Παρόλο που σχετίζεται πιο συχνά με το Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα, η τεχνολογία blockchain έχει επίσης εξερευνηθεί για την αποθήκευση και την προστασία δεδομένων σε διάφορους κλάδους. Μαζί με τον φιλανθρωπικό τομέα και την εφοδιαστική αλυσίδα, ο τομέας της υγειονομικής περίθαλψης είναι από τις πιο πολυσυζητημένες περιπτώσεις χρήσης. Όμως, ποια στοιχεία του blockchain το καθιστούν κατάλληλο για την υγειονομική περίθαλψη;
Τα πλεονεκτήματα χρήσης του blockchain στην υγειονομική περίθαλψη
Ορισμένες λειτουργίες που επιτρέπουν στα blockchain κρυπτονομισμάτων να λειτουργούν ως ασφαλές αρχείο χρηματοοικονομικών συναλλαγών, ισχύουν και για την αποθήκευση ιατρικών δεδομένων. Εφόσον τα περισσότερα blockchain έχουν σχεδιαστεί ως κατανεμημένα συστήματα που καταγράφουν και προστατεύουν τα αρχεία χρησιμοποιώντας κρυπτογράφηση, είναι εξαιρετικά δύσκολο για κάποιον να διακόψει τη λειτουργία ή να αλλάξει τα δεδομένα χωρίς να έχει την έγκριση όλων των άλλων συμμετεχόντων του δικτύου. Επομένως, η αμεταβλητότητα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά που επιτρέπει τη δημιουργία αδιάφθορων βάσεων δεδομένων ιατρικών αρχείων.
Επιπλέον, η αρχιτεκτονική peer-to-peer που χρησιμοποιείται στα blockchain προσφέρει τη δυνατότητα συγχρονισμού όλων των αντιγράφων ιστορικών ασθενών μεταξύ τους καθώς γίνονται ενημερώσεις, ακόμη και αν είναι αποθηκευμένα σε διαφορετικούς υπολογιστές. Για την ακρίβεια, κάθε κόμβος του δικτύου διαθέτει ένα αντίγραφο ολόκληρου του blockchain και οι κόμβοι επικοινωνούν τακτικά για να διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα είναι ενημερωμένα και αυθεντικά. Συνεπώς, η αποκέντρωση και η κατανομή των δεδομένων είναι επίσης σημαντικά στοιχεία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα blockchain είναι κατανεμημένα, αλλά δεν είναι πάντα αποκεντρωμένα (ως προς τη διακυβέρνηση). Η αποκέντρωση δεν είναι κάτι δυαδικό, οπότε ανάλογα με τον τρόπο κατανομής των κόμβων και τη γενικότερη αρχιτεκτονική, τα κατανεμημένα συστήματα μπορεί να έχουν διάφορους βαθμούς αποκέντρωσης. Όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, τα blockchain συνήθως αναπτύσσονται ως ιδιωτικό δίκτυο, σε αντίθεση με τα δημόσια που χρησιμοποιούνται συνήθως ως καθολικά κρυπτονομισμάτων. Παρόλο που ο καθένας μπορεί να συμμετάσχει και να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός δημόσιου blockchain, οι ιδιωτικές εκδόσεις προϋποθέτουν άδεια και τις διαχειρίζονται λιγότεροι κόμβοι.
Πιθανά πλεονεκτήματα
Ενισχυμένη ασφάλεια
Όπως αναφέραμε, μία από τις σημαντικότερες περιπτώσεις χρήσης των blockchain στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας για τη δημιουργία μιας ασφαλούς και ενοποιημένης peer-to-peer (κατανεμημένης) βάσης δεδομένων. Λόγω της αμετάβλητης φύσης των blockchain, η αλλοίωση των δεδομένων δεν θα πρέπει πλέον να προβληματίζει. Η τεχνολογία blockchain μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποτελεσματική καταχώριση και παρακολούθηση των ιατρικών δεδομένων χιλιάδων ασθενών.
Σε αντίθεση με τις συμβατικές βάσεις δεδομένων που βασίζονται σε έναν κεντρικό διακομιστή, η χρήση ενός κατανεμημένου συστήματος παρέχει τη δυνατότητα ανταλλαγής δεδομένων με υψηλότερα επίπεδα ασφάλειας, ενώ παράλληλα μειώνει το διοικητικό κόστος που απαιτεί το τρέχον σύστημα. Η αποκεντρωμένη φύση των blockchain τα κάνει επίσης λιγότερο ευάλωτα σε τεχνικά σφάλματα και εξωτερικές επιθέσεις που συχνά θέτουν σε κίνδυνο πολύτιμες πληροφορίες. Η ασφάλεια που προσφέρουν τα δίκτυα blockchain μπορεί να είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τα νοσοκομεία, τα οποία συχνά αντιμετωπίζουν επιθέσεις από χάκερ και ransomware.
Διαλειτουργικότητα
Ένα ακόμη πλεονέκτημα των ιατρικών αρχείων που βασίζονται σε blockchain, είναι η ικανότητά τους να ενισχύουν τη διαλειτουργικότητα μεταξύ κλινικών, νοσοκομείων και άλλων παρόχων υπηρεσιών υγείας. Οι τεχνολογικές διαφορές στα συστήματα αποθήκευσης δεδομένων συχνά δυσκολεύουν την κοινή χρήση εγγράφων μεταξύ οργανισμών. Ωστόσο, τα blockchain μπορούν να λύσουν αυτό το πρόβλημα, καθώς παρέχουν στα εξουσιοδοτημένα μέρη τη δυνατότητα πρόσβασης σε μία ενιαία βάση δεδομένων με αρχεία ασθενών ή ακόμη και αρχεία διανομής φαρμάκων. Επομένως, αντί να προσπαθούν να συνδεθούν ο ένας με τον εσωτερικό αποθηκευτικό χώρο του άλλου, οι πάροχοι υπηρεσιών μπορούν να συνεργάζονται σε έναν κοινό αποθηκευτικό χώρο.
Προσβασιμότητα και διαφάνεια
Πέραν της απλοποίησης της διαδικασίας ανταλλαγής αρχείων, τα συστήματα blockchain μπορούν επίσης να παρέχουν στους ασθενείς υψηλότερα επίπεδα προσβασιμότητας και διαφάνειας στις δικές τους πληροφορίες υγείας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, το αίτημα επικύρωσης των αλλαγών που έγιναν στα αρχεία των ασθενών, μπορεί να διασφαλίσει την ακρίβεια των αρχείων και, αν γίνει σωστή χρήση, αυτού του είδους η επαλήθευση μπορεί να παρέχει ένα επιπλέον επίπεδο ασφάλειας τόσο ως προς το ανθρώπινο λάθος όσο και ως προς τις σκόπιμες παραποιήσεις.
Αξιόπιστη διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας
Τα blockchain παρέχουν μια αξιόπιστη μέθοδο παρακολούθησης των φαρμακευτικών προϊόντων καθ' όλη τη διάρκεια της παρασκευής και της διανομής τους, περιορίζοντας έτσι το γενικευμένο πρόβλημα της παραποίησης φαρμάκων. Μαζί με τις συσκευές IoT που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση παραγόντων όπως η θερμοκρασία, η τεχνολογία blockchain θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την επαλήθευση των κατάλληλων συνθηκών αποθήκευσης και αποστολής ή για την πιστοποίηση ποιότητας φαρμάκων.
Προστασία από ασφαλιστικές απάτες
Το blockchain θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της απάτης στον τομέα της ιατρικής ασφάλισης, ένα πρόβλημα που υπολογίζεται ότι κοστίζει στο αμερικανικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης περίπου 68 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Τα αμετάβλητα αρχεία που αποθηκεύονται σε blockchain και διατίθενται στον ασφαλιστικό πάροχο, μπορούν να αποτρέψουν ορισμένους από τους πιο συνηθισμένους τύπους απάτης, όπως η τιμολόγηση εργασιών που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ και η χρέωση περιττών υπηρεσιών.
Συμμετοχή σε κλινικές δοκιμές
Άλλη μια χρήση του blockchain στον χώρο της υγειονομικής περίθαλψης είναι η βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των κλινικών δοκιμών. Τα ιατρικά δεδομένα που βρίσκονται σε blockchain θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους υπεύθυνους των δοκιμών για να εντοπίζουν τους ασθενείς που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τα υπό δοκιμή φάρμακα. Ένα τέτοιο σύστημα συμμετοχής θα μπορούσε να βελτιώσει σημαντικά την επιλογή συμμετεχόντων κλινικών δοκιμών, καθώς πολλοί ασθενείς δεν ενημερώνονται ποτέ για τις αντίστοιχες δοκιμές φαρμάκων και, συνεπώς, δεν τους δίνεται ποτέ η ευκαιρία να συμμετάσχουν σε αυτές. Κατά τη διεξαγωγή των δοκιμών, τα blockchain μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των δεδομένων που συλλέγονται.
Πιθανοί περιορισμοί
Παρόλο που προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα τόσο στους ασθενείς όσο και στους παρόχους, το blockchain πρέπει να ξεπεράσει ακόμη ορισμένα εμπόδια πριν επιτευχθεί τελικά η ευρεία υιοθέτησή του στον ιατρικό τομέα.
Συμμόρφωση
Αν πάρουμε ως παράδειγμα τις ΗΠΑ, οι εταιρείες υγειονομικής περίθαλψης που είναι πρόθυμες να υιοθετήσουν την τεχνολογία blockchain, πρέπει να συμμορφώνονται με τους υφιστάμενους κανονισμούς για τα δεδομένα, όπως η Πράξη περί δυνατότητας μεταφοράς της ασφάλισης υγείας και περί λογοδοσίας (Health Insurance Portability and Accountability Act ή HIPAA) του 1996. Στην ουσία, η HIPAA περιγράφει πρότυπα αποθήκευσης, ανταλλαγής και προστασίας δεδομένων στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Επομένως, για να είναι πλήρως συμμορφούμενες, οι εταιρείες με έδρα τις ΗΠΑ θα πρέπει να αναπτύξουν προσαρμοσμένα συστήματα καταγραφής blockchain, με ενισχυμένα στοιχεία προστασίας του απορρήτου και περιορισμένη προσβασιμότητα.
Αρχικό κόστος και ταχύτητα
Όσον αφορά τους παρόχους, οι λύσεις blockchain μάλλον συνεπάγονται αρχικές επενδύσεις υψηλού κόστους, κάτι που σίγουρα εμποδίζει την ευρύτερη υιοθέτηση. Επιπλέον, τα κατανεμημένα συστήματα είναι συνήθως αρκετά βραδύτερα από τα κεντρικά συστήματα όσον αφορά τις συναλλαγές ανά δευτερόλεπτο. Ένα μεγάλο δίκτυο blockchain, με πολλούς κόμβους, θα απαιτούσε πιθανότατα περισσότερο χρόνο για τη μετάδοση και τον συγχρονισμό των δεδομένων συγκριτικά με τα κεντρικά συστήματα. Αυτό αφορά κυρίως τις τεράστιες βάσεις δεδομένων που θα πρέπει τελικά να αποθηκεύουν και να παρακολουθούν δεδομένα εκατομμυρίων ασθενών. Το πρόβλημα θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερο για αρχεία εικόνων μεγάλου μεγέθους, όπως αξονικές ή μαγνητικές τομογραφίες.
Συμπεράσματα
Από τη δημιουργία και την κοινή χρήση αναλλοίωτων ιατρικών αρχείων έως την ενίσχυση της διαφάνειας στην εφοδιαστική αλυσίδα φαρμάκων, τα δίκτυα blockchain έχουν πολλές υποσχόμενες περιπτώσεις χρήσης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης. Παρόλο που υπάρχουν ορισμένες υλικοτεχνικές, τεχνικές και κανονιστικές προκλήσεις, η εφαρμογή αυτών των συστημάτων θα παίξει πιθανότατα σημαντικό ρόλο στο μέλλον της αποθήκευσης και μεταφοράς ιατρικών δεδομένων.