Các điểm chính
Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận kỹ thuật số tự thực thi trên các blockchain, chẳng hạn như Ethereum và BNB Smart Chain, giúp tự động hóa và thực thi các điều khoản hợp đồng.
Hợp đồng thông minh có thể mang lại tính minh bạch, bảo mật, phi tập trung và hiệu quả, đồng thời giảm sự phụ thuộc vào trung gian.
Bằng cách đơn giản hóa các quy trình và giao dịch truyền thống, hợp đồng thông minh có thể là công cụ mạnh mẽ giúp nâng cao hiệu quả trong nhiều ngành.
Hợp đồng thông minh là gì?
Hợp đồng thông minh là một thỏa thuận kỹ thuật số tự thực thi được viết bằng mã và lưu trữ trên blockchain. Hợp đồng thông minh có thể hoạt động mà không cần trung gian, tận dụng công nghệ blockchain để tăng cường bảo mật và minh bạch, cung cấp cho người dùng một cách để thực thi các thỏa thuận và đơn giản hóa nhiều quy trình.
Hợp đồng thông minh đặc biệt hữu ích khi hai bên giao dịch trực tiếp với nhau mà không cần phải nhờ đến bên thứ ba để đảm bảo hợp đồng được người mua và người bán tôn trọng. Giả sử bạn đang tìm kiếm một tác phẩm nghệ thuật số. Thông thường, giao dịch này có thể cần một phòng trưng bày nghệ thuật đóng vai trò trung gian.
Thay vì dựa vào trung gian này, hợp đồng thông minh sử dụng mã máy tính để thực hiện và thực thi các điều khoản của thỏa thuận. Có thể coi hợp đồng thông minh như một dạng câu "nếu-thì". Ví dụ: nếu người mua gửi số tiền đã thỏa thuận thì hợp đồng thông minh sẽ thực thi và chuyển quyền sở hữu tác phẩm nghệ thuật số từ người bán sang người mua.
Hợp đồng thông minh được sử dụng để làm gì?
Ứng dụng của hợp đồng thông minh vượt xa các giao dịch đơn giản. Hợp đồng thông minh có thể tăng tiềm năng áp dụng rộng rãi cho blockchain bằng cách hỗ trợ các công dụng mới mà các hệ thống truyền thống không thể hỗ trợ. Các công dụng hiện tại bao gồm:
Giao dịch tài chính
Như đã trình bày, hợp đồng thông minh trong lĩnh vực tiền mã hoá có thể được sử dụng cho các giao dịch tài chính tự động và an toàn, chẳng hạn như chuyển tiền kỹ thuật số, thực hiện thanh toán và thực hiện các thỏa thuận tài chính phức tạp hơn theo cách ngang hàng.
Ứng dụng phi tập trung
Hợp đồng thông minh đóng vai trò là xương sống của nhiều ứng dụng phi tập trung (DApp). Các DApp này bao gồm nhiều chức năng như các nền tảng tài chính phi tập trung (DeFi) hỗ trợ hoạt động cho vay, vay và giao dịch, cũng như các nền tảng trò chơi tích hợp non-fungible token (NFT) cho tài sản trong trò chơi và đồ sưu tầm kỹ thuật số.
Nền tảng NFT hợp đồng thông minh cho phép tạo, sở hữu và giao dịch các tài sản kỹ thuật số độc đáo dưới dạng vật phẩm được token hóa, tận dụng khả năng lập trình và bảo mật của hợp đồng thông minh trên mạng lưới blockchain.
Bảo hiểm
Hợp đồng thông minh có thể đơn giản hóa quy trình bảo hiểm bằng cách tự động xử lý yêu cầu giải quyết quyền lợi bảo hiểm, xác minh tình trạng đủ điều kiện và hỗ trợ thanh toán dựa trên điều kiện định trước. Việc này có thể giảm bớt giấy tờ, nâng cao hiệu quả và tăng cường tính minh bạch trong ngành bảo hiểm.
Quản lý chuỗi cung ứng
Hợp đồng thông minh có thể theo dõi và xác minh quá trình di chuyển của hàng hóa trong toàn bộ chuỗi cung ứng, đảm bảo tính minh bạch, khả năng truy xuất nguồn gốc và giảm gian lận. Hợp đồng thông minh có thể tự động hóa các quy trình quản lý chuỗi cung ứng như thực hiện đơn hàng, thanh toán và kiểm soát chất lượng.
Sở hữu trí tuệ
Hợp đồng thông minh, thường thông qua NFT, có thể quản lý quyền sở hữu và phân phối tài sản trí tuệ, chẳng hạn như âm nhạc, nghệ thuật hoặc nội dung viết. Hợp đồng thông minh cho phép nhà sáng tạo xác định các điều khoản cấp phép, tự động thanh toán tiền bản quyền và đảm bảo phân phối công bằng các tài sản kỹ thuật số.
Hệ thống bỏ phiếu
Hợp đồng thông minh có thể hỗ trợ hệ thống bỏ phiếu an toàn và minh bạch bằng cách đảm bảo tính toàn vẹn của phiếu bầu, ngăn ngừa gian lận và cho phép lập bảng kết quả ngay lập tức. Điều này có thể giúp tăng cường lòng tin và tính minh bạch trong các tiến trình dân chủ.
Hợp đồng thông minh hoạt động như thế nào?
Hoạt động trơn tru của hợp đồng thông minh phụ thuộc vào sự kết hợp giữa công nghệ blockchain, thực thi mã và cơ chế đồng thuận phi tập trung. Sau đây là phần giải thích đơn giản về cách thức hoạt động của hợp đồng thông minh:
1. Tạo và triển khai
Nhà phát triển hợp đồng thông minh sẽ tạo ra hợp đồng thông minh bằng ngôn ngữ lập trình tương thích với nền tảng blockchain (chẳng hạn như Solidity cho Ethereum và Rust cho Solana). Sau đó, hợp đồng được triển khai vào mạng lưới blockchain, trở thành một phần của hệ sinh thái phi tập trung của blockchain.
2. Mã và điều kiện
Hợp đồng thông minh chứa mã xác định các điều khoản, quy tắc và điều kiện của một thỏa thuận, chương trình hoặc giao dịch cụ thể. Các điều khoản này có thể chỉ đơn giản là thanh toán một lần hoặc phức tạp như quy trình nhiều bước với nhiều người tham gia và yêu cầu về điểm dữ liệu.
3. Gọi hợp đồng
Sau khi triển khai, bất kỳ ai có quyền truy cập vào blockchain đều có thể kích hoạt hợp đồng thông minh bằng cách tương tác với nó. Việc gọi một hợp đồng thông minh thường bao gồm gọi các hàm cụ thể trong hợp đồng và cung cấp thông tin đầu vào cần thiết.
Khi người dùng tương tác với các dịch vụ DeFi và DApp bằng ví tiền mã hoá như MetaMask hoặc Phantom, hầu hết các tương tác của họ đều dựa trên hoạt động của hợp đồng thông minh.
4. Xác thực và thực thi
Khi hợp đồng thông minh được kích hoạt, giao dịch sẽ được mạng lưới blockchain xác minh và xác thực. Nếu đáp ứng các điều kiện nêu trong hợp đồng, nhiệm vụ sẽ tự động được thực thi.
5. Bản ghi không thể thay đổi
Sau khi các điều kiện được xác thực và giao dịch được xác nhận, giao dịch sẽ được ghi lại dưới dạng mục nhập không thể thay đổi trên cơ sở dữ liệu blockchain. Thông thường, mục nhập này bao gồm tất cả các chi tiết có liên quan đến giao dịch, giúp giao dịch trở nên minh bạch, có thể kiểm tra và xác minh được.
6. Hoàn tất
Việc thực thi hợp đồng thông minh là cuối cùng và không thể đảo ngược vì nó được lưu trữ trên cơ sở dữ liệu phi tập trung và chống giả mạo (sổ cái blockchain). Điều này đảm bảo tính toàn vẹn và bảo mật của giao dịch, giảm nguy cơ gian lận hoặc sửa đổi trái phép.
Các nền tảng hợp đồng thông minh phổ biến
Ethereum (ETH): Ethereum là công ty tiên phong trong lĩnh vực hợp đồng thông minh và vẫn là nền tảng thống trị nhất với cộng đồng nhà phát triển lớn nhất. Tuy nhiên, phí giao dịch lại cao.
BNB Smart Chain (BSC): Ngôn ngữ lập trình của BSC tương tự như Ethereum nên BSC trở nên phổ biến đối với các nhà phát triển muốn di chuyển dự án của mình từ nền tảng này sang nền tảng khác. Phí của nó cũng tương đối thấp.
Solana (SOL): Được biết đến với tốc độ giao dịch cao và phí thấp, Solana đã trở thành một trong những nền tảng hợp đồng thông minh phổ biến nhất.
Cardano (ADA): Cardano có phương pháp tiếp cận được bình duyệt nhiều hơn đối với việc phát triển, đặc biệt tập trung vào tính bảo mật và tính bền vững.
Polkadot (DOT): Được biết đến với khả năng tương tác, Polkadot cho phép các blockchain khác nhau kết nối với nhau, cho phép chúng giao tiếp và chia sẻ thông tin.
Nhược điểm của hợp đồng thông minh là gì?
Mặc dù hợp đồng thông minh có nhiều ưu điểm nhưng cũng có một số nhược điểm. Sau đây là một số nhược điểm chính:
1. Sự phụ thuộc vào dữ liệu bên ngoài
Hợp đồng thông minh thường dựa vào các nguồn dữ liệu bên ngoài, được gọi là oracle, để thu thập thông tin từ thế giới bên ngoài. Mặc dù bản thân hợp đồng thông minh có khả năng chống giả mạo nhưng các oracle này có thể gây ra các lỗ hổng hoặc sai sót tiềm ẩn vì chúng có thể tập trung, dễ bị thao túng hoặc thậm chí có thể bị ngừng hoạt động
2. Lỗ hổng mã
Mã hợp đồng thông minh, giống như bất kỳ phần mềm nào, có thể chứa lỗ hổng hoặc lỗi có thể bị kẻ xấu khai thác. Lỗi trong việc triển khai hoặc thiết kế mã có thể dẫn đến lỗ hổng bảo mật gây ra tổn thất tài chính hoặc những hậu quả tiêu cực khác. Hợp đồng thông minh cần phải trải qua quá trình thử nghiệm nghiêm ngặt trước khi triển khai để tránh gây nguy hiểm cho người dùng.
3. Khả năng mở rộng quy mô
Các vấn đề về khả năng mở rộng và hiệu suất có thể phát sinh nếu mạng lưới blockchain phát triển về quy mô và mức độ sử dụng. Những hạn chế của mạng lưới blockchain có thể ảnh hưởng đến tốc độ và hiệu quả thực hiện hợp đồng thông minh, đặc biệt là trong các tình huống có nhu cầu cao.
4. Tính bất biến
Tính bất biến của hợp đồng thông minh giống như con dao hai lưỡi. Sau khi triển khai và thực hiện, hợp đồng thông minh không thể bị sửa đổi hoặc đảo ngược. Mặc dù có thể tăng cường bảo mật, nhưng cũng có thể gây ra vấn đề nếu có lỗi hoặc sự cố trong mã hoặc nếu hợp đồng cần được cập nhật do hoàn cảnh thay đổi.
Các vấn đề về hợp đồng thông minh được giải quyết như thế nào?
Cộng đồng tiền mã hóa nhận thức rõ những mặt hạn chế và thách thức liên quan đến hợp đồng thông minh và đang tích cực giải quyết chúng:
Chương trình thưởng phát hiện lỗi
Nhiều nền tảng tiền mã hóa triển khai chương trình thưởng phát hiện lỗi với phần thưởng lớn để khuyến khích các hacker mũ trắng, nhà phát triển và nhà nghiên cứu xác định và báo cáo lỗ hổng trong mã hợp đồng thông minh trước khi chúng bị khai thác. Các chương trình như thế này có thể tăng cường bảo mật hợp đồng thông minh bằng cách thúc đẩy việc tiết lộ lỗ hổng một cách có trách nhiệm.
Kiểm toán hợp đồng thông minh
Ngoài ra còn có các công ty kiểm định hợp đồng thông minh cung cấp dịch vụ tiến hành kiểm định bảo mật toàn diện để xác định và khắc phục các lỗ hổng trong hợp đồng thông minh. Mục tiêu của họ là tuân theo các biện pháp tốt nhất để đảm bảo các tiêu chuẩn mã hóa an toàn, bao gồm thử nghiệm, đánh giá mã và các kỹ thuật xác minh hợp đồng thông minh chính thức .
Tiêu chuẩn và khuôn khổ
Ngoài ra, các nhà phát triển có mục tiêu chung là tạo ra các công cụ, khuôn khổ và tiêu chuẩn để cải thiện hoạt động phát triển hợp đồng thông minh. Một cách để thực hiện điều này là thông qua các nỗ lực chuẩn hóa nhằm thiết lập các giao diện, giao thức và định dạng chung cho các hợp đồng thông minh.
Những nỗ lực như tiêu chuẩn ERC (Ethereum Request for Comments) giúp thiết lập các giao diện được chấp nhận rộng rãi cho hợp đồng thông minh, do đó có thể cải thiện khả năng tương tác giữa các nền tảng blockchain khác nhau, giúp tích hợp hợp đồng thông minh với các giao thức khác dễ dàng hơn và cho phép tương tác liền mạch.
Giải pháp Lớp 2
Như đã trình bày trước đó, mạng lưới blockchain có thể gặp phải các vấn đề liên quan đến khả năng mở rộng quy mô và chi phí giao dịch. Optimistic rollup và ZK-rollup là các giải pháp Lớp 2 có thể giải quyết những lo ngại như vậy. Giải pháp Lớp 2 hoạt động trên các chuỗi Lớp 1 như Ethereum. Các giải pháp này xử lý các giao dịch ngoài chuỗi chính, do đó giúp giảm tình trạng tắc nghẽn và tăng thông lượng giao dịch.
Bitcoin có hợp đồng thông minh không?
Ngôn ngữ lập trình của Bitcoin cho phép tạo ra hợp đồng thông minh đơn giản, nhưng khả năng của Bitcoin bị hạn chế hơn so với các blockchain hợp đồng thông minh có thể lập trình như Ethereum. Ngôn ngữ lập trình Script của Bitcoin cho phép người dùng đặt ra các quy tắc và điều kiện để chi tiêu BTC, nhưng nó không được thiết kế cho các chức năng hợp đồng thông minh phức tạp hơn.
Tuy nhiên, Bitcoin có thể hỗ trợ hợp đồng thông minh trên giao thức Lớp 2 và sidechain được xây dựng trên mạng lưới Bitcoin, chẳng hạn như Lightning Network, cho phép giao dịch nhanh hơn và rẻ hơn. Các nền tảng sidechain như Rootstock (RSK) có thể tạo điều kiện cho các chức năng chuỗi thông minh tiên tiến hơn trên mạng lưới Bitcoin.
Có thể bạn đang thắc mắc Bitcoin NFT và Ordinals sử dụng hợp đồng thông minh như thế nào. Câu trả lời là chúng không sử dụng hợp đồng thông minh; thay vào đó, các tệp được ghi trực tiếp vào từng satoshi, sau đó được đưa vào các block trên blockchain Bitcoin.
Tổng kết
Hợp đồng thông minh là các thỏa thuận kỹ thuật số tự thực hiện, giúp thực thi các điều khoản của hợp đồng, giảm nhu cầu sử dụng trung gian. Hợp đồng thông minh sử dụng công nghệ blockchain để mang lại tính minh bạch, bảo mật và hiệu quả.
Tiềm năng mà hợp đồng thông minh mang lại trong việc tự động hóa các quy trình và giảm sự phụ thuộc vào bên trung gian là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, chúng cũng có một số thách thức, bao gồm lỗ hổng bảo mật và khả năng mở rộng. Do đó, cộng đồng tiền mã hoá và các giao thức riêng lẻ đang tích cực nỗ lực giải quyết những nhược điểm này thông qua các thử nghiệm liên tục, các biện pháp bảo mật và nỗ lực phát triển đang diễn ra.
Với tiềm năng của hợp đồng thông minh, sẽ rất thú vị khi xem chúng có thể dẫn dắt thế giới tài chính kỹ thuật số như thế nào.
Đọc thêm:
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Bài viết này chỉ nhằm mục đích phổ biến kiến thức. Nội dung này được trình bày cho bạn trên cơ sở “nguyên trạng” chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và phổ biến kiến thức mà không phải là sự cam đoan hay bảo đảm dưới bất kỳ hình thức nào. Nội dung này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác, cũng như không nhằm khuyến nghị mua bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào. Bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ các cố vấn chuyên môn phù hợp. Sản phẩm đề cập trong bài viết này có thể không được cung cấp tại khu vực của bạn. Trong trường hợp bài viết do cộng tác viên bên thứ ba đóng góp, xin lưu ý rằng những quan điểm thể hiện đó thuộc về cộng tác viên bên thứ ba và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Binance Academy. Vui lòng đọc toàn bộ tuyên bố miễn trừ trách nhiệm của chúng tôi tại đây để biết thêm chi tiết. Giá tài sản kỹ thuật số có thể biến động. Giá trị khoản đầu tư của bạn có thể tăng hoặc giảm và có thể bạn sẽ không lấy lại được số tiền đã đầu tư. Bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của mình và Binance Academy không chịu trách nhiệm pháp lý đối với bất kỳ tổn thất nào bạn có thể gặp phải. Tài liệu này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác. Để biết thêm thông tin, hãy xem Điều khoản sử dụng và Cảnh báo rủi ro của chúng tôi.