Stake etmek, bir
blockchain ağının operasyonlarını desteklemek için fonları bir
kripto para cüzdanında tutma sürecidir. En temelde, ödül elde etmek için kripto paraları kilitlemekten ibarettir. Çoğu durumda süreç, kullanıcıların
Trust Wallet gibi kişisel bir kripto cüzdanından blockchain aktivitelerine katılmasına dayanır.
Stake etme kavramı
Proof of Stake (PoS) mekanizması ile yakından ilişkilidir. PoS ya da bunun bir türevine dayanan birçok blockchainde kullanılır.
Proof of Stake ve stake etme fikri muhtemelen ilk olarak Sunny King ve Scott Nadal tarafından 2012'de tanıtıldı. Bu ikili, Peercoin'i yenilikçi bir PoS kripto para olarak
tanımladılar. Peercoin ilk olarak bir
hibrid PoW/PoS mekanizmasına dayanıyordu fakat kademeli şekilde
Proof of Work (PoW) vurgusunu kaldırdılar. Böylece kullanıcılar projenin ilk aşamalarında tamamen PoS sistemine bağlı kalmadan madencilik yapabildiler ve projeyi destekleyebildiler.
2014 yılında Daniel Larimer
Delegated Proof of Stake (DPoS) mekanizmasını geliştirdi. Bu mekanizma ilk olarak Bitshares ağının bir parçası olarak kullanıldı fakat diğer kripto paralar da aynı modeli benimsediler. Larimer aynı zamanda, yine DPoS sistemini benimseyen Steem ve EOS'u da yarattı.
DPoS, kullanıcıların bakiyelerini belirli sayıda delegenin seçilmesi sürecinde atılacak oylar için kullanmasına olanak tanır. Daha sonra seçilen delegeler kendilerine oy veren kişiler adına blockchain operasyonlarını idare ederek güvenliği ve mutabakata varılmasını sağlar. Bunun dışında, stake sahipleri coinleri stake ederek, ellerinde fon tuttukları için düzenli olarak ödül elde ederler.
DPoS modeli gecikmeyi azaltma ve bir ağın girdi-çıktısını yükseltme (örn. saniye başına daha fazla işlem gerçekleştirebilme) eğilimindedir. Bunun başlıca sebebi daha az sayıda doğrulayıcı node ile mutabakata varılabilmesine imkan sağlamasıdır. Diğer yandan, kullanıcılar seçilmiş bir grup node'a bel bağladığı için bu model daha düşük seviyelerde merkeziyetsizlik sunar.
Daha önce belirttiğimiz gibi stake etmek, blockchain operasyonlarına katkıda bulunurken bir yandan da ödül kazanmak için fonları tutma sürecidir. Dolayısıyla stake etme,
Proof of Stake (PoS) mutabakat mekanizmalarını ya da türevlerini benimsemiş ağlar tarafından yaygın olarak kullanılır.
Yeni
blokları doğrulamak ve onaylamak için
madenciliği kullanan
Proof of Work (PoW) blockchainlerinin aksine PoS chain'leri yeni blokları staking aracılığı ile üretir ve doğrular. Bu da blokların madencilik donanımlarına (
ASICler) ihtiyaç duyulmadan üretilmesine imkan tanır. Dolayısıyla PoS doğrulayıcıları, yoğun hesaplama işleriyle bir sonraki blok için rekabet etmek yerine stake etmek istedikleri coin miktarına göre seçilir.
Genellikle daha yüksek miktarda coin stake eden kullanıcıların bir sonraki blok doğrulayıcısı olarak seçilme şansları daha yüksektir. ASIC madenciliği donanım için önemli miktarda yatırım gerektirirken, staking doğrudan kripto para yatırımını (ya da vaadini) gerektirir. Her bir PoS blockchaininin kendine özel staking para birimi vardır.
Stake etme aracılığı ile blok üretimi daha yüksek seviyede ölçeklenebilirlik sağlar.
Ethereum ağının,
Ethereum Casper güncellemesiyle en nihayetinde PoW'dan PoS'a geçecek olmasının sebeplerinden biri de budur.
Bazı zincirler
Delegated Proof of Staking (DPoS) modelini benimsemiştir. Bu model, kullanıcıların desteklerini ağdaki diğer kullanıcılar aracılığıyla gösterebilmelerine imkan tanır. Diğer bir deyişle, karar verme etkinlikleri süresince güvenilir bir katılımcı diğer kullanıcıların adına görev alır.
Delege edilmiş doğrulayıcılar (
node'lar) başlıca operasyonları yürütür ve blockchain ağını genel olarak olarak idare eder.
Mutabakata varılması ve anahtar yönetim parametrelerinin belirlenmesi süreçlerinde katılımcı olurlar.
Bazı ağlar için, stake etme ödülleri sabit bir "
enflasyon" yüzdesi oranı olarak belirlenir. Bu da bireyleri coinlerinden faydalanmaya (yalnızca
HODL etmek yerine) teşvik eder. Bu süreç, ağın operasyonel masraflarını token tutan herkese amorti eder.
Örneğin Stellar, coinlerini bir
staking havuzu aracılığıyla stake eden kullanıcılarına enflasyonunu haftalık olarak dağıtır. Bu yaklaşımın bir faydası ağın sabit ya da kontrollü bir faiz oranı ödemesi yapabilmesidir.
Bunun sonucunda, eğer bir kullanıcı bir yıl süreyle 10.000 XLM tutarsa ve bir işlem onayıyla enflasyon için zincir-üstü bir ödeme noktası belirlerse, 100 XLM ödül elde edebilir. Bu ödül, %1'lik dengeli bir enflasyon oranıyla bir yıl içinde elde edilir (birikme etkisi göz ardı edilirse).
Ayrıca bilgi, stake etmeye ya da etmemeye karar verecek tüm ağ kullanıcılarına yayınlanabilir. Bu da, ihtimale dayalı şekilde
blok ödülü kazanma şansı yerine öngörülebilir bir ödül çizelgesi sunduğu için stake etmeye yeni başlayacak kişileri teşvik edebilir.
Bir
staking havuzu, coin tutan birkaç kişinin blok doğrulama ve ödül alma şanslarını arttırmak için kaynaklarını birleştirmesiyle oluşur. Stake etme güçlerini birleştirir ve aldıkları
blok ödüllerini bireysel katkıları nispetinde bölüşürler.
Havuzların en etkili olduğu yerler, giriş bariyerinin teknik ya da finansal olarak görece yüksek olduğu ağlardır. Havuzlar genellikle büyük oranda kurulum, geliştirme ve idare gerektirir. Dolayısıyla, havuz sahiplerinin çoğu staking'den gelen ödüllerin bir kısmını katılımcılardan masraf olarak alır.
Bunun dışında, havuzlar çekim süreleri, bağlantı kesme süreleri ve ağ üzerindeki asgari bakiyeler bağlamında ek esneklik sunabilir. Bu da yeni kullanıcıları katılımcı olmaya teşvik ederek daha yüksek seviye ağ merkeziyetsizliği sağlar.
Soğuk staking, donanım cüzdanı gibi internet bağlantısı olmayan kripto cüzdanlarından yapılan stake etme sürecidir. Soğuk staking'i destekleyen ağlar kullanıcılarının fonlarını güvenle tutarken bir yandan da stake edebilmesine imkan tanır. Fakat eğer kullanıcı coinlerini soğuk depolamadan başka yere taşırsa aldığı ödüller de kesilir. Bu yöntem ağ içindeki büyük stake sahipleri için özellikle kullanışlıdır çünkü fonlarını maksimum seviyede korurken ağı desteklemeye devam edebilirler.
Blockchainlerin yönetiminde ve mutabakatında kullanıcıların finansal olarak katılımcı olması için daha fazla seçenek ve olanak eklendikçe staking'de görülen büyümenin kripto ekosistemine giriş bariyerini aşağıya çekmesi olasıdır. Binance, Proof of Stake kullanan blockchainleri destekler ve kullanıcıların doğrudan
Binance.com'dan ödül kazanmasına imkan tanır.
Binance şu anda çeşitli PoS coinlerinin stake edilmesini destekliyor. Bunların arasında
Stellar (XLM),
Algorand (ALGO),
NEO (GAS),
Ontology (ONG),
VeChain (VTHO),
Tron (BTT),
Komodo (KMD),
Stratis (STRAT), ve
Qtum (QTUM) yer alıyor. Tokenlarınızı
Binance'te tutmanız yeterli. Hemen ödüller kazanmaya başlayabilirsiniz!
