Kısa Özet
Analiz sürecine geçmeden önce DeFi projelerinin temel özelliklerini bilmek çok önemlidir.
Yatırımcılar, inandıkları kullanım alanlarını sunmayı başaran projeleri belirlemeli ve projenin arkasındaki ekibi değerlendirmelidir.
Bir DeFi projesinin temelini oluşturan teknoloji de projenin uygulanabilirliğini ve ne kadar etkili olacağını belirlemede çok önemli bir etmendir.
Bir projenin topluluğunun gücü ve projenin kullanıcılar tarafından ne kadar benimsendiği de projenin potansiyel başarısının önemli göstergeleridir.
DeFi Protokolleri Ne için Kullanılır?
Farklı birçok yenilikçi ürün ve hizmet sunan merkeziyetsiz finansın (DeFi) hızla büyümesi finans dünyasında devrim yaratmıştır. Bunun sonucunda da insanların artık bankalar ve geleneksel finansal kuruluşlar gibi aracılara ihtiyaç duymadan finansal hizmetlere ve ürünlere daha önce benzeri görülmemiş şekilde erişmeleri mümkün hale gelmiştir.
DeFi, internet bağlantısı olan herkesin borç verme, borç alma, alım satım yapma ve dijital varlıklarından getiri elde etme gibi faaliyetlerde yer almasına imkan tanıyarak finansı demokratikleştirmiştir. Fakat piyasaya çok sayıda projenin girmesi, DeFi projelerinin etkili bir şekilde nasıl analiz edileceğini bilmenin önemini artırmıştır. Bu da yatırımcıların bir projenin tokenlerini almadan önce o proje hakkında detaylı araştırma yapmaları gerektiği anlamına gelir.
DeFi'nin Temelleri
Analiz sürecine geçmeden önce DeFi projelerinin temel özelliklerini bilmek çok önemlidir. DeFi, geleneksel finansal hizmetlerin karşısına açık, izne ve güvene dayalı olmayan alternatifler getirmeyi amaçlayan, blockchain ağları üzerinde geliştirilmiş finansal uygulamaları ifade eder. Bu projeler genellikle borç verme, borç alma, merkeziyetsiz borsa ve yield farming gibi özellikler sunar.
Bu teknolojinin açık olduğu ve izne dayalı olmadığı göz önüne alındığında, birçok kişi ve ekip kullanıcılara kişisel verileri üzerinde benzeri görülmemiş seviyede bir kontrol ve dijital varlıklarının tam mülkiyetini vermek gibi farklı birçok kullanım alanına yönelik çeşitli uygulamalar üzerinde çalışmaktadır. DeFi dünyasına yeni adım atanlar, bu projelere dikkat ve şüpheyle yaklaşmalıdır.
DeFi'de Detaylı Araştırma Neden Önemlidir?
DeFi'de detaylı araştırma yapmak çok önemlidir, çünkü hızla gelişen bu sektör kendine has özellikler ve risklere sahiptir. DeFi yatırımları potansiyel halı çekme vakaları, hack'lemeler ve yatırımcının sermayesinin bir kısmını veya tamamını kaybetmesi gibi riskler içerir. Projenin temellerini, ekibini, teknolojisini ve güvenlik önlemlerini kapsamlı bir şekilde değerlendirmek, yatırımcıların bilinçli kararlar vermesine ve kendilerini olası dolandırıcılıklardan veya kötü yürütülen projelerden korumalarına olanak tanır.
Yatırımcılar detaylı araştırma yaparak bilinçli kararlar verebilir, riskleri azaltabilir, yatırım hedeflerine ve risk toleranslarına uygun yatırım fırsatlarını belirleyebilir. Bu araştırmalar, karmaşık ve dinamik DeFi dünyasında yer almak için gerekli olan bilgi ve farkındalığın temelini oluşturur.
Bunun için de DeFi dünyasına adım atmak isteyen kişiler yeni projelere yönelirken aşağıdaki etmenleri göz önünde bulundurmalıdır.
Bir DeFi Protokolünün Değerlendirilmesini Sağlayan Popüler Ölçütler
DeFi projelerinin performansı ve potansiyeli hakkında değerli içgörüler sunabilecek birkaç popüler ölçüt vardır. Bu ölçütler arasında tokenin 24 saatlik hacmi, enflasyon oranı, fiyatı ve piyasa değeri yer alır.
Kilitlenen Toplam Değer (TVL)
Kısaca TVL olarak da adlandırılan kilitlenen toplam değer, bir DeFi protokolünde kilitlenmiş fonların toplam tutarıdır. TVL'yi likidite sağlayıcılar tarafından bir protokole yatırılan toplam fon tutarı olarak düşünebilirsiniz. Örneğin, Uniswap'ın TVL'si Şubat 2023 itibarıyla 4 milyar USD'nin üzerindedir. Bu da kullanıcıların Uniswap'a 4 milyar USD'den fazla fon yatırdığı anlamına gelir. Belirli bir DeFi protokolüne yönelik genel ilgiyi değerlendirmek veya hangi DeFi protokolünde diğerlerine kıyasla daha fazla değer "kilitlendiğini" görmek için TVL'ye bakabilirsiniz. Yüksek miktarda TVL çekmiş olması, genellikle projenin sağlam olduğunun bir göstergesidir.
Piyasa değeri
Piyasa değeri, bir DeFi protokolünün dolaşımdaki token arzının toplam değerini gösterir. Bir coin'in fiyatının dolaşımdaki toplam arzıyla çarpılmasıyla hesaplanır. Piyasa değeri, protokolün boyutu ve önemi hakkında genel bir fikir verir. Bununla birlikte, piyasa değerini protokolün kullanımı, benimsenmesi ve rakipleri gibi başka etmenleri de dikkate alarak değerlendirmek gerekir.
24 saatlik hacim
24 saatlik hacim, belirli bir DeFi protokolünde 24 saatlik bir süre zarfında gerçekleştirilen işlemlerin toplam değerini ölçer. 24 saatlik hacmin yüksek olması, alım satımın aktif bir şekilde yapıldığını, likiditenin yüksek olduğunu gösterir ve ekosistemin canlı ve piyasada ilginin yoğun olduğu anlamına gelir. Diğer yandan 24 saatlik hacmin düşük olması ise protokolün tokenlerinin az miktarda alınıp satıldığını göstererek likiditenin düşük olduğuna işaret eder. 24 saatlik işlem hacminin düşük olması, projeye ilginin pek olmadığı ve yatırımcıların ve alım satım yapanların katılım göstermediği anlamına da gelebilir.
Enflasyon oranı
Dikkate alınması gereken bir diğer önemli ölçüt ise enflasyon oranıdır. Enflasyon oranı, bir DeFi protokolünde yeni tokenlerin oluşturulma hızını ifade eder. Daha kontrollü bir token arzını ve zaman içinde değerinin yükselebileceğini göstermesi bakımından enflasyon oranının düşük olması faydalı olabilir. Fakat protokolün katılımcıları teşvik etme ve tokenin nadirliğini koruma arasında bir denge kurduğundan emin olabilmek için genel token ekonomisini ve dağıtım modelini de dikkate almak gerekir. Bu konudan makalenin ilerleyen bölümlerinde daha ayrıntılı bahsedeceğiz.
Fiyat-satış oranı
Fiyat-satış oranı, bir DeFi protokolünün aşırı değerlemeye ya da düşük değerlemeye sahip olup olmadığını belirlemek için kullanılır. Fiyat-satış oranını hesaplamak için bir DeFi protokolünün token arzının tamamı dolaşımda olduğu zamanki piyasa değeri yıllık gelirine bölünür. Oran ne kadar düşükse, protokol de o kadar düşük değerlemeye ve oran ne kadar yüksekse protokol de o kadar aşırı değerlemeye sahip olabilir. Bu yaklaşım, geleneksel finans piyasalarında bir hisse senedinin düşük mü yoksa aşırı mı değerlemeye sahip olduğunu belirlemek için fiyat-satış oranının kullanılmasına benzer şekilde işlev görür.
Farklı adres sayısı
Farklı cüzdan adresi sayısı, belirli bir DeFi protokolündeki katılımcıların sayısını gösteren bir ölçüttür. Geleneksel Web2 uygulamalarında kullanıcı katılımını gösteren farklı kullanıcı sayısına benzerlik gösterir. Adres sayısının artması, popülerliğin ve benimsenmenin arttığının iyi bir göstergesi olabilir. Bu ölçütün manipüle edilebileceğini ve yatırımcıların bu ölçütü diğer göstergelerle birlikte kullanması gerektiğini de belirtmekte fayda vardır.
DeFi Proje Ekibinin Değerlendirilmesi
Yatırımcılar, inandıkları kullanım alanlarını sunmayı başaran DeFi projelerini belirlemeli ve projenin arkasındaki ekibi değerlendirmelidir. Bunun için projenin resmi web sitesi, whitepaper'ı, yönetim kadrosu, ekip üyelerinin geçmiş iş deneyimleri, ekip üyeleri ve uzmanlıklarıyla ilgili diğer belgeler incelenebilir.
Geçmişlerinde başarılı projeler yer alan deneyimli geliştiricileri, danışmanları ve sektör uzmanlarını tercih etmelisiniz. Twitter, Reddit, Telegram ve Discord gibi platformlarda ekibin şeffaflığını, soruları ne kadar yanıtladığını ve toplulukla etkileşimini değerlendirin. Açık iletişim kanallarında aktif olarak yer alması ve geliştirmelere yönelik güncellemeleri düzenli olarak paylaşması, proje ekibinin sunmayı amaçladığı kullanım alanını hayata geçirmek için aktif olarak çalıştığının olumlu işaretleridir.
Diğer yandan, bir yatırımcının ilk araştırması projenin arkasındaki ekibin sosyal medyada yanıt vermediğini veya ekip hakkında çok az şeffaflık olduğunu gösterebilir. Bu etmenler her zaman bir dolandırıcılığa işaret etmeseler de tehlike işaretleridir ve yatırımcılar bu projelere katılım sağlama konusunda dikkatli olmalıdır.
DeFi Teknolojisinin Değerlendirilmesi
Bir DeFi projesinin temelini oluşturan teknoloji, projenin uygulanabilirliğini ve ne kadar etkili olacağını belirlemede çok önemli bir etmendir. Dikkate alınması gereken önemli konulardan biri, projenin üzerinde geliştirildiği blockchain platformudur.
Örneğin Ethereum, DeFi uygulamaları için sağlam ve köklü bir altyapı sunan popüler bir seçenektir. Ölçeklenebilir DeFi uygulamaları için umut vaat eden başka katman 1 blockchain'ler de ortaya çıkmıştır. DeFi tokenlerinden edinmek isteyen yatırımcılar, bilinçi bir karar vermek için dayanak blockchain'in artı ve eksilerini değerlendirmelidir.
Bir diğer önemli nokta ise DeFi projelerine güç veren akıllı sözleşmeleri değerlendirmektir. Akıllı sözleşmeler, blockchain üzerinde yer alan ve sözleşme koşullarının doğrudan koda yazıldığı kendi kendini yürüten sözleşmelerdir. DeFi projelerinin potansiyel güvenlik açıklarını ortadan kaldırmak ve kullanıcı fonlarını korumak için akıllı sözleşmelerini düzenli olarak denetlemesi çok önemlidir, fakat denetim yapılması da güvenliği garanti etmeyebilir. Yine de bir projenin akıllı sözleşme denetim geçmişini incelemek, ekibin kullanıcıları korumak için ne kadar çaba harcadığı hakkında bir fikir verebilir.
Farklı platform ve protokoller arasında sorunsuz iletişim ve etkileşime imkan tanıyan birlikte çalışabilirlik de DeFi tokenlerinin bir diğer önemli unsurudur. Tokenlerin farklı merkeziyetsiz uygulamalar (DApp) ve blockchain ağları arasında kolayca transfer edilmesine, alınıp satılmasına ve kullanılmasına imkan tanır. Yatırımcılar, yatırım yapmaya karar vermeden önce bir DeFi tokeninin birlikte çalışabilirlik seviyesini incelemelidir.
DeFi Projelerinin Token Ekonomisinin Analiz Edilmesi
Token ekonomisi, bir projenin tokenlerini finansal olarak nasıl idare ettiğini ve sunduğu teşvikleri ifade eder. Yatırımcılar, öncelikle tokenin ekosistemdeki amacı ve dağıtım modeli hakkında bilgi edinmelidir.
Bu da mevcut tokenlerin toplam arzı ve bunların farklı taraflara nasıl tahsis edildiği gibi etmenlerin incelenmesini içerir. Bu taraflar arasında ekip üyeleri, topluluk üyeleri ve diğer paydaşlar yer alabilir. Dağıtım modeli, tokenin ilk dağıtımını belirlemeye yardımcı olur ve merkeziyetsizlik, projenin yönetişimi ve piyasa manipülasyonu potansiyeli gibi etmenleri etkileyebilir.
Token çıkarma mekanizmalarının da dikkate alınması gerekir. Bu mekanizmalar, zaman içinde yeni tokenleri oluşturmak ve dağıtmak için kullanılan madencilik, staking ve diğer yöntemleri içerebilir. Bu mekanizmaların değerlendirilmesi, yatırımcıların tokenin enflasyonist mi yoksa deflasyonist mi olduğunu, nadirliğini ve katılımcılara sunulan teşvikleri bilmesini sağlayabilir.
Bir projenin gelir akışlarını değerlendirmek de çok önemlidir. Bir projenin nasıl gelir ettiğini ve faaliyetlerini nasıl sürdürdüğünü bilmek, tokenin potansiyel değeri ve sürdürülebilirliği hakkında içgörüler sunar. Bu gelirler işlem ücretlerinden, platformun kullanımından ve diğer kaynaklardan gelebilir.
Güvenlik Önlemlerinin Değerlendirilmesi
DeFi dünyasında güvenlik ihlallerinin yaşandığı dikkate alındığında, bir projenin güvenlik önlemlerini değerlendirmek çok önemlidir. İtibarlı üçüncü taraf firmalar tarafından belirli aralıklarla denetim yapılıp yapılmadığı incelenmelidir. Bu denetimlerin yapılması, projenin akıllı sözleşmelerin güvenliğini sağlamak için potansiyel güvenlik açıklarını proaktif olarak belirlemeye çalıştığını gösteren iyi bir işarettir.
Bug ödülü programları da bir projenin güvenliği ciddiye aldığının bir diğer göstergesidir. Bir bug ödülü programında kuruluşlar, geçerli güvenlik açıklarını bulan ve bunları sorumluluk sahibi bir şekilde paylaşan kişiler için belirli kriter, yönerge ve ödülleri belirler. Bu programlar genellikle, bug'ların bulunmasına yönelik sistem, platform ve yazılımları belirleyen, tanımlanmış bir çerçeveye sahiptir.
Katılımcı bir güvenlik açığı tespit ettiğinde sorunu, yarattığı etkileri ve bu hatayı yeniden oluşturmak için gerekli adımları açıklayan ayrıntılı bir raporu kuruluşa göndermelidir. Kuruluş belirtilen güvenlik açığını doğrular ve şartlar dahilindeyse kişiye bir ödül veya önceden belirlenmiş maddi bir destek verir.
Güvenlik açıklarını belirlemek için projenin bu süreçte yer almaya istekli olması, potansiyel zayıf yönleri belirlemek ve bunları ortadan kaldırmak için proaktif adımlar atmaya kararlı olduğunu gösterebilir.
DeFi Topluluklarının ve Benimsenmenin Analiz Edilmesi
Bir projenin topluluğunun gücü ve projenin kullanıcılar tarafından ne kadar benimsendiği de projenin potansiyel başarısının önemli göstergeleridir. Bu göstergeler, projenin uygulanabilirliği, gelecekte büyüme beklentileri ve piyasada genel anlamda ne kadar kabul gördüğü hakkında değerli içgörüler sunar.
Projenin topluluğu ile etkileşim halinde olmak, topluluğun duyarlılığını, aktif katılımını ve proje hakkında ne kadar coşkulu olduğunu anlamanızı sağlayabilir. Bu etkileşim, topluluk içindeki destek, katılım ve güven seviyesini değerlendirmenize imkan tanır.
Twitter, Reddit, Telegram veya Discord gibi sosyal medya platformları, projenin topluluğu hakkında birçok bilgi sunar. Yatırımcılar bu platformlardaki tartışmaları, yorumları ve etkinlik düzeyini takip ederek olumlu bir duyarlılığa, aktif tartışmalara ve takipçi sayısının arttığına yönelik işaretler aramalıdır. Olumlu bir duyarlılık, topluluğun projeye olan güvenini ve coşkusunu gösterir.
Son Söz
Bir DeFi projesini analiz etmek, hızla büyüyen merkeziyetsiz finans dünyasında bilinçli yatırım kararları vermek için önemli bir süreçtir. Yatırımcılar proje ekibi, teknoloji, token ekonomisi, güvenlik ve topluluk katılımı gibi etmenleri değerlendirerek projenin potansiyeli hakkında iyi bir fikir edinebilir.
Bununla birlikte, her zaman için yalnızca kaybetmeyi göze alabileceğiniz kadar yatırım yapmanız gerekir. Yukarıdaki etmenler bilinçli kararlar vermek için çok önemli olsalar da burada bahsedilenler her şeyi kapsamamaktadır. Yatırımcılar mutlaka dikkatli olmalı ve DeFi projelerine temkinli yaklaşmalıdır.
Ek Okumalar:
DeFi Yield Farm'larda DYOR'un Dört Yolu
Yapay Zeka DeFi'yi Nasıl Etkileyecek: Vaatler ve Yanılgılar
Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.