Tóm lược
Sàn giao dịch tập trung (CEX) cung cấp dịch vụ giao dịch tiền mã hóa cho người dùng đã đăng ký. Dịch vụ chính của nó là kết nối người mua và người bán trên một sổ lệnh, mặc dù một CEX vẫn có thể cung cấp cho người dùng đã được xác minh các sản phẩm tiền mã hóa khác nhau. Đối với người mới bắt đầu, CEX là một cách đơn giản nhất để bắt đầu mà không cần kiến thức chuyên sâu về cơ sở hạ tầng và các công cụ blockchain.
Một sàn giao dịch phi tập trung (DEX) sử dụng các hợp đồng thông minh trên chuỗi để vận hành các dịch vụ của sàn giao dịch của nó. Trong hầu hết các trường hợp, đó là dịch vụ hoán đổi token từ các bể thanh khoản, với tính thanh khoản được cung cấp bởi những người dùng khác để đổi lấy phí hoán đổi.
Bạn không cần phải đăng ký DEX, nghĩa là chúng mở cho bất kỳ ai có ví và có tiền mã hóa. DEX là cửa ngõ dẫn đến thế giới tài chính phi tập trung (DeFi) và mang đến cho người dùng rất nhiều sự tự do. Tuy nhiên, chúng thiếu sự hỗ trợ mà CEX có thể cung cấp và có thể dễ dàng mắc phải những sai lầm không thể sửa chữa khi sử dụng chúng.
Giới thiệu
Nếu bạn đang thực hiện nghiên cứu về tiền mã hóa, thì có thể bạn sẽ bắt gặp các DEX. Có lẽ bạn đã là khách hàng của CEX như Binance nhưng lại quan tâm đến việc sử dụng DEX hoặc có thể bạn đang muốn mua đồng DeFi mới nhất hiện không có trên CEX.
Bất kể mục đích của bạn là gì, bạn nên biết sự khác biệt quan trọng giữa CEX và DEX trước khi quyết định sử dụng loại nào. Tùy thuộc vào những gì bạn muốn làm và mức độ kinh nghiệm của bạn, mỗi loại sàn giao dịch đều có những ưu điểm và nhược điểm.
Tại sao lại có các loại sàn giao dịch khác nhau?
Nếu bạn là một nhà giao dịch mới hoặc chỉ có kinh nghiệm về tài chính truyền thống, sự khác biệt giữa CEX và DEX có thể gây nhầm lẫn. CEX hoạt động tương tự như những gì bạn tìm thấy trong thế giới chứng khoán — một thực thể duy nhất hoạt động bằng cách sử dụng sổ lệnh trong đó các nhà tạo lập thị trường và người tiếp nhận các lệnh. Sau đó, sổ lệnh khớp người mua với người bán và lấy một phần nhỏ giao dịch làm phí.
Trọng tâm của hoạt động là sổ lệnh và thực thể sàn giao dịch, làm cho mô hình trở nên tập trung. Để sử dụng một CEX như Binance, bạn phải tạo tài khoản và xác minh danh tính của mình theo quy định tại địa phương. Sàn giao dịch kiểu này cũng sẽ quản lý các tài sản bạn muốn giao dịch trên CEX sau khi bạn đã gửi chúng vào tài khoản CEX của mình.
Tuy nhiên, một DEX được lại vận hành thông qua các hợp đồng thông minh, là các đoạn code tự thực thi trên một blockchain. Một thực thể hoặc dự án có thể tạo và giúp chạy DEX nhưng về lý thuyết, nó có thể tự chạy miễn là mọi người cung cấp tính thanh khoản cho nó.
Không giống như CEX, DEX thường không sử dụng sổ lệnh để hỗ trợ giao dịch. Thay vào đó, nó chủ yếu sử dụng mô hình tạo lập thị trường tự động (AMM). Để sử dụng DEX, bạn chỉ cần một ví tiền mã hóa và một ít tiền mã hóa (bao gồm đủ cho bất kỳ phí gas/giao dịch nào). Do tính chất phi tập trung của nó, người dùng không cần đăng ký hoặc có tài khoản.
Đối với những người mới, CEX mang lại trải nghiệm thân thiện với người dùng hơn và là điểm vào dễ dàng hơn. Nếu xảy ra sự cố, bạn có thể liên hệ với đội ngũ hỗ trợ khách hàng của sàn giao dịch. DEX cũng có một số lợi ích nhưng những lợi ích này thường hấp dẫn hơn đối với người dùng tiền mã hóa có kinh nghiệm, những người xem trọng tính phi tập trung hơn là sự dễ sử dụng.
Sàn giao dịch tập trung: Ưu điểm
Thân thiện với người dùng
Một CEX như Binance tập trung vào việc cung cấp trải nghiệm thân thiện cho mọi đối tượng người dùng. Những người mới sử dụng tiền mã hóa có quyền truy cập vào các công cụ chuyển đổi đơn giản như Binance Convert, trong khi các nhà giao dịch có kinh nghiệm có thể sử dụng các công cụ của sàn giao dịch giao ngay như TradingView. Một CEX cũng có thể sẽ có hướng dẫn chi tiết như một phần dịch vụ của mình (Binance Academy là một ví dụ).
Quá trình đăng ký với CEX tương tự như mở tài khoản ngân hàng. Nhiều người trong chúng ta đã quen thuộc với hệ thống này và kiến thức kỹ thuật không phải là thứ bắt buộc phải có. Hầu hết các CEX đều cung cấp thanh toán bằng thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ, giúp khoản đầu tư tiền mã hóa đầu tiên của bạn trở nên đơn giản nhất có thể.
Hỗ trợ và bảo vệ
Một trong những trở ngại lớn nhất đối với những người mới bắt đầu sử dụng tiền mã hóa khi sử dụng DEX là làm quen với các công cụ phi tập trung. Các ví tiền mã hóa, địa chỉ, phí gas và các khía cạnh khác của blockchain có thể khiến bạn không thể khắc phục được lỗi đã xảy ra. Không có quản trị viên hệ thống nào cung cấp hỗ trợ, vì vậy bạn phải tự lo liệu nếu bạn làm mất cụm từ hạt giống hoặc gửi tiền mã hóa đến sai ví.
Bạn có thể tránh những cạm bẫy này nếu bạn giao dịch bằng CEX. Ví dụ: bộ phận hỗ trợ khách hàng có thể giúp ích nếu bạn mất quyền truy cập vào tài khoản Binance của mình và không cần phải trả phí gas khi chuyển tiền mã hóa của bạn xung quanh các sản phẩm của Binance. Các biện pháp này hỗ trợ người dùng và bảo vệ họ khỏi mắc phải những sai lầm không thể sửa chữa mà đôi khi mọi người mắc phải trên DEX.
Nhiều dịch vụ tích hợp hơn
CEX có thể cung cấp nhiều loại sản phẩm và dịch vụ tích hợp, biến nó thành cửa hàng tiền mã hóa tất cả trong một. Trên một CEX như Binance, bạn có thể truy cập các dịch vụ giao dịch và stake, tham gia thị trường NFT, launchpad, sàn giao dịch P2P, v.v. mà không cần rời khỏi nền tảng. Hơn nữa, việc chuyển tiền giữa các khu vực khác nhau này rất đơn giản. Bạn có thể thanh toán bằng thẻ và thậm chí tận hưởng ưu đãi với các thương nhân đối tác như Travala.
Sàn giao dịch tập trung: Nhược điểm
Dễ bị tấn công
Là các thực thể tập trung lớn, CEX thường là mục tiêu của các cuộc tấn công, điều đó có nghĩa là bất kỳ khoản tiền nào của người dùng được lưu trữ trên CEX đều dễ bị đánh cắp. Mặc dù CEX ưu tiên bảo mật nhưng họ không thể loại bỏ nguy cơ bị hack và trộm cắp. Trong những năm qua, một số vụ hack nổi tiếng đã xảy ra, chẳng hạn như vụ hack Mt. Gox.
Phí giao dịch bổ sung
Hầu hết — nếu không phải mọi — dịch vụ bạn sử dụng trên CEX đều sẽ phải chịu phí giao dịch. Thông thường, nó có thể bị ẩn hoặc "đưa vào" dịch vụ. Do chi phí hoạt động cao hơn, CEX có thể gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với phí giao dịch thấp do DEX cung cấp. Tuy nhiên, phí giao dịch bổ sung của CEX phải được cân nhắc với phí gas khi sử dụng DEX, phí này có thể khá lớn trên một số mạng.
Người dùng không còn quyền giám sát tài sản
Khi sử dụng CEX, bạn phải gửi tiền mã hóa của mình vào ví của sàn. Điều này có nghĩa là bạn từ bỏ quyền giám sát tiền của mình bằng cách ủy thác tiền cho CEX. Như vậy, bạn có thể không rút được chúng bất cứ khi nào bạn muốn. Đây là vấn đề nếu một sàn giao dịch mất khả năng thanh toán và có thể dẫn đến việc bạn mất hoàn toàn tiền của mình. Tình huống này tương tự như việc bạn cất giữ tiền của mình tại ngân hàng — nếu ngân hàng phá sản, bạn có thể không sử dụng được vào tiền của mình.
Sàn phi tập trung: Ưu điểm
Khả năng giám sát tiền
Khi sử dụng DEX, bạn sẽ không bao giờ mất quyền giám sát tiền của mình cho đến khi giao dịch hoặc tương tác hoàn tất. Điều này có nghĩa là bạn có thể di chuyển và lưu trữ chúng theo ý muốn. Nếu tiền mã hóa của bạn được lưu trữ trong ví có cụm từ hạt giống mà chỉ bạn mới có thể truy cập, thì bạn có toàn quyền kiểm soát tài sản của mình. Đối với những người ủng hộ sự phi tập trung, đây là một trong những yếu tố quan trọng nhất.
Bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư
Khi sử dụng DEX, bạn không cần cung cấp thông tin cá nhân, thông tin nhận dạng và bạn có thể tin tưởng thông tin đó sẽ được lưu trữ an toàn. Điều này có nghĩa là dữ liệu cá nhân của bạn an toàn trước những kẻ xấu muốn đánh cắp danh tính của bạn. Lưu ý, khi sử dụng một sàn giao dịch, bạn vẫn bị ràng buộc bởi các quy định và luật pháp địa phương.
Rào cản gia nhập thấp hơn
Việc sử dụng DEX chỉ yêu cầu một chiếc ví và một số loại tiền mã hóa để giao dịch và thanh toán phí gas. Điều này làm cho DEX có khả năng tiếp cận cao đối với một nhóm người lớn hơn trên toàn cầu. Đối với những người hâm mộ tính phi tập trung, đây là một lợi ích to lớn và nhiều người đánh giá cao tính chất riêng tư hơn của DEX. Tất nhiên, điều này cũng nên được xem xét trong bối cảnh luật pháp địa phương, cũng như các cuộc tranh luận có liên quan về quy định tiền mã hóa.
Sàn giao dịch phi tập trung: Nhược điểm
Sử dụng phức tạp
Đối với người dùng lần đầu, việc hiểu cách điều hướng và sử dụng DEX có thể là một thách thức. Phí gas, các bể thanh khoản, ví và trượt giá đều là những rào cản có thể vượt qua. Cần có thời gian để nắm bắt cách thức hoạt động của một DEX một cách tự tin và để đầu tư có trách nhiệm, bạn phải luôn hiểu các công cụ của mình.
Thiếu liên kết với tiền pháp định
Trong lịch sử, việc mua coin hoặc token lần đầu tiên là một trong những rào cản quan trọng nhất đối với việc tiếp cận với tiền mã hóa. CEX hiện nay, như một tiêu chuẩn, cung cấp các tùy chọn thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ để mua tiền mã hóa. Mặc dù một số DEX đang bắt đầu cung cấp dịch vụ này với các nhà cung cấp bên thứ ba, nhưng hầu hết vẫn không cho phép sử dụng thẻ tín dụng hoặc thẻ ghi nợ.
Vấn đề thanh khoản
Trung bình, các DEX có khối lượng nhỏ hơn và tính thanh khoản kém hơn so với các CEX lớn. Độ sâu thị trường có thể nhỏ hơn và các giao dịch lớn trên DEX có thể có tác động đáng kể về giá hơn so với khi thực hiện trên CEX. Các thương nhân hoặc nhà đầu tư thực hiện các lệnh khối lượng lớn thường có thể tìm thấy mức giá tốt hơn khi thực hiện các giao dịch tự do (OTC) hoặc sử dụng CEX với các sổ lệnh sâu, như Binance.
Nên sử dụng DEX hay CEX?
Cho đến nay, trải nghiệm đơn giản nhất cho người mới bắt đầu sử dụng tiền mã hóa là sử dụng CEX. Bạn không cần thời gian ban đầu để làm quen với cơ sở hạ tầng blockchain phi tập trung. Nếu bạn gặp phải bất kỳ vấn đề nào khi sử dụng CEX, đội ngũ hỗ trợ sẽ giúp đỡ và hướng dẫn bạn nhiều nhất có thể.
Nhìn chung, khả năng phạm sai lầm không thể khắc phục như mất quyền truy cập vào tiền của bạn hoặc chuyển tiền đến sai địa chỉ thấp hơn nhiều với CEX. Vì vậy, nếu đây là lần đầu tiên bạn tiếp xúc với tiền mã hóa hoặc bạn thích một dịch vụ đơn giản, dễ hiểu hơn, thì CEX là dành cho bạn.
Tuy vậy, DEX là một cửa ngõ tuyệt vời để đến với thế giới DeFi. Với một ví máy ảo Ethereum (EVM) riêng biệt, bạn có thể khám phá vũ trụ DeFi rộng lớn. DEX là một tùy chọn linh hoạt cho người dùng tiền mã hóa và mang lại mức độ tự do cao.
Nếu bạn đang muốn đầu tư vào một loạt các dự án mới với vốn hóa thị trường thấp, DEX cũng là lựa chọn tốt nhất của bạn. Mặc dù CEX thường tung ra các token mới, nhưng DEX vẫn tạo điều kiện thuận lợi cho hầu hết việc bán và thanh khoản token mới.
Xem xét những điều trên và để giúp bạn quyết định nhanh chóng, hãy tham khảo các trường hợp sử dụng sau cho từng loại sàn giao dịch:
Tổng kết
Nếu bạn đang cân nhắc dùng thử DEX, bạn cần thực hiện nghiên cứu của riêng mình ngoài những gì được đề cập trong hướng dẫn này. Mặc dù những lợi ích nghe có vẻ hấp dẫn đối với một số người, chúng tôi khuyên bạn nên đảm bảo rằng bạn hiểu đầy đủ cách sử dụng một lợi ích và các công cụ liên quan.
Để biết thêm thông tin về chủ đề này, hãy tham khảo bài viết Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là gì? của chúng tôi. Nếu bạn hài lòng với các dịch vụ do CEX cung cấp mà bạn đang sử dụng, bạn không cần phải chuyển đổi. Đối với nhiều người, CEX cung cấp sự cân bằng phù hợp giữa tính dễ sử dụng và hỗ trợ sẵn có.