Kısa Özet
Polkadot kendisini, belirli amaçlara hizmet eden farklı zincirleri tek bir evrensel ağ altında bağlamayı başarabilen, yeni nesil blockchain protokolü olarak konumlandırmıştır. Web 3.0 için altyapı inşa etmeye yoğun bir şekilde odaklanan ve aynı zamanda Web3 Vakfı tarafından kurulmuş olan Polkadot, internet monopolilerini bozmayı ve bireysel kullanıcıları güçlendirmeyi amaçlar.
Giriş
Bitcoin'in yaratılmasından bu yana blockchainler de varlığını sürdürmektedir. Blockchain, çığır açan bir teknoloji olarak adlandırılsa da dikkate alınması gereken bazı dezavantajlara da sahiptir. Blockchainler kendi başlarına diğer blockchainlerle iletişim kuramaz. Farklı zincirlere birlikte çalışabilirlik özelliği getirmek, verilerin takas edilebilmesine ve en nihayetinde de daha güçlü uygulama ve hizmetlerin ortaya çıkmasına neden olabilir.
Geliştiriciler, geçmişte blockchainleri "birbirine bağlamaya" çalışmıştır. Bunu yapmak, A zincirinin B zinciriyle çalışmasına imkan tanır. Fakat birçok (yüzlerce hatta binlerce) zinciri aynı anda bağlamak, halen zorlayıcı bir görev olmayı sürdürmektedir. Polkadot ekibi ve dolaylı olarak Web3 Vakfı, önümüzdeki yıllarda başarılı bir çözümün yaratılacağından emindir.
Polkadot nedir?
Herkes için inşa edilmiş açık kaynaklı bir protokol olarak tanımlanan Polkadot, blockchain teknolojisinin gelişiminin bir sonraki adımı olduğunu iddia eder. Bu kavram ilk olarak, Ethereum'un kurucu ortağı Dr. Gavin Wood tarafından ortaya atılmıştır. Ekip, çalışmalarını güvenlik, ölçeklenebilirlik ve inovasyona odaklamayı hedeflemektedir. Bunu yapabilmeleri için hem yeni fikir ve kavramları destekleyecek hem de birlikte çalışabilirliğin başarılı bir şekilde hayata geçirilebilmesini sağlayacak bir altyapının yaratılması gereklidir.
Polkadot ekosisteminde yer alan bireysel blockchainlere parachain (paralel blockchain), ana zincire ise Relay Chain (Aktarıcı Zincir) adı verilir. Ana fikir, parachain'lerin ve Relay Chain'in her zaman, kolayca bilgi alışverişi yapabilmesidir. Parachain'leri, uygulamaya konması planlanan ETH 2.0'deki yatay bölümlere (shard) benzer şekilde düşünebilirsiniz.
Tüm geliştirici, şirket ya da bireyler, kripto paralar ve merkeziyetsiz sistemler için bir çerçeve sunan Substrate aracılığıyla kendi kişiselleştirilmiş parachain'lerini yaratabilir. Kişiselleştirilmiş zincir Polkadot ağına bağlandığında, ağ üzerindeki diğer tüm parachain'lerle birlikte çalışabilir hale gelir.
Çapraz zincir uygulamalar, ürün ve hizmetler inşa etmek bu tasarımla birlikte çok daha kolaylaşır. Veri ya da varlıkları farklı blockchainler arasında büyük ölçekte transfer etmek daha önce mümkün olmamıştır.
Bu farklı parachain'lerdeki verilerin güvene alınması ve doğrulanması, ağ doğrulayıcıları tarafından yapılır ve küçük bir doğrulayıcı grubu birden fazla parachain'i güvene alabilir. Bu doğrulayıcılar, ölçeklenebilirliği daha iyi hale getirmek için işlemlerin farklı parachain'lere yayılabilmesini de sağlayacaktır.
Polkadot'un avantajları
Geliştiricileri, Polkadot ekosistemini keşfetmeye yönlendirebilecek birçok neden vardır. Mevcut blockchainlerin sınırlı doğası nedeniyle, hedef alınması gereken birkaç temel sorun olduğu ortadadır: ölçeklendirme, kişiselleştirilebilirlik, birlikte çalışabilirlik, yönetişim ve yükseltilebilirlik.
Polkadot, ölçeklendirme açısından birçok kriteri karşılar. Çoklu zincir bir ağ olarak hareket etmesi sayesinde transferleri farklı zincilerde paralel olarak işleyebilir. Böylece, günümüzde blockchain teknolojisinin önünde yer alan en büyük engellerden birini ortadan kaldırmış olur. Paralel işleme, önemli bir iyileştirmedir ve daha geniş çaplı küresel blockchain benimsenmesinin yolunu açabilir.
Kişiselleştirme yapmak isteyenler de Polkadot tarafından sunulan diğer bazı özelliklerden faydalanabilir. Şu anda,"tüm blockchainlere hitap edebilen tek bir blockchain altyapısı" mevcut değildir. Her projenin kendine has ihtiyaçları ve gereklilikleri vardır, fakat Polkadot bireysel her bir zincirin belirli bir işlev için tasarımını optimize etmesine imkan tanır. Substrate'in yardımıyla geliştiriciler, projenin ihtiyaçlarını karşılamak için kendi zincirlerini etkili bir şekilde adapte edebilir.
Birlikte çalışabilirlik bakımından, proje ve uygulamaların sorunsuz bir şekilde veri paylaşımı yapabilmesi önemli bir etmendir. Bunun ne tür ürün ve hizmetler ortaya çıkaracağı henüz bilinmiyor olsa da olası bir çok kullanım alanı vardır. Her bir parachain'in sırayla belirli bir görev üstlendiği, tamamen yeni bir finans ekosistemi yaratabilir.
Belirli bir parachain'le ilintili herhangi bir topluluk, ağlarının yönetişimini uygun gördükleri şekilde yapabilecektir. Dahası, Polkadot'un gelecekteki genel anlamda yönetişimi için toplulukların tamamı çok önemlidir. Topluluktan geri bildirim almak, projelerin zaman içinde gelişmesine imkan tanıyan değerli içgörüler sunabilir.
Aynı zamanda Polkadot, bireysel parachain'lerde yükseltme yapılmasını da çok kolay hale getirir. Toplulukları bölen sert çatallanmalara ihtiyaç yoktur. Bunun yerine, ana zincir sorunsuz bir şekilde yükseltilebilir.
DOT token
Diğer birçok blockchain altyapı projesine benzer şekilde Polkadot da kendi yerel tokenına sahiptir. DOT adlı bu token, Ethereum'un ETH'sine ve Bitcoin'in BTC'sine benzer şekilde ağ tokenı olarak hizmet eder.
DOT'un birkaç kullanım alanı vardır. Öncelikle, token sahiplerine tüm Polkadot platformu üzerinde yönetişim hakkı tanır. Buna ağ ücretlerini belirlemek, ağ yükseltmelerini oylamak ve parachain'lerin eklenmesi ya da çıkarılması dahildir.
Aynı zamanda DOT, staking aracılığıyla ağ mutabakatını sağlamak için de tasarlanmıştır. Staking kullanan diğer ağlara benzer şekilde, DOT sahiplerinin hepsi, her zaman için kurallara uygun hareket etmeye teşvik edilir. Bu teşvik nasıl sağlanır? Eğer kullanıcılar kural dışı hareket ederlerse, ortaya koydukları parayı (stake) kaybedebilirler.
Üçüncü seçenek, DOT'u bağlanma için kullanmaktır. Buna, yeni parachain'ler Polkadot ekosistemine eklendiğinde ihtiyaç duyulur. Bağlanan DOT'lar, bağlanma dönemi süresince kilitli kalır. Bağlanma süresinin sona ermesinin ardından DOT'lar serbest bırakılır ve parachain ekosistemden çıkartılır.
Polkadot'ta staking ve bağlanma
Polkadot'un birlikte çalışabilirliğe yaklaşımı, veri ve varlık takasının çok daha ötesine geçer. Bu aynı zamanda, dürüst token staking'i ve tokenların bağlanması gibi yeni kavramları ortaya atmanın da bir yoludur.
Bir blockchain ağında token stake etmek yeni bir kavram değildir. Proof of Stake (PoS) olarak bilinen bu mutabakat modeli, kullanıcıları ağda coin stake etmeleri karşılığında ödüllendirme prensibiyle çalışır. Polkadot'ta dürüst kullanıcılar ödüllendirilirken, kötü niyetli olanlar ise ortaya koydukları tüm parayı kaybedebilir.
Daha önce de bahsettiğimiz gibi yeni tüm parachain'ler, DOT tokenlarının bağlanmasıyla eklenir. Bağlama, tokenları belirli bir süre boyunca ağda tutmayı taahhüt etmek anlamına gelir. Kullanışlı olmayan zincirler ya da varlığını sürdüremeyen projeler kaldırılır ve bağlanmış tokenları iade edilir.
Son düşünceler
Kağıt üzerinde, Polkadot'u geliştiriciler için cazip hale getirebilecek birçok unsur vardır. Polkadot, bireysel kod yazıcıların yanı sıra küçük şirketlere ve büyük kurumlara hitap etme kapasitesine sahip bir ekosistemdir. Belirli ihtiyaçları karşılayan kişiselleştirilmiş blockchainler yaratabilmek ve bunları sorunsuz bir şekilde yükseltebilmek, tüm kripto dünyası için değerli olabilecek orijinal bir kavramdır.
Bununla birlikte, Polkadot halen çok genç bir ekosistemdir. Gelişim aşamasında olan onlarca projeleri olsa da ilk büyük projelerinin kullanıma sunulması zaman alacaktır. PolkaProject'e göre cüzdanlar, altyapı projeleri, araç geliştirmeleri, DApp'ler ve benzeri yüzlerce proje şu anda geliştirilme aşamasındadır.
DOT söz konusu olduğunda, Polkadot'un yaratıcıları bunun spekülasyona yönelik bir token olarak tasarlanmadığını belirtmiştir. Borsalarda maddi bir değere sahip olsa da tasarımının başlıca amacı yukarıda belirttiğimiz amaçlara hizmet etmektir.