Tóm lược
Để dễ hiểu, bạn có thể tưởng tượng công cụ tạo lập thị trường tự động như một robot luôn sẵn sàng định giá tự động giữa hai tài sản cho bạn. Một số AMM sử dụng công thức đơn giản để tính toán như Uniswap. Trong khi đó Curve, Balancer và những nền tảng khác sử dụng những công thức phức tạp hơn.
Với AMM, bạn có thể giao dịch không cần sự tin cậy và cũng có thể hoạt động như một sở giao dịch bằng cách cung cấp thanh khoản cho một bể thanh khoản. Điều này về cơ bản cho phép bất kỳ ai cũng có thể trở thành nhà tạo lập thị trường trên sàn giao dịch và kiếm được phí cung cấp thanh khoản.
AMM thực sự đã tạo ra thị trường ngách của họ trong không gian DeFi bằng sự đơn giản và dễ sử dụng của mình. Việc phân cấp thị trường theo cách này vốn dựa trên bản chất và tầm nhìn về tiền mã hóa.
Tài chính phi tập trung (DeFi) đã chứng kiến sự bùng nổ của
Ethereum và các nền tảng hợp đồng thông minh khác như
Binance Smart Chain .
Khai thác lợi suất đã trở thành một cách phổ biến để phân phối token,
BTC được token hóa đang phát triển trên Ethereum và khối lượng
vay nhanh đang tăng trưởng thần tốc.
Trong khi đó, các giao thức tạo thị trường tự động như
Uniswap thường xuyên chứng kiến những khối lượng giao dịch, tính thanh khoản cao và số lượng người dùng ngày càng tăng.
Vậy, các sàn giao dịch này hoạt động như thế nào? Tại sao việc thiết lập thị trường trên các nền tảng có biểu tượng "đồ ăn" như
Pancakeswap lại nhanh chóng và dễ dàng như vậy? Các AMM có thể thực sự cạnh tranh với các sàn giao dịch truyền thống không? Hãy cùng tìm hiểu.
Công cụ lập thị trường tự động (AMM) là một loại giao thức trao đổi phi tập trung (DEX) dựa trên một công thức toán học để định giá tài sản. Thay vì sử dụng
sổ lệnh như một sàn giao dịch truyền thống, tài sản được định giá theo một thuật toán định giá.
Công thức này có thể thay đổi theo từng giao thức. Ví dụ: Uniswap sử dụng công thức
x * y = k. Trong đó,
x là số lượng của một token trong nhóm thanh khoản và
y là số lượng của token kia. Trong công thức này,
k là hằng số cố định. Có nghĩa là tổng
thanh khoản của nhóm luôn phải giữ nguyên. Các AMM khác sẽ sử dụng các công thức khác cho các trường hợp sử dụng cụ thể, tùy thuộc theo mục tiêu của họ. Tuy nhiên, điểm giống nhau giữa tất cả công cụ này là chúng đều xác định giá theo thuật toán. Nếu điều này có một chút khó hiểu thì đừng lo lắng; bạn sẽ được giải đáp từ giờ đến cuối bài.
Việc tạo lập thị trường truyền thống thường phù hợp với các công ty có nguồn lực rộng lớn và chiến lược phức tạp. Công cụ tạo lập thị trường giúp bạn có được một mức giá tốt và
chênh lệch giá mua-bán chặt chẽ trên một sàn giao dịch sổ lệnh như
Binance . Các công cụ tạo lập thị trường tự động phân cấp quá trình này và về cơ bản cho phép bất kỳ ai tạo ra thị trường trên blockchain. Làm thế nào để họ có thể làm được điều đó? Hãy tìm hiểu tiếp.
AMM hoạt động tương tự như một sàn giao dịch sổ lệnh, trong đó có các cặp giao dịch - ví dụ: ETH / DAI. Tuy nhiên, bạn không cần phải có một đối tác (một nhà giao dịch khác) ở phía bên kia để thực hiện giao dịch. Thay vào đó, bạn tương tác với một hợp đồng thông minh, bên “tạo ra” thị trường cho bạn.
Trên một sàn giao dịch phi tập trung như
Binance DEX, các giao dịch diễn ra trực tiếp giữa các ví của người dùng. Nếu bạn bán BNB để lấy BUSD trên Binance DEX, sẽ có người khác ở phía bên kia của giao dịch mua BNB bằng BUSD của họ. Chúng ta có thể gọi đây là giao dịch
ngang hàng (P2P). Ngược lại, bạn có thể coi AMM là giao dịch người-hợp đồng (peer-to-contract hay P2C) . Không có đối tác theo đúng nghĩa đen, vì giao dịch diễn ra giữa người dùng và hợp đồng. Vì không có sổ lệnh, nên cũng không có loại lệnh nào trên AMM. Thay vào đó, giá bạn nhận được cho một tài sản bạn muốn mua hoặc bán được xác định bằng một công thức. Mặc dù vậy, cần lưu ý rằng một số thiết kế AMM trong tương lai có thể chống lại hạn chế này.
Vậy không cần đối tác, nhưng vẫn phải có ai tạo ra thị trường đúng không? Chính xác. Thanh khoản trong hợp đồng thông minh vẫn phải được cung cấp bởi người dùng, gọi là các nhà cung cấp thanh khoản (các LP).
Các nhà cung cấp thanh khoản (các LP) gửi tiền mã hóa vào một bể thanh khoản. Bạn có thể tưởng tượng một bể thanh khoản là một đống tiền lớn mà các nhà giao dịch có thể giao dịch đổi lấy. Đổi lại việc cung cấp tính thanh khoản cho giao thức, LP kiếm được phí từ các giao dịch xảy ra trong bể của họ. Với Uniswap, các LP gửi một giá trị tương đương hai token – ví dụ: 50% ETH và 50% DAI vào nhóm ETH / DAI.
Vậy, ai cũng có thể trở thành nhà tạo lập thị trường? Đúng vậy! Khá dễ dàng để thêm tiền vào quỹ thanh khoản. Phần thưởng sẽ được xác định bởi giao thức. Ví dụ: Uniswap v2 tính phí các nhà giao dịch 0,3% và trực tiếp chuyển đến cho các nhà cung cấp thanh khoản. Các nền tảng hoặc nhánh khác có thể tính phí thấp hơn để thu hút nhiều nhà cung cấp thanh khoản hơn vào bể của họ.
Tại sao thu hút thanh khoản lại quan trọng? Do cách thức hoạt động của AMM, càng có nhiều tính thanh khoản trong nhóm, thì các lệnh lớn có thể bị
trượt giá ít hơn. Điều đó có thể thu hút nhiều khối lượng vào nền tảng hơn nữa.
Các vấn đề về trượt giá sẽ khác nhau với các thiết kế AMM khác nhau, nhưng đây chắc chắn là một điều cần lưu ý. Hãy nhớ rằng, giá token được xác định bởi một thuật toán. Nói một cách đơn giản, giá được xác định bởi tỷ lệ giữa các token trong bể thanh khoản thay đổi như thế nào sau khi giao dịch. Nếu tỷ lệ thay đổi theo một biên độ rộng, sẽ có một lượng trượt giá lớn.
Để hiểu rõ hơn, hãy lấy một ví dụ. Giả sử bạn muốn mua tất cả ETH trong nhóm ETH / DAI trên Uniswap. Thực tế thì bạn không thể! Bạn sẽ phải trả phí bảo hiểm ngày càng cao theo cấp số nhân cho mỗi ether bổ sung, nhưng vẫn không bao giờ có thể mua tất cả số tiền đó từ bể. Tại sao? Đó là vì công thức x * y = k . Nếu x hoặc y bằng 0, nghĩa là nếu không có ETH hoặc DAI trong nhóm, phương trình sẽ không còn có nghĩa.
Nhưng đây chưa phải là câu chuyện đầy đủ về AMM và các bể thanh khoản. Bạn sẽ cần lưu ý một điều khác khi cung cấp thanh khoản cho AMM – tổn thất tạm thời.
Tổn thất tạm thời xảy ra khi tỷ lệ giá của các token đã ký gửi thay đổi sau khi bạn gửi chúng vào bể thanh khoản. Sự thay đổi càng lớn thì tổn tất tạm thời càng lớn. Đây là lý do tại sao AMM hoạt động tốt nhất với các cặp token có giá trị tương tự, chẳng hạn như stablecoin hoặc token được bao bọc. Nếu tỷ lệ giá giữa cặp tiền này được duy trì trong một phạm vi nhỏ, tổn thất tạm thời sẽ không đáng kể.
Mặt khác, nếu tỷ lệ này thay đổi nhiều, các nhà cung cấp thanh khoản có thể nên giữ các token hơn là thêm tiền vào một bể thanh khoản. Mặc dù vậy, các bể
Uniswap như ETH / DAI vốn nổi tiếng với những khoản tổn thất tạm thời vẫn có lãi nhờ phí giao dịch mà họ tích lũy được.
Như đã nói, tổn thất tạm thời không phải là cách hay để gọi tên hiện tượng này. Gọi là “tạm thời” vì nếu tài sản trở lại giá như ban đầu chúng được ký gửi, thì tổn thất sẽ được giảm nhẹ. Tuy nhiên, nếu bạn rút tiền của mình ở một tỷ lệ giá khác so với khi bạn gửi chúng, thì khoản lỗ sẽ khá đáng kể. Trong một số trường hợp, phí giao dịch có thể giảm thiểu thiệt hại cho điều này, nhưng bạn vẫn nên xem xét tất cả rủi ro trước khi có bất cứ khoản đầu tư nào.
Hãy cẩn thận khi gửi tiền vào AMM và đảm bảo rằng bạn hiểu tác động của tổn thất tạm thời. Nếu bạn muốn có cái nhìn tổng quan và nâng cao về tổn thất tạm thời, hãy đọc
bài viết của Pintail về nó.
Các công cụ tạo lập thị trường tự động là một phần chính yếu trong không gian DeFi. Về cơ bản, chúng cho phép bất kỳ ai cũng có thể tạo ra thị trường một cách liền mạch và hiệu quả. Mặc dù có những hạn chế so với sàn giao dịch dùng sổ lệnh, nhưng sự đổi mới mà các công cụ này mang lại cho thị trường tiền mã hóa là vô giá.
AMM vẫn còn sơ khai. Các AMM mà chúng ta biết và sử dụng ngày nay như Uniswap, Curve hay
PancakeSwap thường có những thiết kế dễ chịu, nhưng vẫn còn khá hạn chế về tính năng. Trong tương lai, nhiều thiết kế mới cho AMM có thể được tạo ra. Điều này sẽ dẫn đến phí rẻ hơn, ít ma sát và thanh khoản tốt hơn cho người dùng DeFi.
Bạn vẫn có câu hỏi về DeFi và công cụ tạo lập thị trường tự động? Hãy theo dõi nền tảng Hỏi Đáp -
Ask Academ của chúng tôi. Cộng đồng Binance sẽ giải đáp cho bạn.
