TL;DR
Zdecentralizowane derywaty to instrumenty finansowe, które są przedmiotem obrotu na giełdach zdecentralizowanych (DEX). Rośnie ich popularność w zdecentralizowanych finansach (DeFi).
Podobnie jak w przypadku derywatów tradycyjnych, wartość zdecentralizowanych derywatów bierze się z aktywów bazowych, którymi są zwykle kryptowaluty.
Działają w technologi smart kontraktów, które są w stanie automatycznie organizować i realizować warunki kontraktów.
Czym są derywaty?
Derywaty to kontrakty finansowe, których wartość bierze się z aktywów bazowych, np. akcji, kryptowalut, walut fiat lub towarów. Derywat to umowa między dwiema stronami, której podstawą jest przyszła cena lub wartość aktywa bazowego.
Jest kilka rodzajów derywatów, w tym m.in. opcje, kontrakty futures i swapy. Niemniej jednak wszystkie mają tę samą podstawową zasadę, która daje inwestorom możliwość czerpania korzyści z przyszłych ruchów cen aktywów bez ich faktycznego posiadania.
Derywaty mogą ułatwiać zabezpieczenie się przed potencjalnym ryzykiem i zwiększać zyski dzięki dźwigni. Trader może np. przy użyciu dźwigni na niewielkiej kwocie kapitału dokonać zakupu kontraktu futures, który zawiaduje większą kwotą aktywa bazowego.
Niektórzy traderzy stosują również derywaty, aby uzyskać ekspozycję na różne kategorie aktywów i rynki w celu dywersyfikacji swoich portfolio. Z kolei hedging polega na zajmowaniu przeciwnej pozycji na derywacie w celu skompensowania potencjalnych strat na wcześniejszej inwestycji.
Należy jednak pamiętać, że ze względu na złożony charakter i możliwość stosowania dźwigni derywaty wiążą się również z nieodłącznym ryzykiem, które może potęgować straty. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć ryzyko i potencjalne konsekwencje handlu derywatami przed podjęciem takich działań.
Czym są derywaty zdecentralizowane w krypto?
Wartość zdecentralizowanych derywatów również wynika z aktywów bazowych, ale są one przedmiotem obrotu na protokołach w technologii blockchain. Wprawdzie derywaty kryptowalutowe są najbardziej powszechne w DeFi, ale możliwe jest również tworzenie zdecentralizowanych derywatów powiązanych z aktywami innego rodzaju, np. akcjami.
Dzięki derywatom kryptowalutowym każdy może czerpać korzyści z przyszłych ruchów cen aktywów lub zabezpieczać swoje pozycje w przejrzystym, niewymagającym zaufania środowisku. Protokoły, które tworzą zdecentralizowane derywaty, często mają niskie bariery wejścia, ponieważ może się do nich przyłączyć każdy, kto ma portfel kryptowalutowy.
Protokoły derywatów kryptowalutowych zazwyczaj dają użytkownikom możliwość zachowania kontroli nad własnymi aktywami i kluczami, więc nie muszą ich przesyłać na scentralizowaną platformę ani do zewnętrznego powiernika. Oznacza to również, że użytkownicy mogą łatwo przenosić aktywa z jednego protokołu na drugi w ramach swoich strategii DeFi bez konieczności przechodzenia przez długotrwałe procedury związane z wypłatami.
Jak działają giełdy DEX z derywatami?
Giełdy DEX z derywatami umożliwiają transakcje bez pośredników dzięki technologii blockchain. Sieć blockchain pełni funkcję niezmiennej, odpornej na manipulacje księgi głównej, która rejestruje wszystkie transakcje i wykonania kontraktów w sposób zdecentralizowany. Daje to gwarancję, że transakcja nie zostanie zmieniona ani usunięta po zatwierdzeniu i dodaniu do blockchaina.
Zdecentralizowane protokoły derywatów mogą powstawać w różnych sieciach blockchain, takich jak np. Ethereum, BNB Chain, Solana, a nawet na protokołach Warstwy 2. Sieci blockchain mają jednak różne poziomy bezpieczeństwa, skalowalności oraz kosztów transakcji, co może mieć wpływ na komfort użytkowania i ogólną wydajność danego protokołu derywatów.
Niektóre giełdy DEX z derywatami są nastawione na zapewnianie zgodności cross-chain oraz interoperacyjności i umożliwiają użytkownikom handel instrumentami pochodnymi w wielu sieciach blockchain.
Inną kluczową technologią są smart kontrakty, które mogą realizować transakcje bez pośredników. Są to samowykonujące się kontrakty, które mają warunki zapisane bezpośrednio w kodzie. Automatycznie wykonują i rozliczają transakcje oraz inne możliwe funkcje (np. staking i zarządzanie) po spełnieniu wcześniej określonych warunków.
Protokoły często prowadzą precyzyjny nadzór ceny i dbają o związek z aktywami świata rzeczywistego przy użyciu wyroczni blockchain. Wyrocznie te mogą mieć różny poziom decentralizacji, dokładności danych i częstotliwości aktualizacji, a wszystko to ma wpływ na ogólną solidność platformy.
U podstawy protokołów zdecentralizowanych derywatów leżą często zdecentralizowane modele zarządzania, dzięki którym użytkownicy mogą w różnym stopniu uczestniczyć w podejmowaniu decyzji. Jednak niektóre protokoły mogą mieć bardziej zdecentralizowane struktury zarządzania, a z kolei w innych podejmowanie decyzji może być bardziej scentralizowane.
Kluczową rolę w protokołach zdecentralizowanych derywatów mogą również odgrywać tokeny natywne. Np. poprzez decentralized autonomous organizations (DAO) niektóre platformy dają posiadaczom tokenów możliwość uczestniczenia w zarządzaniu i głosowania nad propozycjami związanymi z aktualizacjami protokołów oraz innymi zmianami.
Tokeny mogą niekiedy pełnić rolę alternatywy wobec stablecoinów, zapewniając zabezpieczenie transakcji, albo np. giełda DEX może swoim tokenem natywnym motywować animatorów rynku. Może pobierać opłaty giełdowe i rozdawać je animatorom rynku, którzy pomagają zapewniać płynność na platformie.
Rodzaje zdecentralizowanych derywatów w krypto
Kontrakty futures
Kontrakty futures to umowy finansowe, które dają inwestorom możliwość czerpania korzyści z przyszłych ruchów cen aktywów bazowych. Kontrakt futures to w gruncie rzeczy umowa kupna lub sprzedaży składnika aktywów po wcześniej ustalonej cenie w przyszłości.
W finansach tradycyjnych kontraktami futures handluje się zazwyczaj na giełdach scentralizowanych (CEX). Dzięki DeFi traderzy mogą mieć dostęp do kontraktów futures w zdecentralizowanym, niewymagającym pozwolenia środowisku i handlować bezpośrednio ze sobą w sieci blockchain bez potrzeby korzystania z pośredników.
Zdecentralizowane kontrakty futures mogą być albo bezterminowe, albo z ustaloną datą ważności. Kontrakty perpetual futures mają naśladować warunki handlowe tradycyjnych kontraktów futures, ale bez daty ważności i rozliczenia. Jest to najpopularniejszy rodzaj kontraktów pochodnych w DeFi.
Kontrakty perpetual futures mają być bardziej elastyczne i dostępne niż zwykłe kontrakty futures. Mają też jednak swoje czynniki ryzyka, np. wysoką dźwignię finansową i potencjalnie wysokie opłaty za finansowanie.
Kontrakty opcyjne
Kontrakt opcyjny to rodzaj kontraktu finansowego, który daje posiadaczowi prawo – ale nie obowiązek – zakupu lub sprzedaży aktywa bazowego po określonej cenie przed upływem określonego terminu (daty ważności), i ma zastosowanie również do kryptowalut. Przy użyciu kontraktu opcyjnego można się zabezpieczyć przed wahaniami cen aktywów cyfrowych lub spekulować przyszłymi ruchami cenowymi.
Jeżeli np. inwestor posiada ETH i obawia się potencjalnego ryzyka spadku w przyszłości, może kupić opcję sprzedaży, która umożliwi mu sprzedaż ETH po wcześniej ustalonej cenie, niezależnie od ceny spot. W ten sposób może ograniczyć potencjalne straty, w razie gdyby cena ETH spadła poniżej tej wcześniej ustalonej.
Z drugiej strony dzięki opcjom można również czerpać korzyści z przyszłych ruchów cen kryptowaluty. W tym przypadku inwestor nabywa opcję kupna, która daje mu prawo zakupu aktywa bazowego po wcześniej ustalonej cenie, jeżeli jego cena wzrośnie powyżej ceny wykonania.
Aktywa syntetyczne
Aktywa syntetyczne – zwane również „syntetykami” – to cyfrowe odwzorowanie różnych aktywów, które ma stanowić przystępny sposób przechowywania tych aktywów i handlowania nimi. Aktywa syntetyczne to zasadniczo stokenizowane derywaty, które przy użyciu technologii blockchain replikują wartość aktywów bazowych, a nawet ich niektóre właściwości takie jak inflacja.
Wprawdzie aktywa syntetyczne przejawiają podobieństwa do stablecoinów, ale są bardziej zróżnicowane, ponieważ mogą reprezentować szeroką gamę aktywów, np. akcje, metale szlachetne, altcoiny, opcje i kontrakty futures. Poza tym, o ile mają za zadanie ściśle odwzorowywać wartość aktywów bazowych, o tyle nie są nimi bezpośrednio zabezpieczone.
Dlatego też w aktywach syntetycznych chodzi o to, aby dzięki przejrzystości i otwartości technologii blockchain dać wszystkim dostęp do różnych aktywów bez konieczności pokonywania licznych przeszkód. Biorą one udział w tworzeniu niewymagającego pozwolenia środowiska inwestycyjnego, które jest również powiązane z aktywami tradycyjnymi.
Jakie wyzwania wiążą się z derywatami w DeFi?
Ważne jest, aby przed podjęciem decyzji zrozumieć ryzyko związane z handlem derywatami DeFi. Jest on ogólnie rzecz biorąc bardziej ryzykowny niż zwykły handel kryptowalutami, ponieważ derywaty DeFi to złożone i niestabilne instrumenty finansowe. W związku z tym potencjalne zyski lub straty mogą być znacznie większe niż w przypadku handlu krypto.
Problem stanowi również płynność. Giełdy DEX są wciąż stosunkowo nowe, a ich potencjalnie niższy wolumen handlowy może utrudniać błyskawiczny handel derywatami. Z praktycznego punktu widzenia giełdy DEX nie są jeszcze tak łatwe w obsłudze, jak tradycyjne giełdy krypto. Portfele niekustodialne, łączenie własnego portfela z giełdą DEX, zapominanie haseł, a nawet utrata fraz seed to tylko kilka problemów, na jakie mogą natrafić nowicjusze niezaznajomieni z tymi koncepcjami.
Ponadto na większości platform scentralizowanych można handlować w czasie rzeczywistym, bez okresów blokad. Jednak korzystanie z księgi zleceń DEX w trybie on-chain bywa czasami kłopotliwe, ponieważ przeciążenie sieci może prowadzić do wzrostu opłat.
Zagrożenia związane z bezpieczeństwem to kolejny czynnik, o którym należy pamiętać, handlując derywatami DeFi. Giełdy DEX nie są całkowicie odporne na ataki hakerskie i mają swoje słabe punkty. Np. ponieważ protokołami DeFi zawiadują smart kontrakty, jeden błąd w kodzie może doprowadzić do awarii kontraktów pochodnych.
Już wiele razy zdarzało się, że platformy DeFi ponosiły znaczne straty z powodu luk w smart kontraktach. Aby zminimalizować ryzyko, należy zawsze wykonywać własną analizę (ang. DYOR, do your own research), aby rozpoznać zespół platformy, rodzaje derywatów i bezpieczeństwo smart kontraktów.
Wnioski Końcowe
Dzięki powstaniu derywatów DeFi inwestorzy mogą czerpać korzyści z ruchów cenowych aktywów bazowych w środowisku niewymagającym zaufania. Możemy się spodziewać, że w miarę rozwoju technologii blockchain pojawi się większa liczba rodzajów instrumentów pochodnych DeFi. Niemniej jednak przed przystąpieniem do handlu jakimikolwiek instrumentami finansowymi należy dokładnie rozważyć swoje doświadczenie handlowe i apetyt na ryzyko oraz ocenić potencjalną stratę, na jaką można sobie pozwolić.
Dalsza Lektura
Przewodnik dla Początkujących po Zdecentralizowanych Finansach (DeFi)
7 Wskaźników, o Których Powinien Wiedzieć Każdy Inwestor DeFi
Wyłączenie odpowiedzialności i Ostrzeżenie o ryzyku: Niniejsza treść jest prezentowana w stanie takim jakim jest, wyłącznie w celach ogólnoinformacyjnych i edukacyjnych, bez jakichkolwiek gwarancji. Nie należy jej interpretować jako porady finansowej, prawnej ani innego rodzaju porady specjalistycznej. Nie ma ona również charakteru zachęty do zakupu jakiegokolwiek konkretnego produktu lub usługi. Użytkownik powinien zasięgnąć własnej porady u odpowiednich zawodowych doradców. Jeżeli artykuł jest napisany przez osobę z zewnątrz, należy pamiętać, że wyrażone poglądy są poglądami tej osoby i nie muszą odzwierciedlać poglądów Akademii Binance. Więcej informacji można znaleźć w naszym pełnym wyłączeniu odpowiedzialności tutaj. Ceny aktywów cyfrowych mogą być zmienne. Wartość Twojej inwestycji może spaść lub wzrosnąć i możesz nie odzyskać zainwestowanej kwoty. Ponosisz wyłączną odpowiedzialność za swoje decyzje inwestycyjne, a Akademia Binance nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty, jakie możesz ponieść. Niniejszego materiału nie należy interpretować jako porady z zakresu finansów, prawa ani innej dziedziny. Aby uzyskać więcej informacji, zapoznaj się z naszymi Warunkami użytkowania i Ostrzeżeniem o Ryzyku.