TL;DR
Stagflacja to wysokie bezrobocie połączone ze stagnacją, recesją oraz inflacją. Są strategie walki z recesją i inflacją, ale połączenie obu sprawia, że stagflacja jest trudna do opanowania.
Wprowadzenie
Z jednej strony, stagnacji gospodarczej lub ujemnemu wzrostowi można zaradzić poprzez zwiększenie podaży pieniądza, dzięki czemu przedsiębiorstwa będą mogły taniej pożyczać pieniądze (niższe stopy procentowe). Większa dostępność pieniędzy prowadzi do ekspansji i wyższych wskaźników zatrudnienia, co może skutecznie zapobiegać recesji lub ją zwalczać.
Z kolei ekonomiści i decydenci polityczni często próbują kontrolować rosnącą inflację, zmniejszając podaż pieniądza, aby spowolnić gospodarkę. Można tego dokonać poprzez podniesienie stóp procentowych, co sprawia, że pożyczanie pieniędzy staje się droższe. Przedsiębiorstwa i konsumenci mniej pożyczają i wydają, a zmniejszony popyt powoduje, że ceny przestają rosnąć.
Jednak gdy w gospodarce występuje stagflacja, mamy do czynienia z najgorszym z obu stron: recesją połączoną z wysoką inflacją. Zanurzmy się głębiej, aby zrozumieć, czym jest stagflacja, jakie są jej najczęstsze przyczyny i potencjalne rozwiązania.
Czym jest stagflacja?
Stagflacja to pojęcie makroekonomiczne, o którym po raz pierwszy wspomniał w 1965 Iain Macleod, brytyjski polityk i kanclerz skarbu państwa. Nazwa jest połączeniem słów stagnacja i inflacja, opisującym gospodarkę doświadczającą minimalnego lub ujemnego wzrostu gospodarczego i wysokiego bezrobocia w połączeniu z rosnącymi cenami konsumpcyjnymi (inflacją).
Typowe środki kontroli ekonomicznej, stosowane do zwalczania każdego z tych stanów z osobna, mogą pogorszyć drugi, co czyni stagflację trudną do opanowania przez rząd lub bank centralny. Zazwyczaj wysoki poziom zatrudnienia i wzrostu gospodarczego pozytywnie koreluje z inflacją, ale nie jest tak w przypadku stagflacji.
Wzrost gospodarczy jest często mierzony na podstawie produktu krajowego brutto (PKB), który jest bezpośrednio związany ze wskaźnikami zatrudnienia. Gdy PKB nie osiąga dobrych wyników, a inflacja rośnie, poważna stagflacja może doprowadzić do szerszego kryzysu finansowego.
Stagflacja a inflacja
Stagflacja, jak widzieliśmy, jest połączeniem inflacji i stagnacji gospodarczej lub ujemnego wzrostu. Inflacja może być definiowana na różne sposoby, ale często odnosi się do wzrostu cen towarów i usług. Inflację można również opisać jako spadek siły nabywczej waluty.
Dlaczego dochodzi do stagflacji?
Krótko mówiąc, stagflacja występuje wtedy, gdy siła nabywcza pieniądza maleje przy jednoczesnym spowolnieniu gospodarki i zmniejszeniu podaży towarów i usług. Dokładne przyczyny stagflacji różnią się w zależności od kontekstu historycznego i różnych poglądów ekonomicznych. Istnieje wiele teorii i opinii, które w różny sposób wyjaśniają stagflację, w tym model monetarystyczny, keynesowski i nowy model klasyczny. Zobaczmy kilka przykładów.
Sprzeczna polityka monetarna i fiskalna
Banki centralne, takie jak Rezerwa Federalna Stanów Zjednoczonych, zarządzają podażą pieniądza, aby wpływać na gospodarkę. Kontrola ta jest znana jako polityka pieniężna. Rządy mają również bezpośredni wpływ na gospodarkę poprzez politykę wydatkową i podatkową, zwaną polityką fiskalną. Jednak sprzeczne połączenie polityki fiskalnej i monetarnej może prowadzić do gwałtownego wzrostu inflacji i spowolnienia wzrostu gospodarczego. Każda kombinacja polityk ograniczających wydatki konsumpcyjne i zwiększających podaż pieniądza może w końcu doprowadzić do stagflacji.
Na przykład rząd może podnieść podatki, co spowoduje, że ludność będzie miała mniejszy dochód do dyspozycji. Bank centralny może jednocześnie stosować luzowanie ilościowe ("dodruk pieniądza") lub obniżać stopy procentowe. Polityka rządu będzie miała negatywny wpływ na wzrost gospodarczy, podczas gdy bank centralny zwiększa podaż pieniądza, co często prowadzi do inflacji.
Wprowadzenie waluty fiat
Wcześniej większość głównych gospodarek powiązała swoje waluty z pewną ilością złota. Mechanizm ten znany był jako standard złota, ale został powszechnie porzucony po II wojnie światowej. Zniesienie standardu złota i zastąpienie go walutą fiat usunęło wszelkie ograniczenia podaży pieniądza. Choć może to ułatwić pracę banków centralnych w zakresie sterowania gospodarką, to jednak stwarza również ryzyko zaburzenia poziomu inflacji i wzrostu cen.
Wzrost kosztów dostaw
Gwałtowny wzrost kosztów produkcji towarów i usług może również spowodować stagflację. Zależność ta jest szczególnie prawdziwa w przypadku energii i jest znana jako szok podażowy. Konsumenci odczuwają również skutki wzrostu cen energii, który zazwyczaj wynika z cen ropy naftowej.
Jeśli produkcja towarów kosztuje więcej i ceny rosną, a konsumenci mają mniejszy dochód do dyspozycji ze względu na koszty ogrzewania, transportu i inne koszty związane z energią, prawdopodobieństwo wystąpienia stagflacji jest większe.
Jak przeciwdziałać stagflacji?
Zwalczanie stagflacji jest możliwe dzięki polityce fiskalnej i monetarnej. Jednak to, jaka polityka zostanie wprowadzona w życie, zależy od szkoły ekonomicznej.
Monetaryści
Monetaryści (ekonomiści, którzy uważają, że najważniejsza jest kontrola podaży pieniądza) będą twierdzić, że najważniejszym czynnikiem, który należy kontrolować, jest inflacja.
W takim scenariuszu monetarysta najpierw zmniejszyłby podaż pieniądza, co ograniczyłoby ogólne wydatki. Prowadzi to do zmniejszenia popytu i spadku cen towarów i usług. Wadą tej polityki jest jednak to, że nie sprzyja ona wzrostowi gospodarczemu. Problem wzrostu będzie musiał być rozwiązany później poprzez luźną politykę monetarną w połączeniu z polityką fiskalną.
Ekonomiści strony podażowej
Inna szkoła myślenia zakłada zwiększenie podaży w gospodarce poprzez obniżenie kosztów i poprawę efektywności. Kontrola cen energii (jeśli to możliwe), inwestycje w efektywność oraz dotacje do produkcji pomogą obniżyć koszty i zwiększyć zagregowaną podaż w gospodarce. Powoduje to obniżenie cen dla konsumentów, stymuluje produkcję gospodarczą i zmniejsza bezrobocie.
Rozwiązanie wolnorynkowe
Niektórzy ekonomiści uważają, że najlepszym lekarstwem na stagflację jest pozostawienie jej w rękach wolnego rynku. Podaż i popyt ostatecznie rozstrzygną o wzroście cen, ponieważ konsumentów nie będzie stać na zakup towarów. Fakt ten doprowadzi do zmniejszenia popytu i obniżenia inflacji.
Wolny rynek będzie również efektywnie alokował siłę roboczą i zmniejszy bezrobocie. Jednak realizacja tego planu może potrwać lata lub dziesięciolecia, pozostawiając ludność w niekorzystnych warunkach życia. Jak powiedział kiedyś Keynes, "na dłuższą metę wszyscy jesteśmy martwi".
Jak stagflacja może wpłynąć na rynek krypto?
Trudno w pełni zdefiniować dokładny wpływ stagflacji na krypto. Możemy jednak przyjąć pewne podstawowe założenia, jeśli założymy, że pozostałe warunki rynkowe nie ulegną zmianie.
Minimalny lub ujemny wzrost
Słabo rozwijająca się lub kurcząca się gospodarka prowadzi do stagnacji poziomu dochodów, lub nawet jego obniżenia. W takim przypadku konsumenci mają mniej pieniędzy na inwestycje. Może to doprowadzić do ograniczenia zakupów kryptowalut i wzrostu sprzedaży, ponieważ inwestorzy indywidualni potrzebują dostępu do pieniędzy na codzienne wydatki. Powolny lub ujemny wzrost gospodarczy zachęca również dużych inwestorów do zmniejszenia ekspozycji na aktywa o wyższym ryzyku, w tym akcje i kryptowaluty.
Rządowe środki przeciwdziałania stagflacji
Zazwyczaj rząd stara się najpierw kontrolować inflację, a dopiero potem zająć się problemem wzrostu gospodarczego i bezrobocia. Inflację można ograniczyć poprzez zmniejszenie podaży pieniądza, a jedną z metod jest podniesienie stóp procentowych.
Zmniejsza to płynność, ponieważ ludzie trzymają swoje pieniądze w bankach, a zaciąganie kredytów staje się droższe. Wraz ze wzrostem stóp procentowych inwestycje o wysokim ryzyku i wysokim zwrocie stają się mniej atrakcyjne. Dlatego też krypto może odnotować spadek popytu i cen w okresach rosnących stóp procentowych i mniejszej podaży pieniądza.
Gdy rząd opanuje inflację, prawdopodobnie będzie chciał stymulować wzrost gospodarczy. Zazwyczaj odbywa się to poprzez poluzowanie ilościowe i obniżenie stopy procentowej. W takim scenariuszu wpływ na rynki kryptowalut będzie prawdopodobnie pozytywny ze względu na wzrost podaży pieniądza.
Wzrost inflacji
Wielu inwestorów twierdzi, że Bitcoin może być dobrym zabezpieczeniem przed rosnącą inflacją. Przy wyższej, rosnącej inflacji, trzymanie majątku we walutach fiat bez odsetek zmniejsza ich realną wartość. Aby tego uniknąć, wiele osób zwróciło się w stronę Bitcoina, aby zachować swoją długoterminową siłę nabywczą, a nawet osiągnąć zyski. Jest to spowodowane tym, że inwestorzy postrzegają BTC jako dobry środek przechowywania wartości ze względu na jego ograniczoną emisję i podaż.
Z historycznego punktu widzenia taka strategia zabezpieczająca mogła się sprawdzać w przypadku inwestorów, którzy przez lata gromadzili Bitcoina i inne kryptowaluty. W szczególności w okresie inflacji i wzrostu gospodarczego lub po ich zakończeniu. Jednak wykorzystywanie kryptowalut jako zabezpieczenia przed inflacją może nie sprawdzać się w krótszych przedziałach czasowych, zwłaszcza w okresach stagflacji. Warto również zauważyć, że w grę wchodzą również inne czynniki, takie jak zwiększona korelacja między rynkami kryptowalut i akcji.
Stagflacja w czasie kryzysu naftowego w 1973
W 1973 Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową (OPEC) ogłosiła embargo na ropę naftową dla wybranej grupy krajów. Decyzja ta była reakcją na wsparcie dla Izraela w wojnie Jom Kippur. Drastyczne zmniejszenie podaży ropy naftowej spowodowało wzrost jej cen, co doprowadziło do niedoborów w łańcuchu dostaw i wzrostu cen dla konsumentów. Doprowadziło to do ogromnego wzrostu stopy inflacji.
W krajach takich jak USA i Wielka Brytania banki centralne obniżają stopy procentowe, aby pobudzić wzrost gospodarczy. Niższe stopy procentowe sprawiają, że zaciąganie kredytów jest tańsze, co stanowi zachętę do wydawania, a nie oszczędzania. Jednak typowym mechanizmem ograniczania inflacji jest obniżanie stóp procentowych i zachęcanie konsumentów do oszczędzania.
Ponieważ koszty ropy i energii stanowią znaczną część wydatków konsumpcyjnych, a obniżka stóp procentowych nie pobudziła w wystarczającym stopniu wzrostu, w wielu zachodnich gospodarkach wystąpiła wysoka inflacja i stagnacja gospodarki.
Wniosek
Stagflacja stanowi wyjątkową sytuację dla ekonomistów i decydentów, ponieważ inflacja i ujemny wzrost gospodarczy zazwyczaj nie występują razem. Narzędzia służące do walki ze stagnacją często powodują inflację, natomiast strategie mające na celu jej kontrolę mogą prowadzić do powolnego lub ujemnego wzrostu gospodarczego. Dlatego w czasach stagflacji warto wziąć pod uwagę kontekst makroekonomiczny i jego liczne czynniki, takie jak podaż pieniądza, stopy procentowe, popyt i podaż oraz poziom zatrudnienia.