədvəli faizinə malik aktiv, çox güman ki, daha likviddir. Böyük bazar sifarişləri yerinə yetirmək istəyirsinizsə, adətən gözləmədiyiniz qiyməti ödəmək riski daha az olur.
Yayınma nədir?
Yayınma yüksək dəyişkənlik və ya aşağı likvidliyə malik bazarlarda tez-tez rast gəlinən haldır. Yayınma ticarətin gözlənilən və ya tələb edilən qiymətdən fərqli qiymətlə başa çatması halıdır.
Məsələn, fərz edək ki, 100 $-lıq böyük bazar alış sifarişi vermək istəyirsiniz, amma bazarda sifarişi həmin qiymətə icra edəcək kifayət qədər likvidlik yoxdur. Nəticədə, sifarişiniz tam yerinə yetirilənə qədər növbəti sifarişləri (100 $-dan yuxarı) qəbul etməli olacaqsınız. Bu, alışınızın orta qiymətinin 100 $-dan yüksək olmasına səbəb olacaq və bunu yayınma adlandırırıq.
Başqa sözlə, bazar sifarişi verdiyiniz zaman birja sizin alış və ya satışınızı sifariş kitabçasındakı limit sifarişlərinə avtomatik olaraq uyğunlaşdırır. Sifariş kitabçası sizi ən yaxşı qiymətlə uyğunlaşdıracaq, amma istədiyiniz qiymət üçün kifayət qədər həcm yoxdursa, sifariş zənciri boyunca daha yüksək qiymətlərə doğru irəliləyəcəksiniz. Bu proses nəticəsində bazar sifarişinizi gözlənilməz və fərqli qiymətlərlə yerinə yetirir.
Kriptovalyutada yayınma avtomatlaşdırılmış marketmeykerlər və mərkəzdənkənar mübadilələr arasında yayılmış haldır. Bəzi hallarda, xüsusilə də dəyişkən və ya aşağı likvidliyə malik altcoin-lər üçün bu, gözlənilən qiymətin 10%-dən çox ola bilər.
Müsbət yayınma
Yayınma mütləq olaraq gözləniləndən pis qiymət alacağınız demək deyil. Alış sifarişi verərkən qiymət düşərsə və ya satış sifarişi verərkən qiymət yüksələrsə, müsbət yayınma baş verə bilər. Nadir hallarda olsa da, yüksək dəyişkənliyə malik bəzi bazarlarda müsbət yayınma baş verə bilər.
Yayınma tolerantlığı
Bəzi birjalar sizə qarşılaşa biləcəyiniz yayınmanı məhdudlaşdırmaq üçün yayınma tolerantlığı səviyyəsini manual şəkildə təyin etməyə imkan verir. Bu seçimi PancakeSwap və ya Uniswap kimi avtomatlaşdırılmış marketmeykerlərdə görə bilərsiniz.
Bu, sistemə bildirir: "Ticarət qiymətimin X%-ə qədər fərqlənməsinə razıyam." Təyin etdiyiniz yayınma miqdarı sifarişinizin tamamlanma vaxtına təsir göstərə bilər. Aşağı yayınma təyin etsəniz, sifarişinizin tamamlanması uzun çəkə bilər və ya heç tamamlanmaya da bilər. Çox yüksək təyin etsəniz, başqa treyder (və ya bot) gözləmədə olan sifarişinizi görüb sizi qabaqlaya bilər.
Bu halda öncədən hərəkət etmə baş verir, yəni başqa treyder sizdən yüksək qaz ödənişi təyin edərək aktivə sizdən öncə sahib olur. Daha sonra sizi qabaqlayan şəxs sizin yayınma səviyyənizə əsaslanaraq aktivi sizə qəbul etməyə hazır olduğunuz ən yüksək qiymətə satmaq üçün başqa ticarət həyata keçirir.
Mənfi yayınmanı minimuma endirmək
Yayınmanın qarşısını həmişə tam ala bilməsəniz də, onu minimuma endirməyə çalışmaq üçün bəzi strategiyalardan istifadə edə bilərsiniz.
1. Böyük sifarişləri hissələrə ayırın
Böyük sifariş yerinə, onu daha kiçik hissələrə bölməyə çalışın. Sifariş kitabçasına yaxından nəzər salın və sifarişlərinizi paylayın, əlçatan həcmdən böyük sifarişlər vermədiyinizə əmin olun.
2. Tranzaksiya ödənişlərini yoxlayın
Mərkəzdənkənar mübadilədən istifadə edirsinizsə, tranzaksiya ödənişlərini nəzərə almağı unutmayın. Bəzi şəbəkələrdə blokçeynin trafikindən asılı olaraq yüksək komissiyalar ola bilər və bu da qazancınızı üstələyə bilər.
3. Aşağı likvidliyə malik aktivlərdən çəkinin
Aşağı likvidliyə malik aktivlərlə, məsələn kiçik likvidlik hovuzu ilə ticarət edərkən treydinq fəaliyyətləriniz aktivin qiymətinə əhəmiyyətli təsir göstərə bilər. Mümkündürsə, əvəzinə daha yaxşı likvidliyə malik bazarları seçin.
4. Limit sifarişlərindən istifadə edin
Bazar sifarişlərindən fərqli olaraq, limit sifarişləri yalnız istədiyiniz qiymətdə və ya daha yaxşı qiymətdə yerinə yetirilir. Daha çox gözləməli ola bilərsiniz, amma onlar mənfi yayınmadan çəkinməyin etibarlı yoludur.
Yekun qeydlər
Kriptovalyuta ticarəti edərkən unutmayın ki, tender-satıcı cədvəli və ya yayınma ticarətlərinizin son qiymətini dəyişə bilər. Onlardan həmişə çəkinmək mümkün deyil, amma qərarlarınızda onları nəzərə almaq lazımdır. Kiçik əməliyyatlarda bu minimal ola bilər, amma unutmayın ki, böyük həcmli sifarişlərdə hər vahid üçün orta qiymət gözləniləndən çox yüksək ola bilər.
Mərkəzdənkənar maliyyə ilə təcrübə aparan hər kəs üçün yayınmanı başa düşmək treydinqin əsaslarını öyrənməyin vacib hissəsidir. Əsas biliklərə malik olmasanız, öncədən hərəkət etmə və ya həddindən artıq yayınma nəticəsində pulunuzu itirmə riski yüksək olur.
Tövsiyə olunan ədəbiyyat
İmtina: bu məzmun heç bir formada təmsil və ya zəmanət olmadan yalnız ümumi məlumat və maarifləndirmə məqsədləri üçün "olduğu kimi" təqdim edilir. O, maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməli və hər hansı xüsusi məhsul və ya xidmətin satın alınmasını tövsiyə etmək məqsədi daşımamalıdır. Müvafiq peşəkar məsləhətçilərdən özünüz məsləhət almalısınız. Bu məqalədə adı çəkilən məhsullar regionunuzda əlçatan olmaya bilər. Məqaləyə üçüncü tərəf müəllif tərəfindən töhfə verildikdə nəzərə alın ki, ifadə edilmiş bu baxışlar üçüncü tərəf müəllifə aiddir və Binance Akademiyasının mövqeyini əks etdirmir. Əlavə təfərrüatlar üçün tam imtina mətnini oxuyun. Rəqəmsal aktivlərin qiymətləri dəyişkən ola bilər. İnvestisiyanızın dəyəri artıb-azala və investisiya qoyduğunuz məbləği geri almaya bilərsiniz. İnvestisiya ilə bağlı qərarlarınıza görə yalnız özünüz məsuliyyət daşıyırsınız və Binance Akademiyası baş verə biləcək hər hansı itkiyə görə məsuliyyət daşımır. Bu material maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməlidir. Ətraflı məlumat üçün İstifadə qaydası və Risk xəbərdarlığı bölməmizə nəzər salın.