Kısa Özet
Sabit coin, itibari para ya da kıymetli metal gibi başka bir varlığa endeksli bir kripto varlıktır.
Sabit coin'ler, kullanıcıların kripto piyasalarında yaygın olan oynaklık risklerinden kaçınabilmeleri için nispeten istikrarlı bir fiyata sahip olacak şekilde tasarlanmıştır.
Üç tür sabit coin vardır: itibari para destekli, kripto destekli ve algoritmik.
Düzenleyici kurumlar, kullanım kolaylığı ve yüksek piyasa değeri nedeniyle sabit coinleri daha yakından incelemeye başlamıştır.
Giriş
Kripto paraların hepsinde oynaklık görülmez. Aslında sabit coin'ler, sabit bir fiyatı korumak üzere özel olarak tasarlanmıştır. Coin ve tokenlerin bir gecede büyük düşüşler yaşayabildiği bir sektörde, hem blockchain'in avantajlarına sahip hem de daha istikrarlı bir emtianın değerini takip eden para birimlerine yönelik çok büyük bir talep vardır. Alım satım ya da yatırım yaparken sabit coinleri kullanmaya başlamadıysanız, artıları ve eksileriyle bu coinler hakkında daha fazla bilgi edinmeniz faydanıza olacaktır.
Kripto parada sabit coin nedir?
Sabit coinler, itibari paraların ya da diğer varlıkların değerini takip eden dijital varlıklardır. Örneğin, değeri dolar, euro, yen hatta altın ya da petrole endeksli tokenler satın alabilirsiniz. Bir sabit coin, coin sahibinin kârını almasına veya zararını sınırlamasına ve eşler arası blockchain ağlarında istikrarlı bir fiyat üzerinden değer transfer etmesine imkan tanır.
Bitcoin (BTC), Ether (ETH) ve diğer altcoin'ler, bugüne kadar hep fiyat dalgalanmaları yaşamıştır. Bu dalgalanmalar spekülasyon yapmak için pek çok fırsat yaratsa da bazı dezavantajları da vardır. Oynaklık, günlük ödemeler için kripto paraları kullanmayı zorlaştırır. Örneğin, satıcılar kahve için bir gün 5 USD'lik BTC alırken ertesi gün BTC'lerinin değerinin %50 düştüğünü görebilir. Bu da işleri planlamayı ve kripto ödemelerini kabul eden bir işletmeyi idare etmeyi zorlaştırır.
Geçmişte, kripto yatırımcıları ve alım satım yapanlar için kârlarını almanın ve oynaklıktan kaçınmanın tek yolu kriptolarını itibari paraya dönüştürmek olmuştur. Ancak sabit coin'lerin kullanıma sunulması bu sorunlara basit bir çözüm getirmiştir. Günümüzde, TrueUSD (TUSD) gibi sabit coin'leri kullanarak kriptoya girmeniz veya oynaklıktan kaçınmak amacıyla kriptodan çıkmanız son derece kolaydır.
Sabit coinler nasıl hizmet görür?
Başka bir emtianın fiyatını veya değerini takip eden bir coin yaratmak bir endeksleme mekanizması gerektirir. Bunu yapmanın farklı yolları vardır, fakat çoğu zaman teminat işlevi gören başka bir varlık kullanılır. Bazı yöntemler diğerlerine kıyasla daha başarılı olsa da garantili parite diye bir şey yine de mümkün değildir.
İtibari para destekli sabit coinler
İtibari para destekli bir sabit coin, rezervlerinde USD ya da GBP gibi bir itibari para tutar. Örneğin her bir TUSD, teminat olarak tutulan 1 USD ile desteklenir. Kullanıcılar, parite üzerinden sabit coin'lerle itibari paralar arasında geçiş yapabilir.
Kripto destekli sabit coinler
Kripto destekli sabit coin'ler de itibari para destekli sabit coin'lere benzer bir şekilde hizmet görür. Fakat rezerv olarak dolar veya başka bir para birimi kullanmak yerine teminat olarak kripto para kullanılır. Kripto piyasası son derece oynak olduğu için kripto destekli sabit coin'ler fiyat dalgalanmalarına karşı önlem olarak genellikle rezervlerinde aşırı teminatlandırma yapar.
Kripto destekli sabit coin'ler, coin çıkarma ve yakma süreçlerini yönetmek için akıllı sözleşmeleri kullanır. Bu da kullanıcıların sözleşmeleri bağımsız olarak denetleyebilmesine imkan tanıyarak süreci daha güvenilir bir hale getirir. Bununla birlikte, kripto destekli bazı sabit coin'ler topluluğun projedeki değişiklikler için oy kullanabildiği Merkeziyetsiz Otonom Organizasyonlar (DAO) tarafından idare edilir. Bu durumda, ya sürece dahil olabilir ya da en iyi kararları alacağı konusunda DAO'ya güvenmeyi tercih edebilirsiniz.
Bir örnek üzerinden ilerleyelim. USD'ye endeksli DAI'den 100 adet çıkarmak için 1,5 kat teminat olarak 150 USD değerinde kripto sunmanız gerekir. DAI'lerinizi aldıktan sonra coin'lerinizi istediğiniz şekilde kullanabilirsiniz. DAI'leri transfer edebilir, tutabilir veya yatırımlarınızda kullanabilirsiniz. Teminatınızı geri almak isterseniz, 100 DAI'yi geri ödemeniz gerekir. Fakat teminatınız belirli bir teminat oranının ya da kredi değerinin altına düşerse likide edilir.
Sabit coin 1 USD'nin altına düştüğünde, coin sahiplerinin teminatlarını geri almak üzere sabit coin'lerini iade etmeleri için çeşitli teşvikler yaratılır. Bu da coin'in arzını düşürerek fiyatın tekrar 1 USD'ye yükselmesine yol açar. Sabit coin 1 USD'den yüksek olduğunda ise kullanıcılar token çıkarmaya teşvik edilir, böylece arz artar ve fiyat düşer. DAI örneklerden yalnızca bir tanesidir, fakat kripto para destekli tüm sabit coin'ler fiyat istikrarını korumak için oyun teorisi ve zincir üstü algoritmaların bir karışımını kullanır.
Algoritmik sabit coinler
Algoritmik sabit coin'ler, rezerv ihtiyacını ortadan kaldırarak farklı bir yaklaşım benimser. Çıkarılan tokenlerin arzı, algoritmalar ve akıllı sözleşmeler tarafından idare edilir. Algoritmik model, kripto veya itibari para destekli sabit coin'lere kıyasla çok daha az kullanılır ve bu modelin başarıyla idare edilmesi daha zordur.
Algoritmik bir sabit coin sistemi, esasen fiyatın takip edilen itibari paranın altına düşmesi durumunda token arzını azaltır. Bunu yapmak için kilitli staking, yakımlar ya da geri alımlar kullanılabilir. Fiyat itibari paranın değerinin üzerine çıkarsa da sabit coinin değerini düşürmek için dolaşıma yeni tokenler sokulur.
Sabit coinlerin avantajları nelerdir?
Sabit coin'ler; yatırımcılar, alım satım yapanlar ve kripto para kullanıcıları için çok yönlü ve güçlü araçlardır. Güçlü olmalarını sağlayan başlıca özellikleri şunlardır:
1. Sabit coin'ler günlük ödemeler için kullanılabilir. İşletmeler ve bireyler istikrara önem verir. Oynaklıkları nedeniyle, kripto paraların günlük ödemelerde kullanımı yaygınlaşmamıştır. Büyük sabit coin'lerin paritelerini korumada bugüne kadarki başarısı, bu coin'leri günlük kullanım için uygun hale getirir.
2. Sabit coin'ler, blockchain tabanlı olmanın avantajlarına sahiptir. Bir sabit coin'i, saniyeler içinde ücretsiz olarak oluşturulabilecek olan uyumlu bir kripto cüzdanına sahip, dünyanın herhangi bir yerindeki bir kişiye gönderebilirsiniz. Çift harcama ve sahte işlemlerle karşılaşmak neredeyse imkansızdır. Bu özellikler, sabit coin'leri çok yönlü bir hale getirir.
3. Sabit coin'ler, yatırımcılar ve alım satım yapanlar tarafından portföylerini riskten korumak için kullanılabilir. Portföyün belirli bir yüzdesini sabit coin'lere tahsis etmek, toplam riski azaltmanın etkili bir yoludur. Genel anlamda portföyünüz piyasa fiyatındaki dalgalanmalara karşı daha dirençli bir hale gelir ve iyi bir fırsatın ortaya çıkması ihtimaline karşı elinizde hazır fon bulunur. Piyasa düşüşte olduğunda, kriptolarınızı sabit coin'lere dönüştürebilir ve ileride daha düşük bir fiyattan bu kriptoları tekrar satın alabilirsiniz (yani açığa satış yapabilirsiniz). Sabit coin'ler, paranızı zincir dışına taşımak zorunda kalmadan rahatça pozisyonlardan çıkmanıza veya pozisyonlara girmenize imkan tanır.
Sabit coinlerin dezavantajları nelerdir?
Sabit coinler, geniş çaplı kripto para benimsenmesini destekleme potansiyellerine rağmen bazı dezavantajlara da sahiptir:
1. Bir sabit coin'in paritesini koruyacağı garanti değildir. Bazı büyük projeler bugüne kadar bunu başarmış olsa da başarısız olan pek çok proje de vardır. Bir sabit coin paritesini korumakta sürekli zorlanıyorsa, değerini önemli ölçüde kaybedebilir.
2. Şeffaflık olmaması. Sabit coin'lerin hepsi denetimlerinin tamamını herkese açık olarak yayınlamaz ve çoğu yalnızca standart onayları paylaşır. Bu denetimler, özel muhasebeciler tarafından sabit coin çıkaranlar adına yapılır.
3. İtibari para destekli sabit coin'ler, genellikle diğer kripto paralardan daha merkezidir. Teminat merkezi bir kuruluş tarafından tutulur ve bu kuruluş harici finansal düzenlemelere de tabi olabilir. Bu da teminatı elinde tutan kuruluşa coin üzerinde önemli ölçüde kontrol tanır. Coin'i çıkarana, iddia ettiği rezervlere sahip olduğu konusunda güvenmeniz de gerekir.
4. Kriptoyla teminatlandırılmış ve teminatlandırılmamış coinlerin işlevlerini yerine getirmeleri büyük oranda topluluklarına bağlıdır. Kripto projelerinde açık yönetişim mekanizmalarına sıkça rastlanır. Diğer bir deyişle, kullanıcılar projelerin gelişiminde ve yürütülmesinde söz sahibidir. Dolayısıyla, ya sürece dahil olmanız ya da projeyi başarılı bir şekilde yürütecekleri konusunda geliştiricilere ve topluluğa güvenmeniz gerekir.
Sabit Coin Örnekleri
Kripto destekli sabit coin: MakerDAO (DAI)
DAI, Ethereum üzerinde USD'yi takip eden en ünlü kripto destekli sabit coin'lerden biridir. Coin, MKR yönetişim tokenlerini tutan MakerDAO topluluğu tarafından idare edilir. MKR tokenlerinizi kullanarak projeye yönelik değişiklikler için teklifler oluşturabilir ve bu tekliflere oy verebilirsiniz. DAI, kriptonun oynaklığıyla başa çıkmak için aşırı teminatlandırma yapar ve kullanıcılar teminatlarını yöneten Teminatlandırılmış Borç Pozisyonlarına (CDP) girer. Bu sürecin tamamı akıllı sözleşmeler tarafından yürütülür.
İtibari para destekli sabit coin: TrueUSD (TUSD)
TUSD, bağımsız olarak doğrulanabilir, dolara endeksli bir sabit coin'dir. Zincir dışında tutulan USD rezervlerinin zincir üstünde anında doğrulanmasıyla token çıkarma sürecini programlı bir şekilde kontrol eden ilk sabit coin'dir. TUSD'nin rezervleri, Chainlink Rezerv İspatı kullanılarak takip edilir. Bu sayede, coin sahipleri TUSD'lerinin rezervlerde tutulan USD'lerle desteklendiğini kendi başlarına doğrulayabilir.
Sabit coinler düzenlemeye tabi midir?
Sabit coin'ler, itibari para ve kriptoyu benzersiz bir şekilde birleştirmeleriyle dünya genelinde düzenleyici kurumların ilgisini çekmiştir. Fiyatlarını istikrarlı tutmak üzere tasarlanmış olmalarından dolayı spekülasyon dışındaki amaçlar için kullanışlıdırlar. Ayrıca düşük bir maliyetle yüksek hızda uluslararası işlemlere de imkan tanıyabilirler. Bazı ülkeler, kendi sabit coin'lerini yaratma çalışmaları bile yapmaktadır. Sabit coin bir tür kripto para olduğundan, yerel yargı alanınızda muhtemelen kriptoyla aynı düzenlemelere tabi olacaktır. İtibari para rezervleriyle sabit coin çıkarmak için düzenleyici kurumlardan onay alınması da gerekebilir.
Son Söz
Bugünlerde, bir noktada sabit coin tutmamış olan bir yatırımcı veya kullanıcı bulmak oldukça zordur. Sabit coin'ler, yatırımcıların yeni piyasa fırsatlarından hızla faydalanabilmesi için genellikle kripto borsalarında tutulur. Bu coin'ler, itibari paraya dönmek zorunda kalmadan pozisyonlardan çıkmak veya pozisyonlara girmek için de çok kullanışlıdır. Sabit coin'ler, alım satım ve yatırımın yanı sıra ödemeler ve uluslararası transferler yapmak için de kullanılabilir.
Kriptonun ayrılmaz parçaları arasında yer almalarına ve yeni bir finansal sistemin yaratılmasına imkan tanımış olmalarına rağmen içerdikleri riskler de göz ardı edilmemelidir. Bugüne kadar karşımıza paritesini kaybeden, eksik rezervlere sahip ve davalık olan sabit coin projeleri de çıkmıştır. Dolayısıyla, sabit coin'ler çok yönlü araçlar olsalar da kripto para oldukları ve kripto ile benzer riskler taşıdıkları unutulmamalıdır. Portföyünüzü çeşitlendirerek riskleri azaltabilirsiniz, fakat alım satım veya yatırım yapmadan önce mutlaka kendi araştırmanızı yapmalı ve kaybetmeyi göze alabileceğinizden daha yüksek bir tutarda yatırım yapmamalısınız.
Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.