Przykłady wykorzystania Blockchain: Służba zdrowia

Chociaż najbardziej skorelować można ją z Bitcoinem i innymi kryptowalutami, technologia blockchain stale testowana jest pod kątem wykorzystania jej do przechowywania danych lub ich ochrony w wielu różnych branżach i sektorach gospodarki. Poza branżami charytatywną i łańcucha dostaw, opieka zdrowotna jest jednym z najczęściej dyskutowanych przypadków wykorzystania sieci blockchain. Jakie jednak aspekty blockchain sprawiają, że technologia ta nadaje się tzw. branży healthcare?

Korzyści z implementacji blockchain w opiece zdrowotnej

Niektóre z funkcji i cech umożliwiających osiągnięcie bezpieczeństwa i trwałości zapisu transakcji finansowych w sieciach blockchain wybranych kryptowalut, mogą również znaleźć zastosowanie do przechowywania danych medycznych. Ponieważ większość sieci blockchain zaprojektowanych zostało jako rozproszone systemy, które rejestrują i chronią pliki przy użyciu m.in kryptografii, niezwykle trudno jest komukolwiek przeprowadzić przeciwko nim skuteczny atak lub zmienić dane w nich zapisane bez uzyskania zgody wszystkich innych uczestników sieci. Niemodyfikowalność i trwałość (ang. immutability) jest właśnie tą cechą blockchain, która daje możliwość stworzenia bezpiecznych baz danych medycznych.

Co więcej, architektura peer-to-peer stosowana w sieciach blockchain umożliwia synchronizowanie wszystkich kopii dokumentacji medycznej pacjenta ze sobą w momencie ich aktualizacji, nawet jeśli są one przechowywane na różnych komputerach i w różnych lokalizacjach. W rzeczywistości każdy węzeł sieciowy posiada kopię całego łańcucha bloków i regularnie komunikuje się z innymi węzłami w celu zapewnienia aktualności tej kopii i autentyczności jej danych. Decentralizacja i rozproszona dystrybucja danych, to kolejne z istotnych i przydatnych w branży healthcare cech.

Przy tej okazji warto wspomnieć, że sieci blockchain pomimo tego, że są rozproszone, to nie zawsze muszą być zdecentralizowane (pod względem zarządzania). Decentralizacja nie jest binarna, tak więc w zależności od sposobu rozmieszczenia węzłów i ogólnej architektury, zdecentralizowane systemy mogą charakteryzować się różnymi stopniami decentralizacji. W kontekście opieki zdrowotnej, sieci blockchain najczęściej funkcjonują jako prywatne sieci, w przeciwieństwie do publicznych sieci, które najczęściej wykorzystywane są przez kryptowaluty. Chociaż każdy może dołączyć i przyczynić się do rozwoju publicznej sieci blockchain, prywatne sieci wymagają uzyskania odpowiednich uprawnień i są zarządzane przez mniejszą liczbę węzłów.

Potencjalne korzyści

Zwiększone bezpieczeństwo

Jak już wspomniano wyżej, jednym z najważniejszych przypadków wykorzystania blockchain w branży medycznej jest wykorzystanie tej technologii do stworzenia bezpiecznej, zunifikowanej i rozproszonej bazy danych. Dzięki takim cechom jak, m.in niemodyfikalnośc i trwałość, dane zapisane w łańcuchu nie są podatne na jakiekolwiek uszkodzenie lub utratę. Technologia blockchain może być wykorzystana do skutecznego rejestrowania i śledzenia danych medycznych tysięcy pacjentów.

W przeciwieństwie do tradycyjnych baz danych, które zazwyczaj opierają się na jednym scentralizowanym serwerze, użycie rozproszonego systemu pozwala na wymianę danych przy jednoczesnym osiągnięciu wyższego poziomu bezpieczeństwa i zmniejszeniu kosztów administracyjnych, które generuje tradycyjna baza danych. Zdecentralizowany charakter sieci blockchain sprawia, że są one również mniej podatne na wszelkiego rodzaju awarie techniczne czy ataki wykonywane z zewnątrz, które często ukierunkowane są na cenne informacje. Zabezpieczenia zapewniane przez sieci blockchain mogą być szczególnie przydatne w szpitalach, które coraz częściej borykają się z atakami hakerów czy złośliwym oprogramowaniem typu ransomware.

Interoperacyjność

Kolejną zaletą wynikającą z oparcia dokumentacji medycznej na blockchain jest jej zdolność do zwiększania interoperacyjności między klinikami, szpitalami i innymi podmiotami świadczącymi usługi zdrowotne. Różnice technologiczne w systemach przechowywania danych często utrudniają organizacjom wzajemne udostępnianie zgromadzonej dokumentacji. Blockchain może jednak rozwiązać ten problem, umożliwiając autoryzowanym stronom/osobom dostęp do ujednoliconej bazy danych, zawierających wszystkie informacje i pliki na temat pacjentów, czy nawet historię przepisanych im leków. Dzięki temu dostawcy usług zyskują możliwość podejmowania wzajemnej współpracy i wymiany potrzebnych im danych.

Dostępność i przejrzystość

Oprócz upraszczania procesu współużytkowania dokumentacji medycznej, plików, innymi słowy rekordów pacjentów, sieci blockchain mogą również zapewnić samym pacjentom wyższy poziom dostępności i przejrzystości zgromadzonych na ich temat informacji. Dzięki implementacji blockchain jakiekolwiek nieautoryzowane zmiany w dokumentacji pacjentów oraz ryzyko wystąpienia typowo ludzkich błędów, np. literówek zdecydowanie się obniża.

Niezawodne zarządzanie łańcuchem dostaw

Sieci blockchain są w stanie zagwarantować podstawy pod niezawodne i transparentne systemy śledzenie farmaceutyków - począwszy od procesu ich produkcji, idąc przez ich przechowywanie, a kończąc na dystrybucji - ograniczając w ten sposób powszechny problem podrabiania leków. W połączeniu z urządzeniami typu IoT wykorzystywanymi do pomiaru takich czynników jak temperatura, technologia blockchain może być również wykorzystywana do sprawdzania właściwych warunków przechowywania leków, ich stanu w trakcie transportu czy do potwierdzania ich jakości.

Ochrona przed oszustwami ubezpieczeniowymi

Technologia blockchain może zostać również wykorzystana do zwalczania oszustw ubezpieczeniowych, problemu, który według szacunków Polskiej Izby Ubezpieczeniowej osiągnął w 2017 r. ogromną skalę 11 tysięcy przypadków wyłudzeń odszkodowań na kwotę 225 mln. PLN. Trwałe zapisy przechowywane w sieci blockchain oraz udostępniane ubezpieczycielom mogą pomóc zapobiegać niektórym najczęstszym rodzajom oszustw, w tym m.in wypłacaniu odszkodowań za sytuacje które nigdy nie miały miejsca.

Testy i badania kliniczne

Innym potencjalnym zastosowaniem blockchain w opiece zdrowotnej jest poprawa jakości i skuteczności badań klinicznych. Dane medyczne przechowywane w łańcuchach bloków mogą być następnie wykorzystywane do identyfikacji pacjentów, którzy mogliby skorzystać z potencjalnych dobrych skutków testowanych leków. Systemy oparte o blockchain mogłby znacznie usprawnić proces pozyskiwania chętnych do badań klinicznych, ponieważ wielu pacjentów obecnie nawet może nie być świadomych tego, że ich problem, choroba może kwalifikować się do potencjalnego leczenia za pomocą eksperymentalnego leku, a zatem tak naprawdę nie uzyskują oni możliwości uczestniczenia w takowych badaniach.

Potencjalne ograniczenia

Chociaż implementacja technologii blockchain w branży medycznej niesie za sobą wiele potencjalnych korzyści zarówno dla pacjentów, lekarzy, farmaceutów i dostawców, w dalszym ciągu jednak istnieją pewne przeszkody i ograniczenia, które należy pokonać, zanim ostatecznie osiągnie ona szeroki stopień adaptacji w sektorze medycznym.

Zgodność z przepisami

Biorąc za przykład USA, firmy medyczne, które są zainteresowane zaimplementowaniem technologii blockchain do swoich systemów, muszą brać pod uwagę obowiązujące przepisy dotyczące danych, takich jak m.in ustawa Health Insurance Portability and Accountability Act z 1996 r. (HIPAA). Zasadniczo rzecz ujmując, HIPAA określa standardy przechowywania, udostępniania i ochrony danych w sektorze opieki zdrowotnej. Aby być w pełni zgodnym z założeniami i wymogami tej ustawy, amerykańskie firmy musiałyby wdrożyć spersonalizowane systemy rekordów w ramach wielu sieci blockchain, które dodatkowo musiałby charakteryzować się należytym stopniem prywatności i ograniczoną dostępnością.

Początkowe koszty i szybkość działania

Po stronie dostawcy rozwiązania blockchain mogą wiązać się z koniecznością podjęcia wysokich inwestycji kapitału, co z pewnością uniemożliwia szersze zastosowanie tego typu rozwiązań. Ponadto systemy rozproszone są zwykle znacznie wolniejsze niż ich scentralizowane odpowiedniki, chociażby pod względem takich parametrów jak np. TPS (ilość transakcji/rekordów na sekundę). Duża sieci blockchain z wieloma węzłami prawdopodobnie potrzebowałaby więcej czasu na transmisję i synchronizację danych w porównaniu do tradycyjnego, scentralizowanego systemu. Dotyczy to w szczególności ogromnych baz danych, które domyślnie odpowiedzialne będą za przechowywanie i umożliwienie śledzenia informacji na temat milionów pacjentów. Skala tego problemu dodatkowo narasta w przypadku konieczności przechowywania dużych plików graficznych, takich jak np. Zdjęcia z tomografii komputerowej lub skany z rezonansu magnetycznego.

Słowem zakończenia

Począwszy od tworzenia i udostępniania niezmiennych zapisów medycznych, a kończąc na zapewnieniu większej przejrzystość łańcucha dostaw farmaceutycznych, sieci typu blockchain mogą zostać wykorzystane na wielu poziomach w sektorze opieki zdrowotnej. Pomimo tego, iż obecnie dalej istnieją pewne wyzwania techniczne, logistyczne i regulacyjne, wdrożenie tego typu systemów najprawdopodobniej odgrywać będzie znaczącą rolę w nowoczesnych systemach przechowywania i przesyłania danych medycznych.