Blockchain Kullanım Alanları: Kamu İdaresi
Ana sayfa
Makaleler
Blockchain Kullanım Alanları: Kamu İdaresi

Blockchain Kullanım Alanları: Kamu İdaresi

Başlangıç Seviyesi
Yayınlanma: Jun 24, 2019Güncellenme: Aug 7, 2023
6m
Blockchain teknolojisi ilk olarak Bitcoin’in mimarisi olarak çalışmak üzere tasarlanmış olsa da, şu anda birçok farklı alanda bu teknolojiden faydalanılıyor. Bu alanlardan biri de kamu idaresi ve dağıtılmış sistemler kamu sektörünü büyük oranda değiştirme potansiyeline sahip.


Hükümetler neden blockchain kullanmayı düşünmeli?

Blockchain, kamu idaresi anlamında birçok potansiyel avantaja sahip olsa da, hükümet kurumlarının bu teknolojiden faydalanmayı tercih etmesi için birkaç başlıca neden var. Bunların arasında, merkeziyetsizliğin artması, veri bütünlüğü ve şeffaflığa ek olarak verimliliğin artması ve operasyonel masrafların azalması bulunuyor. 


Merkeziyetsizlik ve veri bütünlüğü

Blockchain inşa etmenin birçok farklı yolu olsa da dağıtılmış sistemler olarak hepsi belli bir dereceye kadar merkeziyetsizlik barındırır. Bunun sebebi, blockchain ağının tüm veriyi doğrulayan ve onaylayan çok sayıda bilgisayar node’u tarafından idare edilmesidir. En temelde bu node’ların mutabakata varması ve veri tabanının durumu üzerine fikir birliği oluşturarak gerçeğin tek bir versiyonunu koruması gerekir. 

Bu şekilde, blockchain sistemleri büyük oranda değişmez olabilir ve çalışma çerçeveleri bilgiyi yalnızca yetkili partiler için erişilebilir ve bazı durumlarda değiştirilebilir kılmayı garantileyecek şekilde düzenlenebilir. Uygulamada, farklı yönetim birimleri doğrulayıcı olarak çalışabilir ve birimlerin her biri verinin dağıtılması ve doğrulanması sürecine katkıda bulunabilir. Bu sayede verilerle oynanması ve sahtekarlık riskleri büyük oranda azalır. 

Diğer senaryolarda, sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ve vatandaşlar doğrulayıcı node’lar olarak sürece dahil edilebilir ve daha da yüksek seviyede merkeziyetsizlik elde edilebilir. Dahası bu tip doğrulama mekanizmaları, veri girişi hatası gibi diğer yaygın hataların önüne geçebilir (örn. Temel bazı bilgileri eksik veri blokları dağıtılmış node ağı tarafından reddedilebilir)

Bunun dışında blockchain, günün birinde seçim süreçlerinde de önemli bir rol oynayabilir. Adil ve açık seçimler demokrasinin yapı taşlarını oluşturur ve blockchainin yüksek seviyede değişmez olması oylar üzerinde değişiklik yapılmamasını garantilemek için çok iyi bir çözüm sunabilir. Seçim sandıklarındaki oylar için ekstra güvenlik sağlamanın yanı sıra, blockchain güvenli çevrimiçi oy verme sürecini hayata geçirme potansiyeline de sahiptir. 2018 Amerika Birleşik Devletleri ara dönem seçimlerinde, West Virginia eyaleti böylesi bir sistemin gerçek hayat uygulamasının pilot örneği olmuştur.


Şeffaflık

Blockchain veritabanları, herhangi birinin bilgiyi değiştirmesi ya da gizlemesini zorlaştıracak şekilde hükümet kayıtlarının saklanmasında ve korunmasında kullanılabilir. Mevcut modelde, çoğu hükümet verisi otoriteler tarafından doğrudan kontrol edilen merkezi veritabanlarında saklanır. Ve bu veritabanlarının bazıları sadece birkaç kişinin elinde olduğu için manipülasyon oldukça kolay hale gelir. Bu durumlar için blockchain, verinin doğrulanması ve korunması sürecini çok sayıda partiye dağıtarak gücü etkili şekilde merkeziyetsiz hale getireceğinden uygun olabilir. 

Bu nedenle blockchainler, hükümet kurumları ve siviller arasındaki güvene ihtiyacı azaltan (ya da ortadan kaldıran) şeffaf veritabanları olarak kullanılabilir. Örneğin, bazı Avrupa otoriteleri mülkiyet anlaşmazlıklarını ortadan kaldırmak için blockchain temelli girişlerin potansiyelini değerlendirmektedir. Böylesi bir model, hem hükümet kurumları hem de vatandaşlar tarafından erişilebilen ve doğrulanabilen, ayrıca her bir partinin resmi belge ve taleplerin bir kopyasını kendinde güvenle tutabileceği dağıtılmış bir sisteme dayanabilir.

Ayrıca merkeziyetsiz blockchainler, güvenlik güçleri yetkililerinin ve takip birimlerinin, yolsuzlukları ve güç suistimallerini ortaya çıkarmak için ihtiyaç duyabileceği kayıtlara kalıcı olarak erişebilmesini sağlayabilir. Blockchain sistemleri, veri paylaşımında ve finansal işlemlerde aracılara olan ihtiyacı azaltarak ya da ortadan kaldırarak, hükümet yetkililerinin fonları farklı şeffaf olmayan birimler üzerinden geçirerek sahterkarlıklarının kanıtlarını karartmalarını çok daha zor hale getirebilir. 


Artan verimlilik

Blockchaini idari alanda kullanmanın bir diğer sebebi de bu teknolojinin ulusal kurumların iş verimliliğini en üst seviyeye çıkararak operasyonel masrafları düşürmesidir. Hükümetler vergiden gelen fonlara dayandığı için, bütçelerini akılcı şekilde kullanmaları önemlidir. Blockchain sistemleri ve akıllı kontratlar, görevleri ve iş akışlarını otomatize etmek için kullanılabilir ve böylece bürokratik süreçler için harcanan zaman ve para büyük oranda azaltılabilir. 

Yönetimsel harcamaların azaltılması büyük oranda uygulamaya yönelik olsa da, vatandaşların güvenini ve tatminini de arttırabilir. Daha yüksek verimlilik ve daha düşük masraflar, yönetim birimlerine yönelik daha yüksek memnuniyeti de beraberinde getirecektir. Ve operasyonel masrafların azaltılmasıyla, hükümetler eğitim, güvenlik ve kamu sağlığı gibi başka alanlara daha çok yatırım yapabilir. 

Vergilerin toplanması da, blockchain teknolojisinin uygulanabileceği bir diğer idari alandır. Blockchain temelli kayıt defterleri, daha önceden belirlenmiş koşulları takip ederek fonları partiler arasında kolayca hareket ettirebilir. Bu uygulama, verginin toplanması, dağıtılması ve vergi yasalarının çıkarılması ile ilgili yönetimsel masrafları potansiyel olarak büyük çapta azaltabilir. Örneğin vergi toplama birimleri, gizli blockchainlerde kayıtların saklanması ve gelirlerin işlenmesiyle, vergi ödeyen vatandaşları sahtecilik ve kimlik hırsızlığından korumak için daha yüksek güvenlik sunabilir. 


Dezavantajlar ve Sınırlamalar

Blockchainin, veri bütünlüğü, şeffaflık ve verimlilik için kullanılabileceği çok açık olsa da, bu teknolojinin kamu sektöründe kullanılmasına yönelik belli sınırlamalar da mevcuttur. 

İlginç bir şekilde, blockchainin avantajlarının birçoğunun altında yatan değişmezlik özelliği bazı durumlarda dezavantaj sağlayabilir. Veri değişmezliği, kayıtların doğrulanmadan önce hatasız şekilde girilmesini çok önemli hale getirir. Yani, toplanan ilk verinin doğruluğunu garantilemek için atılması gereken adımlar vardır. 

Bazı blockchain uygulamaları verilerin değiştirilmesine izin verecek şekilde daha esnek tasarlanabilse de, bunu yapmak doğrulayıcı nodeların çoğunluğunun onayını (mutabakatını) gerektirir ve bu da sistemin merkeziyetsizliğinin sorgulanmasına neden olarak en nihayetinde anlaşmazlıkları beraberinde getirir. Yine de böylesi bir sorun, yüksek seviye merkeziyetsizlik gerektirmeyen özel blockchainlerle hızla çözülebilir. 

Blockchaine eklenen kayıtların, bu blockchaine erişimi olan herkese kalıcı olarak açık halde kalması nedeniyle gizliliğe yönelik sıkıntılar da ayrıca bir etmendir. Bu durum, adli kayıtlar gibi gizlenmesi gereken belgelere yönelik prosedürlerle çelişebilir. Dijital adli kayıtların gizli kalması hakkını tanıyan ülkelerde, bu değiştirilmez kayıtlar yasalarla ya da adli gerekliliklerle çelişebilir. Bu sorunlara yönelik potansiyel çözümlerin arasında yakma fonksiyonlarının, ve zk-SNARKlar ve diğer sıfır-bilgi ispatları gibi kriptografik tekniklerin kullanımı olabilir. 

Son olarak, hükümetlerin kendileri bu teknolojinin önündeki engel olabilir. Bazı durumlarda, yetkililer blockchainin değerini anlayamadıkları için, potansiyel faydaları göz ardı edebilirler. Daha uç örneklerde, yolsuzluğun yaygın olduğu ve kökleşmiş uygulamaların bulunduğu hükümetler, kendi yöneticilerinin çıkarlarını korumak için blockchain kullanımına karşı çıkabilirler.  


Son Fikirler

Bu potansiyel dezavantajlara rağmen, blockchain sistemlerinin idari alanda çeşitli şekillerde kullanılması mümkündür. Şeffaflığın arttırılmasından vergi toplanma süreçlerinin kolaylaştırılmasına kadar dağıtılmış ağlar hükümetlerin daha verimli şekilde çalışmalarına yardımcı olabilir ve onları vatandaşlarının gözünde daha güvenilir konuma getirebilir. Uygulamaların bir kısmı hala varsayıma dayalı olsa da, bu teknoloji bazı ülkelerde test edilmektedir. 

Dijitalleştirilmiş sistemlerin, 2000’lerin başından yani blockchain yaratılmadan yıllar önceden beri yönetim alanında kullanıldığını belirtmek önemlidir. 2002 yılında dijital kimlik programını başlatan ve 2005’te seçimleri internet üzerinden yapan ilk ülke olan Estonya bunun önemli bir örneğidir. 2014’te, Estonya hükümeti dijital verilerin idaresi ve güvenliği için blockchain teknolojisinin kullanımını içeren e-Oturum programını başlatmıştır.