Müştərini tanı (KYC)

Başlanğıc

KYC bankların və digər maliyyə institutlarının cari və potensial müştərilərdən kimlik məlumatları və əlaqə məlumatlarını toplamaq üçün istifadə etdikləri prosesdir. Məqsədi dələduzluğun, çirkli pulların yuyulmasının və digər qeyri-qanuni fəaliyyətin, habelə maliyyə hesablarından sui-istifadənin qarşısını almaqdır. 

2001-ci il ABŞ Patriot Qanununa əsasən ABŞ-də banklar KYC-dən istifadə etmək üçün qanuni olaraq mandata malikdir. 1989-cu ildə beynəlxalq miqyasda çirkli pulların yuyulması ilə mübarizə aparmaq üçün Maliyyə Fəaliyyəti üzrə İşçi Qrupu (FATF) yaradılıb. FATF bu məqsədə çatmaq üçün Çirkli Pulların Yuyulmasına Qarşı (AML) təcrübələr vasitəsilə standartlar təyin edir və tövsiyələr verir. Üzv ölkələr və yurisdiksiyalar AML təlimatları ilə işləmək üçün müxtəlif qanunlar, qaydalar və tənzimləmələr tətbiq edir. KYC və AML birlikdə fırıldaqçılıq və qanunsuz maliyyə əməliyyatlarının qarşısını almaqda mühüm rol oynayır.

KYC təcrübələri adətən bir şəxs müştəri olmazdan əvvəl başlayır. Maliyyə qurumları hesab açmazdan əvvəl ilk növbədə potensial müştərinin təqdim etdiyi kimliyi doğrulamalıdır. Hüquqi yoxlama standartları olmadığına görə bu proses hər bankda fərqli şəkildə həyata keçirilə bilər. 


KYC prosesləri üçün tələb olunan, kimliyi təsdiq edən sənədlərin bəziləri aşağıdakılardır: 

  • Sürücülük vəsiqəsi/Hökumət tərəfindən verilmiş fotolu şəxsiyyət vəsiqəsi

  • Pasport

  • Sosial təhlükəsizlik nömrəsi

  • PAN kartı

  • Seçici vəsiqəsi kartı

Ünvan doğrulaması da lazımdır. Müraciətçilər bankın təcrübəsindən asılı olaraq müxtəlif sənədli sübutlar təqdim edə bilərlər. Bəzi nümunələrə kommunal ödəniş, başqa bankdan və ya kredit kartı emitentindən hesab çıxarışı və ya icarə müqaviləsi daxildir.

Müştəriyə hesab təqdim etdikdən sonra banklar dövri olaraq qeyd yeniləmələri aparmalıdırlar. Yəni banklar müştərilərlə münasibətləri dövründə vaxtaşırı KYC məlumatlarını tələb etməklə onların məlumatlarını yenidən təsdiqləməyə davam edirlər. Onlar həmçinin müştərilərə risk səviyyəsi təyin edir və gözlənilən davranışa uyğun gəldiklərindən əmin olmaq üçün müştəri tranzaksiyalarını izləyirlər.

KYC təcrübələri yalnız bank təşkilatları ilə məhdudlaşmır. Maliyyə investisiya sənayesi KYC proseslərindən Maliyyə Sənayesini Tənzimləmə Təşkilatının (FINRA) KYC Qaydası 2090-a uyğun olaraq istifadə edir. Lakin bu KYC təcrübələri AML səylərindən daha çox investisiya şirkətlərinə müştərilərin ehtiyaclarını daha yaxşı anlamağa kömək edir.

Kriptovalyuta birjalarına gəldikdə isə, istifadəçilər çox zaman KYC prosesini tamamlamazdan əvvəl hesab yarada bilirlər. Lakin bu doğrulanmamış hesabların funksiyaları məhduddur.

Çirkli pulların yuyulması və maliyyə fırıldaqlarının azaldılması və aradan qaldırılması KYC təcrübələrinin bariz üstünlüyüdür. Bu, xüsusilə bank sektoru və onun müştəriləri üçün prosesi daha mürəkkəb və vaxt aparan etsə də, faydaları narahatlıqlardan daha üstün ola bilər. Lakin standartlaşdırılmış təcrübələr prosesi asanlaşdırmağa kömək edəcək.

Kriptovalyuta sahəsində rəqəmsal valyutanın qanunsuz fəaliyyətlərdə istifadəsi diqqət mərkəzindədir. Bunun azaldılması, əlbəttə ki, kriptovalyuta və onun reputasiyası üçün faydalıdır. Uyğunluq prosesi vaxt aparır, lakin həmişə təşviq edilməlidir. Buna baxmayaraq, istifadəçilər şirkətin data təhlükəsizliyini təmin etmək üçün lazımi təhlükəsizlik standartlarını tətbiq etdiyindən əmin olmadan həssas identifikasiya məlumatları təqdim etməməlidirlər.