Cosmos (ATOM) Nedir?
Ana sayfa
Makaleler
Cosmos (ATOM) Nedir?

Cosmos (ATOM) Nedir?

Orta Seviye
Yayınlanma: Nov 4, 2021Güncellenme: Feb 1, 2023
7m

Kısa Özet


Cosmos, birlikte çalışabilir blockchainler yaratmak için ağlar ve araçlardan oluşan bir ekosistemdir. Ana zinciri olan Cosmos Hub, Zone adındaki uyumlu blockchainler için merkezi bir kayıt defteri olarak hareket eder. Tüm Zone'lar yüksek seviyede kişiselleştirilebilirdir. Bu da geliştiricilerin kendi kripto paralarını, kendilerine özel blok doğrulama ayarları ve diğer özelliklerle tasarlamasına imkan tanır.

Bu Zone'lar, bir Cosmos blockchaini geliştirmek için gerekli temelleri sunan Cosmos SDK kullanılarak yaratılır. Cosmos SDK'nın varsayılan mutabakat katmanı Tendermint Core, birden fazla Cosmos blockchaininde kullanılabilen bir doğrulayıcı tabanlı mutabakat mekanizması sunar. Fakat her bir Zone, doğrulayıcılarının tam olarak nasıl seçileceğini belirleyebilir.

Blockchain, Cosmos Hub ana ağı için blockchainin hizmet coini ATOM'dan en fazla stake eden düğüm grubundan 100 doğrulayıcı seçer. Stake edilen ATOM miktarına bağlı olarak tüm doğrulayıcılara oylama gücü atanır. Daha sonra bir lider doğrulayıcı, diğerlerinin oylamasına sunmak üzere yeni bloklar önerir. Başarılı bloklar, doğrulayıcıya bir blok ödülü kazandırır ve bu ödül, tercih ettikleri doğrulayıcı için ATOM stake eden kullanıcılarla bölüşülür.

ATOM, Cosmos Hub'ın mutabakat mekanizmasının yanı sıra işlem ücretlerini ödemek ve yönetişim oylamalarında yer almak için de kullanılır. Doğrulayıcılar, yapılan önerilerde de yer almak zorundadır, aksi takdirde yaptırımlarla karşı karşıya kalırlar.


Giriş

Ölçeklenebilirliğin yanı sıra müşterek çalışabilirlik de her zaman için blockchain dünyasında çözülmesi gereken önemli bir sorun olmuştur. İlk Bitcoin blockchaininin üzerinden geçen on yıldan uzun bir sürenin ardından artık müşterek çalışabilir blockchain ağları konusunda farklı seçeneklerimiz vardır. Cosmos, Tendermint mutabakat mekanizması ve açık kaynaklı geliştirici araçlarıyla muhtemelen en popüler seçeneklerden biridir. Bu makalemizde, Cosmos'un neden popüler bir seçenek olmayı sürdürdüğünden ve blockchainlerin kolayca birlikte çalışmasına nasıl imkan tanıdığından bahsedeceğiz.


Cosmos (ATOM) nasıl çalışır?

Cosmos, müşterek çalışabilen farklı blockchainlerden bir ağ oluşturmaya odaklanan bir projedir. 2014 yılında Ethan Buchman ve Jae Kwon tarafından kurulan Cosmos ağı, bir Proof of Stake blockchain ana ağı ve Zone'lar olarak bilinen isteğe uyarlanmış blockchainlerden oluşur. 
Ana zincir olan Cosmos Hub, birbirine bağlı Zone'lar arasında varlık ve veri transfer etmenin yanında ortak bir güvenlik katmanı da sunar. Bunların hepsi, Cosmos'un özel mutabakat mekanizması Tendermint'i ve genel bir uygulama arayüzünü kullanarak birlikte çalışır. Cosmos'taki ücretler, ağın kriptosu olan ATOM ile ödenebilir.

Cosmos ağı, üç farklı katmana ayrılır:

1. Ağ kurma - İşlem onaylamalarının ve diğer mutabakat mesajlarının merkez blockchainlerle iletişim kurmasına imkan tanır.
2. Uygulama -  Ağı, yeni işlem ve bakiye durumuna yönelik günceller.
3. Mutabakat -  Yeni işlemleri ekleme konusunda fikir birliğine nasıl varacaklarına yönelik düğümleri organize eder.
Bu üç katman, bir grup açık kaynaklı araç ve uygulama ile birleştirilir. Örneğin Tendermint, ağ kurma ve mutabakat katmanlarını bir araya getirerek kullanıma hazır bir motor haline getirir. Tendermint kullanan blockchain geliştiricilerinin yalnızca uygulama katmanına odaklanması yeterlidir. Bu da onlara zaman ve kaynak tasarrufu sağlar.


Cosmos Hub nedir?

Cosmos Hub, Cosmos'un başlıca blockchainidir ve Zone'lar olarak bilinen kişiselleştirilebilir diğer blockchainleri birbirine bağlar. Bunu, Blockchainler Arası İletişim Protokolü (IBCP) aracılığıyla her bir Zone'un durumunu takip ederek yapar. Bu protokol sayesinde bilgi, Cosmos Hub'a bağlı tüm Zone'lar arasında kolayca seyahat edebilir.

Cosmos Hub, Zone'ların IBC mesajlarını birbirleriyle paylaştığı ekosistemde merkezi bir kayıt defteri olarak hareket eder. IBC, iki türde işlem kullanır: IBCBlockCommitTx ve IBCPacketTx. Bunlardan ilki, herhangi bir Zone'daki en yeni bloğun hash'ini iletir. İkincisi ise bir bilgi paketinin meşru olduğunun ve göndericinin uygulamasıyla yayınlandığının Zone tarafından ispatlanmasına imkan tanır.

İki farklı Zone'daki iki DApp'in birbiriyle iletişim kurmak istediğini varsayalım. Bunun için IBC mesajları, etkileşimi kaydeden Cosmos Hub'a gönderilir. Mesajlar Cosmos Hub aracılığıyla aktarılır ve ayrıca tüm Zone'lar da etkileşimlerinin sonuçlarını kendi blockchainlerine kaydeder. Böylece, etkinliğin üç ayrı blockchain üzerinde de kanıtı olur. Blockchainlerin bu şekilde birbirleriyle etkileşim kurabilmesi, Cosmos'a "Blockchainlerin İnterneti" takma adını vermiştir.


Cosmos Zone'ları nedir?

Cosmos'un Zone'lar olarak bilinen kişiselleştirilmiş blockchainler farklı birçok türde uygulama için kullanılır. Bu terim, Polygon gibi blockchain projelerinden aşina olabileceğiniz yan zincirler için alternatif bir isimdir. Her bir Zone kendi işlemlerini doğrulayabilir, tokenler çıkarabilir ve isteğe uyarlanmış geliştirmeleri uygulamaya koyabilir. Bu farklara rağmen tüm Zone'lar, izinli oldukları müddetçe Cosmos ekosisteminde diğer herhangi bir Zone ile etkileşim kurabilir.
Zone'lar bir Hub & Spoke (Toplama ve Dağıtım) mimarisi kullanır. Burada, Hub'lar farklı Zone'lar için yönlendirici olarak hareket eder. Cosmos Hub, en popülerlerinden biri olsa da başka Hub'lar da mevcuttur. Ağ izne dayalı olmadığından, isteyen herkes bir Hub blockchain ya da Zone yaratabilir. Fakat tüm Zone ya da Hub'lar, diğer blockchainlerin kendisine bağlanmasını reddetme gücüne sahiptir. 
Bir blockchain, bir Hub'a bağlanarak aynı Hub'a bağlı diğer tüm Zone'lara da bağlanabilir. Hub'lar da birbirine bağlanabilir. Ayrıca, tıpkı Binance Chain'in 2019'da yaptığı gibi isteyen herkes Cosmos Hub'da çatallanma yapabilir ve kendi versiyonlarını çıkarabilir.


Cosmos SDK nedir?

Cosmos SDK, kullanıcıların isteğe uyarlanmış blockchainler yaratmasına imkan tanıyan, açık kaynaklı bir yazılım geliştirme aracıdır. Cosmos SDK'nın varsayılan mutabakat protokolü Tendermint Core'dur, fakat önceden oluşturulmuş farklı modüllerden birini kullanmanız da mümkündür. Cosmos SDK kullanmak, süreci büyük oranda basitleştirir ve bir blockchain inşa ederken isteyebileceğiniz tüm standartları sunar. 
Eklentilerle büyük oranda kişiselleştirilebilirdir, dolayısıyla kullanıcılar yeni özellikler tasarlayabilir. Cosmos SDK ile hem herkese açık Hisse İspatı blockchainler hem de izne dayalı Yetki İspatı blockchainler yapılabilir. Binance Chain, Cosmos SDK kullanılarak yaratılmış blockchain örneklerinden yalnızca biridir.


ATOM nedir?

ATOM, Cosmos'un başlıca üç kullanım alanı olan yerel coinidir:

1. Kullanıcılar, gerek duyulan hesaplama gücüne bağlı olarak belirlenen işlem ücretlerini ATOM kullanarak ödemelidir.
2. ATOM, Cosmos Hub'ın yönetişim sisteminde rol almak için de kullanılır. Elinizde ne kadar çok ATOM varsa, platform kararlarındaki oylama gücünüz de o kadar yüksektir.
3. Coin, mutabakat algoritmasında rol alma karşılığında elde edilecek ödüller için doğrulayıcılara yönelik şekilde stake edilir.
ATOM, bir İlk Coin Arzı (ICO) ile dağıtılmıştır ve arz limiti yoktur. Bu da onu enflasyonist bir coin haline getirir. Bunun sebebi, Tendermint Core'un staking yapan kişileri yeni çıkarılmış ATOM'larla ödüllendirmesidir. Enflasyon oranı, stake edilen tutar ve staking yapan kişi sayısına göre gerçek zamanlı olarak ayarlanır.


ATOM nasıl satın alınır?

ATOM'u Binance borsasından kolayca satın alabilirsiniz. Henüz bir Binance hesabı açmadıysanız ya da KYC ve AML süreçlerini tamamlamadıysanız, ATOM satın almadan önce lütfen bu süreçleri tamamlayın. İzleyeceğiniz adımlar oldukça basittir:
1. Binance hesabınıza girin ve imlecinizi [Al-Sat] sekmesinin üzerine getirin. [Klasik] ya da [İleri Düzey] alım satım görünümünü seçin.


2. İmlecinizi, sol tarafta yer alan alım satım çiftinin üzerine getirin, ATOM'u arayın ve uygun bir alım satım çifti seçin. Biz bu örnekte [ATOM/BUSD] çiftini kullanacağız.

 

3. Kullanmak istediğiniz emir türünü seçin ve satın almak istediğiniz miktarı girin. Biz burada bir piyasa emri kullandık. Emir bilgilerini tekrar kontrol edin ve satın alma işleminizi göndermek için [ATOM Al] tuşuna tıklayın.



Tendermint nedir?

Tendermint, bir protokoldür ve hem bir blockchain mutabakat mekanizması (Tendermint Core) hem de uygulamaların Tendermint Core mutabakat motorlarına bağlanmasına imkan tanıyan bir araç (Tendermint ABCI) sunar. Tendermint Core, Cosmos'un varsayılan mutabakat protokolüdür ve aynı zamanda Bizans Hata Toleransına (BFT) da sahiptir. Bizans Hata Toleransı sayesinde, işbirliği yapmayan veya kötü niyetli katılımcılar yüzünden yeni işlemlerin doğrulanması kesintiye uğramaz.

Tendermint Core'da doğrulayıcılar, blockchainin verilerinin bir kopyasını tutan düğümleri yürütür. Cosmos Hub'da doğrulayıcı sayısı 100'le sınırlı olduğundan tam düğümlerin hepsi doğrulayıcı değildir. İşlemleri onaylayan doğrulayıcılar, zincire eklenmeleri için yeni blokları oylar.

Doğrulayıcılar, bir düğüm olarak ATOM stake ederek bu pozisyona sahip olur. En yüksek tutarda staking yapan 100 düğüm doğrulayıcı olur ve bu doğrulayıcıların oylama gücü stake edilen ATOM miktarıyla doğru orantılıdır. Kullanıcılar, blok ödüllerinden bir pay almak için ATOM'larını doğrulayıcılara devredebilirler. 

Bu mekanizma, doğrulayıcıları dürüst davranmaya teşvik eder, aksi takdirde kullanıcılar ATOM'larını daha güvenilir seçenekler için stake etmeye başlayacaktır. 100 doğrulayıcıdan oluşan bir grup, yeni bloklar eklemek adına oylama aracılığıyla her bir blok üzerinde mutabakata varır. Oylama, bir liderin yaptığı blok önerilerine dayanarak turlar halinde gerçekleştirilir.


Tendermint neden önemlidir?

Tendermint (BFT) şu özelliklerinden dolayı popülerdir:

1. Herkese açık ve özel blockchainlere uygunluk. Tendermint (BFT), yalnızca ağ kurmayla ve Cosmos blockchainlerinin mutabakat katmanlarıyla ilgilenir. Doğrulayıcıların işlemler üzerinde nasıl fikir birliğine varacağını ve bilgi paylaşacağını belirler, fakat yine de geliştiriciler uygulama katmanını kişiselleştirebilir. Her bir Zone, doğrulayıcılarının nasıl seçileceğini ve blockchainin herkese açık mı yoksa izne dayalı mı olacağını belirleyebilir.
2. Yüksek performans. Tendermint (BFT), yaklaşık 1 saniyelik blok süresine sahiptir ve saniye başına binlerce işlem işleyebilir.
3. Anında işlem sonlandırma. Blok yaratıldığı anda işlemler onaylanır (ağ doğrulayıcılarının çoğunluğu dürüst olduğu müddetçe). Ethereum (ETH) ve Bitcoin (BTC) gibi blockchainlere kıyasla Cosmos kullanıcıları, daha az blok onaylamasına sahip işlemleri güvenle kabul edebilir.
4. Güvenlik. Blockchain çatallanarak işlemler için iki farklı geçmiş yaratırsa, bunun sorumlusunu ve çatallanmanın arkasındaki nedeni belirlemek kolaydır.


Son Söz

Cosmos, birlikte çalışabilir blockchainler yaratmak için ilk çözümlerden biridir ve popüler bir seçenek olmayı sürdürmektedir. Tendermint (BFT) ve Cosmos SDK, günümüzde hala blockchainlerin yaratılması için kullanılan güçlü araçlardır. Fakat 2017'den bu yana Ethereum gibi trafiği yüksek blockchainlerle çalışan yan zincirlere daha fazla odaklanılmaktadır. Bu trendin devam edip etmeyeceği ise henüz belirsizdir. Bunun birlikte Cosmos; NFT'ler, DeFi teminatlandırma ve zincirler arası staking gibi güncel trendleri bünyesine dahil etme planları sayesinde popülerliğini gelecekte de sürdürme şansına sahiptir.