Kısa Özet
Proof of Stake, Proof of Work'e alternatif, popüler bir mutabakat mekanizmasıdır. İşlemlerin doğrulanması için gerekli olan hesaplama gücünün yerine doğrulayıcıların coinlerini stake etmesi zorunluluğu konmuştur. Hesaplama gücüne ihtiyaç duyulmaması da gerekli enerji tüketimini büyük oranda düşürür. Proof of Stake merkeziyetsizliği, güvenliği ve ölçeklenebilirliği de artırır.
Fakat kriptoya erişim olmaması durumunda Proof of Stake'e erişim de daha zor olabilir. Piyasa değeri düşük blockchainlere %51 saldırısı da daha kolay bir şekilde düzenlenebilir. Proof of Stake çok yönlü olduğundan, farklı blockchainler ve kullanım alanları için farklı birçok versiyonu bulunur.
Giriş
Proof of Stake, günümüzdeki blockchain ağları arasında uzak ara en popüler seçenektir. Fakat bu mekanizmanın farklı birçok çeşidi olduğundan temel kavramlarını anlamak zor olabilir. Bugünlerde Proof of Stake'i ilk çıktığı şekilde görmek artık pek mümkün değildir. Yine de tüm Proof of Stake türleri aynı önemli temel kavramları paylaşır. Bu benzerlikleri anlamanız, kullandığınız blockchainlerle ilgili daha iyi seçimler yapmanızı ve bu blockchainlerin nasıl çalıştığını anlamanızı sağlayacaktır.
Proof of Stake ne anlama gelir?
Proof of Stake nasıl çalışır?
Rastgeleleştirilmiş Blok Seçimi
Rastgeleleştirilmiş Blok Seçimi yönteminde doğrulayıcılar, en düşük hash değerine ve en yüksek stake'e sahip düğümlerin aranmasıyla seçilir. Stake büyüklükleri herkese açık olduğundan, bir sonraki bloku kimin oluşturacağı genellikle diğer düğümler tarafından tahmin edilebilir.
Coin Yaşı Seçimi
Coin Yaşı Seçimi yöntemi, düğümleri tokenlerinin ne kadar süredir stake edildiğine bağlı olarak seçer. Coin yaşı, stake edilen coin sayısıyla coinlerin staking'de tutulduğu gün sayısı çarpılarak hesaplanır.
Bir düğüm bir blok oluşturduğunda coin yaşı sıfırlanır ve yeni bir blok oluşturmak için belirli bir süre boyunca beklemesi gerekir. Böylece yüksek tutarda staking yapan düğümlerin blockchainde hakimiyet kurması engellenir.
İşlemlerin doğrulanması
Proof of Stake algoritmasını kullanan tüm kripto paralar, ağ ve kullanıcıları için olası en iyi kombinasyonu yaratmak amacıyla kendine has kurallar ve yöntemler kullanır.
Düğüm blok oluşturmayı bırakmak isterse, stake ettiği tutar ve ödülleri belirli bir süre sonra serbest bırakılır. Böylece ağ, o düğüm tarafından blockchaine sahte bir blok eklenip eklenmediğini doğrulamak için zamana sahip olur.
Hangi blockchainler Proof of Stake'i kullanır?
Proof of Stake'i ya da bu mekanizmanın bir türünü kullanan blockchain ağları arasında şunlar yer almaktadır:
1. BNB Chain
Proof of Stake'in avantajları
Proof of Stake'in Proof of Work'e kıyasla birçok avantajı vardır. Bu nedenle, yeni blockchainler neredeyse her zaman Proof of Stake'i kullanır. Proof of Stake'in artıları arasında şunlar yer alır:
Uyarlanabilirlik
Kullanıcı ve blockchainlerin ihtiyaçları değiştikçe Proof of Stake de değişebilir. Mevcut birçok uyarlamanın olduğu düşünüldüğünde bunu görmek oldukça kolaydır. Mekanizma çok yönlüdür ve blockchainlerin çoğu kullanım alanına kolayca uyum sağlayabilir.
Merkeziyetsizlik
Maliyet daha düşük olduğundan daha çok sayıda kullanıcı düğüm çalıştırmaya teşvik edilir. Bu teşvik ve rastgeleleştirme süreci, ağı daha merkeziyetsiz bir hale de getirir. Staking havuzları olsa da Proof of Stake'te bir kullanıcının başarıyla bir blok oluşturması ihtimali çok daha yüksektir. Genel olarak bu da staking havuzlarına yönelik ihtiyacı azaltır.
Enerji verimliliği
Proof of Stake, Proof of Work'e kıyasla enerji verimliliği konusunda son derece üstündür. Katılımcı olmanın maliyeti, bulmacaları çözmenin hesaplama maliyeti yerine coin stake etmenin ekonomik maliyetine dayalıdır. Bu mekanizma, mutabakat mekanizmasını çalıştırmak için gerekli enerjiyi büyük oranda azaltır.
Ölçeklenebilirlik
Proof of Stake, mutabakatı yakalamak için fiziksel makinelere ihtiyaç duymadığından daha ölçeklenebilirdir. Devasa madencilik çiftliklerine ya da büyük enerji kaynaklarına ihtiyaç yoktur. Ağa daha fazla doğrulayıcı eklemek daha ucuz, basit ve kolaydır.
Güvenlik
Staking, doğrulayıcının sahte işlemler gerçekleştirmemesi için finansal bir motivasyon kaynağı işlevini görür. Ağ sahte bir işlem tespit ederse, doğrulayıcı stake ettiği tutarın bir kısmını ve gelecekte katılım sağlama hakkını kaybeder. Stake edilen tutar ödülden yüksek olduğu müddetçe, doğrulayıcının kaybedeceği coin miktarı sahte bir işlemden kazanacağından daha fazla olacaktır.
Fakat birazdan açıklayacağımız üzere bu bir dezavantaj da olabilir.
Proof of Stake'in dezavantajları
Proof of Sake, Proof of Work'e kıyasla pek çok avantaj sunmasına rağmen bazı zayıf yönlere de sahiptir:
Çatallanma
Erişilebilirlik
Staking'e başlamak için blockchainin yerel tokenine ihtiyacınız vardır. Bu da tokeni bir borsa üzerinden ya da başka bir yöntemle satın almanızı gerektirir. Gerekli olan tutara bağlı olarak, etkin bir şekilde staking yapabilmeye başlamak için ciddi bir yatırım yapmanız gerekebilir.
Proof of Work'te ise ucuz madencilik ekipmanı satın alabilir, hatta kiralayabilirsiniz. Bu sayede hızla bir havuza katılabilir, doğulama yapmaya ve kazanç elde etmeye başlayabilirsiniz.
%51 saldırısı
%51 saldırılarına açık olma durumu Proof of Work için de geçerli olsa da Proof of Stake'te bu saldırıların gerçekleştirilmesi çok daha kolay olabilir. Tokenin fiyatı çok düşerse ya da blockchainin piyasa değeri düşükse, tokenlerin %50'sinden fazlasını satın almak ve ağı kontrol etmek teorik olarak daha ucuz olacaktır.
Proof of Work ve Proof of Stake Karşılaştırması
İki mutabakat mekanizmasını kıyasladığımızda, bazı temel farklar vardır.
İş İspatı (PoW) | Hisse İspatı (PoS) | |
Gerekli ekipman | Madencilik ekipmanı | Minimum miktarda veya yok |
Enerji tüketimi | Yüksek | Düşük |
Yönelimi | Merkezileşme | Merkeziyetsizlik |
Doğrulama yöntemi | Hesaplamaya dayalı ispat | Coinlerin stake edilmesi |
Bununla birlikte, blockchainler tarafından kullanılan farklı birçok Proof of Stake mekanizması türü vardır. Farkların çoğu, tam olarak hangi mekanizmanın kullanıldığına bağlıdır.
Proof of Stake üzerine inşa edilmiş diğer mutabakat mekanizmaları
Proof of Stake'in uyarlanabilirliği çok yüksektir. Geliştiriciler, bir blockchainin kendine has kullanım alanlarına uyması için mekanizmayı değiştirebilir. En yaygın görülen versiyonlar şunlardır:
Delegated Proof of Stake (DPoS)
Delegated Proof of Stake, kullanıcıların doğrulayıcı olmadan coin stake etmesine imkan tanır. Bu durumda coinlerini, blok ödüllerini paylaşmak üzere bir doğrulayıcının arkasından stake ederler. Olası bir doğrulayıcının arkasından ne kadar çok delegatör staking yaparsa, bu doğrulayıcının seçilme şansı da o kadar yükselir. Doğrulayıcılar teşvik olarak delegatörlerle paylaşılacak tutarı genellikle değiştirir. Bir doğrulayıcının itibarı da delegatörler için önemli bir etmendir.
Nominated Proof of Stake (NPoS)
Aday göstericiler, staking yapmak için 16 adede kadar doğrulayıcı seçebilir. Bu durumda ağ stake edilen tutarı seçilen doğrulayıcılara eşit olarak dağıtacaktır. Polkadot, kimin yeni bir blok oluşturacağını belirlemek için oyun teorisi ve seçim teorisinin farklı yaklaşımlarını da kullanır.
Proof of Staked Authority (PoSA)
Son Söz
İşlem bloklarının ağa eklenme şekli Bitcoin'den bu yana oldukça değişmiştir. Kripto mutabakatı sağlamak için artık hesaplama gücü kullanmak şart değildir. Proof of Stake sistemi birçok avantaja sahiptir ve geçmişe bakıldığında bu sistemin çalıştığı görülmektedir. Zaman ilerledikçe Bitcoin Proof of Work ile çalışan çok az sayıda ağdan biri olarak kalacak gibi gözükmektedir. Diğer yandan, Proof of Stake uzun bir süre daha varlığını sürdürecek gibi durmaktadır.