Bu makale bir topluluk gönderisidir. Makale, zincirler arası bağlantılı uygulamalar için Moonbeam platformunun geliştirme ekibi olan PureStake'in CEO'su Derek Yoo tarafından hazırlanmıştır.
Bu makaledeki görüşler, katkıda bulunan kişiye/yazara aittir ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabilir.
Kısa Özet
Zincirler arası birlikte çalışabilirlik, farklı blockchain ağlarındaki uygulamaların birbirleriyle iletişim ve etkileşim kurmasına imkan tanır. Bu da farklı sistemler arasında veri ve değer transferine imkan tanıyarak bağlanabilirliğin artmasını ve sorunsuz bir şekilde entegrasyon yapılmasını mümkün kılar.
Blockchainde Birlikte Çalışabilirlik Nedir?
Blockchainler bağlamında birlikte çalışabilirlik, bir blockchainin diğer blockchainlerle serbestçe veri alışverişi yapma kapasitesini ifade eder. Zincirler arası birlikte çalışabilirlik, farklı zincirlerdeki akıllı sözleşmelerin, tokenleri zincirler arasında göndermek zorunda kalmadan birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar.
Örneğin varlık, hizmet ve işlemler bir blockchaine belge olarak kaydedilir. Bir blockchainde gerçekleşen tüm etkinlikler, doğru birlikte çalışabilirlik çözümü ile başka bir blockchainde de temsil edilebilir. Bu da uygulamaların hangi blockchainde yer aldıklarından bağımsız olarak herhangi bir varlık veya hizmetle çalışabileceği anlamına gelir.
Birlikte Çalışabilirlik Neden Önemlidir?
Günümüzde blockchainler, internetin ilk günlerine benzer bir konumdadır: bilgi alışverişi yapması mümkün olmayan birçok izole ekosistem vardır.
Bu birlikte çalışabilirlik ve bağlanabilirlik eksikliği, farklı ağlar arasında sorunsuz veri ve değer akışını engellemesi nedeniyle blockchain teknolojisinin daha geniş çapta benimsenmesinin önünde önemli bir engel oluşturmaktadır.
Bir geliştiricinin bakış açısından her konuşlandırma izole ve bağımsızdır, bu da arka uç sözleşmelerinin bağlantısız ve birbirinden habersiz olmasına neden olur. Örneğin, merkeziyetsiz bir borsa (DEX) DApp'inin Ethereum, BNB Chain ve Polygon ağlarında ayrı ayrı konuşlandırılması gerekebilir. Bu da DApp'lerin tüm versiyonlarının izole olmasına neden olur.
Çoklu konuşlandırma yaklaşımı, kullanıcılar için de çeşitli zorluklar yaratabilir. Tokenlerin bir blockchainden diğerine sorunsuz bir şekilde transfer edilmesi mümkün olmaz. Genellikle, varlıkların kaynak blockchainde imha edildiği ve üçüncü taraf bir köprü kullanılarak hedef blockchainde tekrar çıkarıldığı bir süreç kullanılır. Süreç zaman alıcı ve kafa karıştırıcı olabilir, bu da ayrık veri adalarına ve zayıf kullanıcı deneyimine yol açar. Varlıkları birden fazla blockchainde tutmak önemli güvenlik riskleri de getirebilir. Bu da saldırı ve potansiyel fon kayıplarının önünü açar.
Zincirler Arası Birlikte Çalışabilirlik Çözümleri
Geliştiriciler, çeşitli ağlar arasında veri ve değer bağlamayı ve transfer etmeyi kolaylaştıran çözümler ürettikçe zincirler arası bağlanabilirlik de gelişmektedir. Bu da daha kullanıcı dostu ve birbiriyle bağlantılı blockchain uygulamaları için yeni olasılıklar yaratabilir.
Zincirler arası birlikte çalışabilirliği geliştirmeye yönelik farklı yaklaşımlar vardır. Çözümlerin çeşitliliğini göstermek için örneklerden bazılarını aşağıda listeledik.
Chainlink
Chainlink, mesajlaşma ve token transferleri de dahil olmak üzere zincirler arası iletişimi mümkün kılmak için açık kaynaklı bir standart olan Zincirler Arası Birlikte Çalışabilirlik Protokolünü (CCIP) geliştirmektedir. CCIP'nin amacı, standart bir arayüz kullanarak yüzlerce blockchain ağı arasında evrensel bir bağlantıyı mümkün kılmaktır. Zincirler arası uygulama ve hizmetler oluşturmanın karmaşıklığını azaltma potansiyeline sahiptir.
Wormhole
Wormhole protokolü, token ve mesajların farklı blockchain ağları arasında transferine imkan tanıyan genel bir birlikte çalışabilirlik protokolüdür. Bir kaynak zincirdeki mesajlar, hedef zincirlere transferleri doğrulayan ve gerçekleştiren bir koruyucular ağı tarafından gözlemlenir. Wormhole kullanan geliştiriciler, xDapp adı verilen zincirler arası merkeziyetsiz uygulamalar geliştirebilir.
LayerZero
LayerZero, blockchainler arasında hafif mesaj aktarımına yönelik olan ve tüm zincirlerle çalışabilen (omnichain) bir birlikte çalışabilirlik protokolüdür. Yapılandırılabilir şekilde güvene dayalı olmayan, güvenli ve güvenilir mesaj gönderimi sunar.
LayerZero'nun ultra hafif düğümleri (ULN), verimliliği artırmak için köprülenmiş diğer zincirlerin blok başlıklarını sunan akıllı sözleşmelerdir. ULN yalnızca talep üzerine tetiklenir ve akıllı sözleşme, LayerZero uç noktası aracılığıyla bir oracle ve aktarıcı ile iletişim kurar. Bu tasarım, hafif ve verimli zincirler arası iletişime imkan tanır.
Hyperlane
Hyperlane, yapılandırılabilir mutabakat yöntemleri aracılığıyla zincirler arası iletişimi doğrulayan ve güvende tutan bir yetkilendirilmiş hisse ispatı (dPoS) zincir protokolüdür. Hyperlane'in ağında, her bir doğrulayıcı Hyperlane'in bağlı olduğu tüm zincirleri doğrulamaktan ve zincirler arası iletişimin güvenli ve doğru olmasını sağlamaktan sorumludur.
Blockchainler Arası İletişim
Blockchainler Arası İletişim (IBC), Cosmos Network'te blockchain etkileşimi için standart protokoldür ve farklı blockchainler arasında birlikte çalışabilirliği mümkün kılmak için tasarlanmıştır. IBC, blockchainlerin birbirleriyle nasıl iletişim kurabileceğini ve veri alışverişi yapabileceğini tanımlayan ve Zincirler Arası Standartlarda (ICS) belirtilen az sayıda bir dizi işlevi tanımlar.
Bunun bir örneği, kullanıcıların farklı blockchainler arasında token takas etmesine imkan tanıyan bir DEX olan Osmosis'tir. Osmosis, farklı zincirlerden tokenlerin sorunsuz bir şekilde takas edilmesini mümkün kılmak için IBC protokolünü kullanır ve token sahiplerinin IBC'nin sunduğu birlikte çalışabilirlikten doğrudan faydalanmasına olanak tanır.
Avalanche Warp Messaging
Avalanche Warp Messaging (AWM) esnek olacak şekilde tasarlanmıştır ve geliştiricilerin iletişimi güçlendirmek için kendi mesajlaşma özelliklerini oluşturmasına olanak tanır. AWM özelliği; bir bayt dizisi, BLS Çoklu İmzasına kimlerin katıldığının bir dizini ve BLS Çoklu İmzası gerektirir. AWM, geliştiricilerin Avalanche ağında güçlü DApp'ler geliştirmesini kolaylaştırır.
BTC Relay
BTC Relay, canlı bir ortamda konuşlandırılacak bir zincir aktarıcısıdır. Bitcoin blok başlıklarının Ethereum'a gönderilmesine imkan tanır. Bunu yaparak, Bitcoin işlemlerinin Ethereum blockchainine dahil edildiğini doğrulamak için bir yol sunar ve iki ağ arasında güvenilir bir köprü oluşturur.
Mutabakatlar Arası Mesaj Formatı
Mutabakatlar Arası Mesaj Formatı (XCM), farklı mutabakat sistemlerinin Polkadot üzerinde birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Geliştiriciler, XCM 3. sürümünün başarılı bir şekilde birleştirilmesiyle köprüleri, zincirler arası kilitlemeyi, takasları, NFT'leri, koşulluları, bağlam izlemeyi ve daha fazlasını mümkün kılan uygulamalar geliştirebilir.
Örneğin Moonbeam XCM SDK, öncelikli olarak XCM token transferlerini destekleyerek geliştiricilerin XCM kullanarak Polkadot ağıyla etkileşim kurmasına imkan tanır.
Axelar
Axelar, Genel Mesaj Aktarma protokolünün kullanımı aracılığıyla zincirler arası iletişim için bir çözüm sunarak geliştiricilerin birden fazla blockchain ağında çalışabilen merkeziyetsiz uygulamalar geliştirmesine olanak tanır. Axelar, tokenleri bağlayan kullanıcılar için delege edilmiş PoS (dPoS) aracılığıyla güvenli zincirler arası iletişim de sunar.
Örneğin Axelar'ın bağlama uygulaması Satellite, Ethereum tabanlı BUSD'yi Cosmos'a bağlayarak iki ekosistem arasında birlikte çalışabilirliği mümkün kılar.
Birlikte Çalışabilirliğin Avantaj ve Sınırlamaları
Blockchain birlikte çalışabilirliğinin sunduğu avantajlar açıktır. Kullanıcılar, merkezi aracılara ihtiyaç duymadan, farklı blockchain ağlarında sorunsuz bir şekilde işlem yapabilir. Birlikte çalışabilirlik, ayrışıklığı azaltır, daha geniş çaplı blockchain ekosisteminde birlikte çalışabilirliği artırır, işlerin sınırlarını genişletir ve yeni iş modellerinin önünü açar.
Bununla birlikte, bu çözümlerin bazı sınırlamaları da vardır. Farklı blockchainler, farklı güvenlik çözümlerine, mutabakat algoritmalarına ve programlama dillerine sahip olabilir, bu da teknik karmaşıklığı artırabilir. Bu çözümler saldırı olasılığını artırabilir ve farklı blockchain ağları arasında yönetişime yönelik yeni zorluklar yaratabilir.
Son Söz
Zincirler arası birlikte çalışabilirlik çözümleri, farklı ağlar arasında iletişim, veri ve değer transferlerini mümkün kılarak blockchain ağlarının verimliliğini ve işlevselliğini önemli ölçüde artırma potansiyeline sahiptir.
Zincirler arası birlikte çalışabilirliğin ileride daha fazla gelişmesinin farklı blockchain ağları arasında daha fazla yeniliği teşvik etmesi ve blockchain uygulamaları için yeni olasılıklar yaratması beklenmektedir. Bu da birbiriyle daha bağlantılı ve kullanıcı dostu bir blockchain ekosistemi sağlayabilir.
Fakat kullanımın yaygınlaşması için, zincirler arası birlikte çalışabilirliğe yönelik çeşitli çözümlerin daha istikrarlı ve güvenli olması gereklidir. Hangi çözümün en verimli, istikrarlı ve güvenli araçları sunacağı henüz belli değildir.
Ek okumalar:
Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.