TL;DR
Maksymalna Wartość Możliwa do Wydobycia (MEV) – wcześniej zwana Wartością do Wydobycia przez Górników (Miner Extractable) – odnosi się do strategii włączania, pomijania lub zmiany kolejności transakcji podczas tworzenia nowego bloku. Celem MEV jest uzyskanie jak największego dodatkowego zysku. W najlepszej sytuacji są tu producenci bloków, ponieważ mają możliwość wyboru i szeregowania transakcji.
Jednakże inni uczestnicy sieci (tzw. poszukiwacze) mogą również uiszczać opłaty za zawieranie transakcji, jeżeli wypatrzą okazję w zakresie MEV, np. arbitraż, front-running lub likwidację. MEV występuje najczęściej w sieciach obsługujących smart kontrakty, w których transakcje na blockchainie zawierają bardziej złożone informacje.
Wprowadzenie
MEV to termin kryptowalutowy służący do opisu celowej zmiany kolejności, włączania lub wyłączania transakcji podczas produkcji nowego bloku (który ma zostać dodany do blockchaina) w celu wydobycia jak największego zysku. Należy na to patrzeć jak na dodatkową wartość wyciskaną z bloku – oprócz nagrody standardowej i opłat za gas – poprzez ustalanie, które transakcje uwzględnić i w jakiej kolejności.
MEV najczęściej kojarzy się z siecią Ethereum ze względu na jej znaczący ekosystem finansów zdecentralizowanych (DeFi). Im bardziej złożone są transakcje wchodzące w skład bloku – np. smart kontrakty związane z udzielaniem pożyczek, ich zaciąganiem lub handlem – tym więcej okazji mają producenci bloków, aby osiągnąć większy zysk (wydobyć maksymalną wartość) poprzez decyzję o włączeniu, pominięciu lub zmianie kolejności pewnych transakcji.
Czym Jest MEV?
Kiedy koncepcja ta pojawiła się po raz pierwszy, kojarzona była głównie z siecią Ethereum, która działała wówczas na mechanizmie konsensusu proof-of-work (PoW). W związku z tym to górnicy mieli prawo do zmiany kolejności, włączania lub wyłączania transakcji podczas produkcji bloków i mogli wyciskać dodatkową wartość, podejmując te decyzje.
Doprowadziło to do ukucia terminu Wartości Możliwej do Wydobycia przez Górników, który ma tłumaczyć to zjawisko wydobywania jak największego dodatkowego zysku. Jednak we wrześniu 2022 roku sieć Ethereum sfinalizowała The Merge, czyli uaktualnienie techniczne, które zmieniło mechanizm konsensusu sieci z PoW na proof-of-stake (PoS).
W związku z tym nowe bloki w sieci Ethereum nie są już tworzone przez górników, a przez walidatorów. Systemy PoS nie są jednak odporne na MEV. Bloki nadal trzeba tworzyć, więc ten, kto wybiera, które transakcje uwzględnić i w jakiej kolejności, może podejmować decyzje, które pomogą mu wydobyć z bloku jak najwięcej pieniędzy. Wprawdzie stara koncepcja MEV nadal istnieje, ale obecnie mówi się o niej jako o Maksymalnej Wartości Możliwej do Wydobycia, ponieważ nie jest już zarezerwowana wyłącznie dla górników.
Na Czym Polega MEV?
Aby zrozumieć, na czym polega MEV, trzeba mieć podstawowe pojęcie o roli producentów bloków (zarówno górników, jak i walidatorów). Odgrywają oni kluczową rolę w zabezpieczaniu i utrzymywaniu sieci blockchain, są odpowiedzialni za weryfikację transakcji i dodawanie ich do sieci w postaci bloków. W zależności od konkretnego łańcucha proces ten zwany jest górnictwem lub walidacją.
Mówiąc najprościej, producenci bloków gwarantują integralność transakcji w sieci i zapewniają jej dalsze funkcjonowanie. Bez nich nie można dodawać do łańcucha żadnych nowych danych. Producenci bloków to ci, którzy zbierają dane o transakcjach użytkowników i organizują je w bloki, które mają zostać dodane do łańcucha sieciowego.
Ważną rzeczą, na którą trzeba zwrócić uwagę, jest fakt, że to od producentów bloków zależy, które transakcje będą zawarte w ich blokach. Logicznie rzecz biorąc, transakcje wybiera się według rentowności, co oznacza, że te, z którymi wiążą się najwyższe opłaty, są wybierane w pierwszej kolejności. To dlatego użytkownicy ponoszą wyższe opłaty za gas (lub opłaty transakcyjne) w okresach wzmożonego ruchu – aby mieć pewność, że ich transakcje zostaną wybrane jako pierwsze. Jeżeli producent bloku wybierze transakcje z najwyższymi opłatami, osiągnie większy zysk. W związku z tym transakcje o niższych opłatach muszą dłużej czekać na włączenie do bloku.
Nie ma jednak zasady, która nakazywałaby wybieranie lub szeregowanie transakcji według opłat. Kiedy transakcje zawierają bardziej złożone informacje (jak w przypadku blockchainów obsługujących smart kontrakty), producenci bloków mogą uwzględniać, wykluczać lub zmieniać kolejność transakcji, aby uzyskać dodatkowy zysk wykraczający poza standardowe nagrody i opłaty za blok.
Np. wybieranie takich, a nie innych transakcji oraz szeregowanie ich w określony sposób może przynieść dodatkowe zyski dzięki wynikającym z tego okazjom arbitrażowym lub likwidacji na łańcuchu. To jest właśnie istota MEV: proces wybierania i szeregowania transakcji w celu zwiększenia korzyści finansowych.
Poszukiwacze MEV
Chociaż wydaje się, że MEV jest strategią, która przynosi korzyści wyłącznie producentom bloków, znaczną część MEV pozyskują inni uczestnicy, zwani poszukiwaczami. Uczestnicy ci stosują działania specjalnie pod kątem MEV, które polegają na analizie danych sieciowych w poszukiwaniu okazji do zarobienia na MEV.
Poszukiwacze wnoszą zwykle na rzecz producentów bloków niezwykle wysokie opłaty za gas, aby zapewnić realizację swoich zyskownych transakcji i strategii MEV. Racjonalnie rzecz biorąc – w zależności od konkurencji o okazję związaną z MEV – producent bloku może otrzymać opłaty za gas w wysokości nawet 99,99% potencjalnego zysku poszukiwacza.
Weźmy np. arbitraż na giełdzie zdecentralizowanej (DEX), gdzie wiadomo, że poszukiwacze oddają ponad 90% dochodu z MEV w opłatach za gas – robią to, ponieważ jest to jedyny sposób, aby zagwarantować wykonanie zyskownej transakcji arbitrażowej przed podobnymi transakcjami.
Typowe Przykłady MEV
Arbitraż, front-running i likwidacja – wszystkie te elementy dają możliwości poszukiwaczom i producentom bloków, którzy chcą zarobić na MEV. Poniżej przyjrzymy się bliżej tym przykładom, aby pokazać bardziej szczegółowy obraz tego, czym jest MEV i na czym polega.
Arbitraż
Kiedy cena aktywów nie jest spójna na różnych giełdach, natychmiast pojawia się możliwość arbitrażu. W świecie krypto ten sam token może być wyceniony inaczej na dwóch różnych DEX-ach. Kiedy ktoś to zauważy (arbitrażysta), zaczyna realizować transakcje, aby wykorzystać tę rozbieżność. Z MEV mamy do czynienia wtedy, gdy bot poszukiwacza rozpozna oczekującą transakcję i wstawi przed nią własną transakcję, aby wydobyć wartość, jaką daje ta okazja arbitrażowa.
Front-running, czyli wyprzedzanie
Poszukiwacze i producenci bloków mogą dzięki umiejętności szeregowania transakcji w bloku wyprzedzić znaczące zlecenie kupna, które wciąż czeka w puli transakcji. Z MEV mamy do czynienia wtedy, gdy przed tą transakcję zostanie wstawione podobne zlecenie kupna w celu pozyskania bardziej korzystnej ceny, zanim przejdzie duże zlecenie kupna, co może zwiększyć cenę tego aktywa cyfrowego.
Podobną strategią MEV jest tzw. sandwiching, który polega na złożeniu zlecenia kupna przed określoną transakcją zmieniającą cenę i zlecenia sprzedaży po tej transakcji, a tym samym wykorzystaniu presji cenowej z obu stron.
Likwidacje
DeFi daje użytkownikom możliwość zaciągania pożyczek pod zastaw zdeponowanych aktywów cyfrowych. Jeżeli dojdzie do ruchu rynkowego i wartość zabezpieczenia spadnie poniżej określonej ceny, pozycja ta ulega likwidacji. Odpowiednie smart kontrakty często wypłacają nagrodę lub opłatę za transakcję, która wywołuje likwidację.
Okazję w zakresie MEV ma tutaj każdy poszukiwacz lub producent bloków, który uruchomi boty, aby zauważyć tego rodzaju transakcję, a następnie da radę wstawić własną transakcję likwidacyjną do bloku przed wszystkimi innymi, wydobywając w ten sposób wartość nagrody.
Przemyślenia Końcowe: Plusy i Minusy MEV
MEV jest strategią racjonalną, gdyż stosujące ją podmioty dążą przede wszystkim do maksymalizacji swoich zysków. Niektórzy twierdzą, że przynosi to korzyści szerszemu ekosystemowi, bo zapewnia jak najszybszą korektę nieefektywności.
Jeżeli np. poszukiwacze MEV ścigają się, kto pierwszy wyciągnie wartość z okazji arbitrażowej, powodują szybkie korekty cen na DEX-ach. Podobnie protokoły pożyczkowe nie chcą, aby ryzykowne pożyczki pozostawały bez kontroli, jeżeli dojdzie do zachwiania poziomu zabezpieczeń, więc nacisk na likwidację MEV prowadzi do jak najszybszego spłacania pożyczkodawców.
MEV oznacza jednak również szereg problemów, których nie wolno ignorować. Niektóre implementacje, np. front-running i sandwiching, przynoszą niekorzystne skutki innym użytkownikom, którzy muszą przepłacać za swoje transakcje, cierpią z powodu większego poślizgu lub tracą na wartości w tym układzie, który jest zasadniczo grą o sumie zerowej.
Ponadto działalność poszukiwaczy MEV może prowadzić do podwyżki cen za gas i przeciążenia sieci, ponieważ konkurują oni o wprowadzenie swoich transakcji do bloków w celu przechwycenia wynikającej z tego wartości.
Jeżeli wartość wynikająca ze zmiany kolejności transakcji w poprzednim bloku jest większa niż nagrody i opłaty w kolejnym bloku, to z perspektywy fundamentalnej MEV może stanowić dla producenta bloku zachętę ekonomiczną do reorganizacji blockchaina. Może to zachwiać konsensus oraz integralność sieci.
Ponieważ ekosystem wciąż szybko się rozwija, znalezienie rozwiązań problemów związanych z MEV jest obecnie głównym obszarem prac badawczo-rozwojowych w tej sferze.