Çox uzundur, oxumadım
Şamdan qrafikləri potensial alış və satış imkanlarını müəyyən etmək üçün texniki təhlildə istifadə edilən məşhur bir alətdir.
Çəkic, artıma meyilli ikigövdəli şamdan, asılmış adam, düşən ulduz və doci kimi şamdan modelləri treyderlərin potensial tendensiya çevrilmələrini müəyyən etməsinə və ya mövcud tendensiyaları təsdiq etməsinə kömək edə bilər.
Treyderlər treydinq qərarları verən zaman həcm, bazar şərtləri və ümumi tendensiya istiqaməti kimi digər amilləri də nəzərə almalıdırlar.
Şamdanlar nədir?
Şamdanlar aktivin qiymət dəyişikliklərini təsvir etmək üçün istifadə edilən qrafik texnikası növüdür. İlk dəfə 18-ci əsrdə Yaponiyada işlənib hazırlanan bu qrafik texnikası aktiv qiymətlərinin əsrlərdir yönəldiyi istiqaməti göstərə biləcək modelləri tapmaq üçün istifadə edilmişdir. Hazırda kriptovalyuta treyderləri şamdan qrafiklərindən tarixi qiymət məlumatlarını təhlil etmək və gələcək qiymət dəyişiklikləri ilə bağlı proqnoz vermək üçün istifadə edirlər.
Ayrı-ayrı şamdanlar şamdan modellərini əmələ gətirir ki, bu da qiymətlərin qalxacağı, düşəcəyi və ya dəyişilməz qalacağı ilə bağlı göstərici kimi xidmət edə bilər. Bu, bazardakı hissiyyat və potensial treydinq imkanları ilə bağlı məlumat təmin edir.
Şamdan qrafiki nədir?
Təsəvvür edin ki, bir həftə, bir gün və ya bir saat kimi hər hansı müddət ərzində hər hansı stok və ya kriptovalyuta kimi bir aktivin qiymətini izləyirsiniz. Şamdan qrafiki bu qiymət məlumatlarını vizual olaraq təmsil etmək üçün bir yoldur.
Şamdan gövdə və iki xətt çıxıntısına malikdir ki, bunlara da adətən fitil (wick) və ya kölgə kimi istinad edilir. Şamdanın gövdə hissəsi müəyyən müddət ərzində açılış və bağlanış qiymətləri arasındakı diapazonu göstərir, fitillər (wick) və ya kölgələr isə həmin müddət ərzində çatılmış ən yüksək və ən aşağı qiymətləri təmsil edir.
Yaşıl gövdə qiymətin həmin müddət ərzində qalxdığını göstərir. Digər tərəfdən isə qırmızı gövdə azalmağa meyilli şamdan hesab edilir və qiymətin həmin müddət ərzində aşağı düşdüyünü göstərir.
Şamdan modellərini oxumaq qaydası
Şamdan modelləri bir neçə şamı konkret ardıcıllıqla düzməklə formalaşır. Hər biri öz izahına malik müxtəlif şamdanan modelləri var. Bəzi şamdan modelləri alıcılar və satıcılar arasındakı balansla bağlı məlumat təmin etsə də, digərləri çevrilmə, davam etmə və ya qərarsızlıq göstəricisi ola bilər.
Şamdan modellərinin mahiyyətcə alış və ya satış siqnalları olmadığını nəzərə almaq vacibdir. Əvəzində, onlar qarşıdakı imkanları potensial şəkildə müəyyən etmək üçün hazırkı bazar tendensiyalarına baxmağın bir yoludur. Belə ki, qrafiklərə həmişə müəyyən kontekst daxilində baxmaq faydalıdır.
Bu, daha geniş bazar mühiti və ya Vaykof metodu, Elliott dalğa nəzəriyyəsi və Dou nəzəriyyəsi daxil olmaqla, qrafikdəki texniki modelin konteksti ola bilər. Buraya həm də Tendensiya xətləri, Nisbi Güc İndeksi (RSI), Stoxastik RSI, İçimoku buludları, yaxud Parabolik SAR kimi texniki təhlil (TA) göstəriciləri daxil ola bilər.
Şamdan modelləri həm də dəstək və müqavimət səviyyələri ilə birlikdə istifadə edilə bilər. Dəstək səviyyələri tələbin güclü olmasının gözlənildiyi qiymət səviyyələridir, müqavimət səviyyələri isə təchizatın güclü olmasının gözlənildiyi qiymət səviyyələridir.
Artıma meyilli şamdan modelləri
Çəkic
Çəkic aşağı yönələn tendensiyanın aşağı hissəsində uzun aşağı fitilə (wick) malik şamdandır, bu halda aşağı fitil (wick) gövdədən ən azı iki dəfə böyük olur.
Çəkic göstərir ki, yüksək satış təzyiqinə baxmayaraq, qiymətlərin qalxmasını gözləyən investorlar (öküz) qiyməti açılış xəttinə geri qaytarmışdır. Çəkic ya qırmızı, ya da yaşıl ola bilər, amma yaşıl çəkiclər güclü artım reaksiyasının göstəricisi ola bilər.
Tərs çevrilmiş çəkic
Bu model çəkic modelinə oxşayır, amma uzun fitil (wick) aşağı hissə əvəzinə yuxarı tərəfdə olur. Çəkic kimi burada da yuxarı fitil (wick) gövdədən ən azı iki dəfə böyük olmalıdır.
Tərsinə çevrilmiş çəkic modeli azalma tendensiyanın aşağısında baş verir və qalxım potensialının göstəricisi ola bilər. Yuxarı fitil (wick) satıcılar sonda onu açılış xəttinə yaxın olaraq aşağı çəkməyə nail olsa da, qiymətin davamlı aşağı enmə tendensiyasının dayandığını göstərir. Belə ki, tərsinə çevrilmiş çəkic alıcıların bazara nəzarəti tezliklə ələ keçirə biləcəklərinin göstəricisi ola bilər.
Üç ağ əsgər
Üç ağ əsgər modeli hamısı əvvəlki şamın gövdəsində açılan və əvvəlki şamın yüksək nöqtəsinin yuxarısında bağlanan üç ardıcıl yaşıl şamdandan ibarət olan modeldir.
Bu şamdanlar uzun aşağı fitillərə malik olmamalıdırlar, bu isə davamlı alış təzyiqinin qiyməti yuxarı qaldırmağa cəhd etdiyini göstərir. Şamdanların ölçüsü və fitillərin uzunluğu davam etmə şansı və ya mümkün geri çəkilmə kimi şərh edilə bilər.
Artıma meyilli ikigövdəli şamdan
Artıma meyilli ikigövdəli şamdan tamamilə əvvəlki şamdanın gövdəsində yerləşən daha kiçik yaşıl şamdandan əvvəl gələn uzun qırmızı şamdandır.
Artıma meyilli ikigövdəli şamdan iki və ya daha çox gün ərzində formalaşdırıla bilər və bu, satış momentumunun yavaşladığını və sona çata biləcəyini göstərən modeldir.
Azalmağa meyilli şamdan modelləri
Asılmış adam
Asılmış adam çəkicin azalan ekvivalentidir. Bu, adətən qalxım tendensiyasının sonunda formalaşır və kiçik gövdə və uzun aşağı fitilə malik olur.
Aşağı fitil böyük bir satış olduğunu, amma qiymətlərin qalxmasını gözləyən investorların nəzarəti ələ keçirə və qiyməti yuxarı çəkə bildiyini göstərir. Bunu yadda saxlayaraq, uzun artım tendensiyasından sonra satış qiymətlərinin qalxmasını gözləyən investorların (öküz) bazarda tezliklə momentumu itirə biləcəklərini göstərən xəbərdarlıq kimi xidmət edə bilər.
Düşən ulduz
Düşən ulduz yuxarıda uzun fitilə, aşağıda isə qısa fitilə malik olan və ya ümumiyyətlə fitili olmayan, eləcə də adətən aşağı hissənin yaxınlığında kiçik gövdəyə malik olan şamdan modelidir. Düşən ulduz quruluş baxımından tərsinə çevrilmiş çəkicə oxşasa da, qalxma tendensiyasının sonunda formalaşır.
Bu, bazarın yüksək nöqtəyə çatdığını, amma sonra satıcıların nəzarəti ələ keçirdiyini və qiyməti yenidən aşağı saldığını göstərir. Bəzi treyderlər modeli təsdiqləmək üçün növbəti bir neçə şamdanın açılmasını gözləməyə üstünlük verirlər.
Üç qara qarğa
Üç qara qarğa əvvəlki şamın gövdəsində açılan və son şamın altından aşağıda bağlanan üç ardıcıl qırmızı şamdandan ibarət olur.
Üç ağ əsgərin azalan ekvivalenti. Əslində bu şamdanlar satış təzyiqinin qiyməti aşağı çəkməyə davam etdiyini göstərərək uzun üst fitillərə malik olmamalıdır. Şamdanların ölçüsü və fitillərin uzunluğu davamlılıq ehtimalları ilə bağlı fikir bildirmək üçün istifadə edilə bilər.
Azalmağa meyilli ikigövdəli şamdan
Azalmağa meyilli ikigövdəli şamdan tamamilə əvvəlki şamdanın gövdəsində yerləşən kiçik qırmızı şamdandan əvvəl gələn uzun yaşıl şamdandır.
Azalmağa meyilli ikigövdəli şamdan iki və ya daha çox gün ərzində açıla bilər, qalxım tendensiyasının sonunda görünür və alış təzyiqinin azaldığını göstərə bilər.
Tünd bulud örtüyü
Tünd bulud örtüyü modeli əvvəlki yaşıl şamdanın sonunda açılan, amma həmin şamdanın orta nöqtəsindən aşağıda bağlanan qırmızı şamdandan ibarətdir.
Yüksək həcm adətən bu modeli müşayiət edə, momentumun artımdan azalmağa keçid edə biləcəyini göstərə bilər. Treyderlər modeli təsdiq etmək üçün üçüncü qırmızı panelin olmasını gözləyə bilərlər.
Üç ardıcıl şamdan modeli
Qalxan üçlük metodları
Qalxan üçlük metodları şamdan modeli kiçik gövdəyə malik üç ardıcıl qırmızı şamdanın qalxım tendensiyası ardıcıllığı ilə davam edən artım tendensiyasında baş verir. Əslində, qırmızı şamlar əvvəlki şamdanın ərazisini qırmamalıdırlar.
Davamlılıq geniş gövdəyə malik yaşıl şam ilə təsdiq edilir, bu isə qiymətlərin qalxmasını gözləyən investorların tendensiyanın istiqamətinə nəzarət etmək üçün qayıtdıqlarını göstərir.
Enən üçlük metodları
Qalxan üçlük metodlarının əksi olan enən üçlük metodları azalma tendensiyasının davam etdiyini göstərir.
Doci
Doci açıq və bağlı xəttin eyni (və ya çox yaxın) olduğu anlarda formalaşır. Qiymət açıq mövqedən yuxarı və aşağı hərəkət edə bilər, amma sonda açıq mövqedə və ya ona yaxın yerdə bağlanacaq. Belə ki, doci alış və satış qüvvələri arasında qərarsızlıq nöqtəsini göstərə bilər. Buna baxmayaraq, doci şərhləri əsasən kontekst ilə bağlı olur.
Açıq və bağlı xətlərin haraya düşməsindən asılı olaraq, doci aşağıdakı kimi təsvir edilə bilər:
Dəyişməz doci
Bu, uzun yuxarı fitilə, eləcə də aşağı hissənin yaxınlığında açıq və bağlı xətlərə malik azalmağa meyilli çevrilmə şamdanıdır.
Uzun ayaqlı doci
Yuxarı və aşağı fitillərə, eləcə də orta nöqtədə açıq və bağlı xətlərə malik qərarsız şamdan modeli.
Cırcırama doci
Kontekstə əsasən uzun aşağı fitilə və yüksək hissədə açıq/bağlı xətlərə malik artıma və ya azalmağa meyilli şamdan.
Docinin orijinal izahatına əsasən açıq və bağlı xətlər eyni olmalıdır. Açıq və bağlı xətlər eyni olmasa, amma bir-birinə çox yaxın olsa, onda necə? Bu, fırlanan yuxarı hissə adlanır. Buna baxmayaraq, kriptovalyuta bazarları çox dəyişkən ola bilsə də, dəqiq dociyə nadirən rast gəlinir. Belə ki, fırlanan yuxarı hissə adətən doci termini ilə bir-birini əvəz edə bilir.
Qiymət fərqlərinə əsasən şamdan modelləri
Qiymət fərqi maliyyə aktivi əvvəlki bağlanış qiymətindən yuxarıda və ya aşağıda açılaraq, iki şamdan arasında fərq yaratdığı zaman baş verir.
Bir sıra şamdan modellərinə qiymət fərqləri daxil olsa da, bu cür fərqə əsaslanan modellər treydinq günün iyirmi dörd saatı baş tutduğuna görə kriptovalyuta bazarında üstünlük təşkil etmir. Likvid olmayan bazarlarda qiymət fərqləri yenə də baş versə də, icra edilə bilən modellər qədər faydalı olmur, çünki onlar əsasən aşağı likvidlik və yüksək tender-satıcı cədvəlini göstərirlər.
Kriptovalyuta treydinqində şamdan modellərindən istifadə qaydası
Treyderlər kriptovalyuta treydinqi edən zaman şamdan modellərindən effektiv şəkildə istifadə etmək üçün aşağıdakı tövsiyələri yadda saxlamalıdırlar:
1. Əsas məqamları anlamaq
Kriptovalyuta treyderləri treydinq qərarları vermək üçün şamdan modellərindən istifadə etməzdən əvvəl onlarla bağlı əsas məqamlar barədə qəti anlayışa malik olmalıdırlar. Buraya formalaşa biləcək şamdan qrafiklərini və müxtəlif modelləri oxumaq qaydasını anlamaq daxildir.
2. Müxtəlif göstəriciləri birləşdirmək
Şamdan modelləri dəyərli məlumatlara malik ola bilsə də, daha dəqiq proqnozlar formalaşdırmaq üçün onlardan digər texniki göstəricilər ilə birlikdə istifadə edilməlidir. Şamdan modelləri ilə birlikdə istifadə edilə biləcək bəzi göstərici nümunələrinə dəyişkən ortalamalar, RSI və MACD daxildir.
3. Müxtəlif vaxt çərçivələrindən istifadə
Kriptovalyuta treyderləri bazardakı hissiyyat ilə bağlı daha geniş anlayışa malik olmaq üçün müxtəlif vaxt çərçivələrində olan şamdan nümunələrini təhlil etməlidirlər. Məsələn, əgər treyder gündəlik qrafiki təhlil edirsə, müxtəlif vaxt çərçivələrində modellərin necə dəyişdiyini görmək üçün saatlıq və 15 dəqiqəlik qrafiklərə də nəzər salmalıdırlar.
4. Risk idarəetməsinin tətbiq edilməsi
Şamdan modellərindən istifadə hər hansı digər treydinq strategiyası kimi risklərə malikdir. Treyderlər həmişə kapitallarını qorumaq üçün stop-itki sifarişlərinin təyin edilməsi kimi riskin idarə edilməsi texnikalarını tətbiq etməlidirlər. Həddindən artıq treydinq etməkdən yayınmaq və yalnız yaxşı risk-mükafat nisbətinə malik ticarətlərə daxil olmaq da vacibdir.
Yekun qeydlər
Hər bir treyder şamdanlar və onların modellərinin göstəriciləri barədə məlumatlı olmaqdan faydalana bilər, bu cür məlumatları öz treydinq strategiyalarına daxil etməyə isə məcbur deyillər.
Bunlar bazarları təhlil etməkdə faydalı ola bilsə də, qüsursuz olmadıqlarını da xatırlamaq vacibdir. Onlar nəticədə bazarları idarə edən alış və satış qüvvələrini ifadə edən yardımçı göstəricilərdir.
Tövsiyə olunan ədəbiyyat
İmtina və risk xəbərdarlığı: bu məzmun heç bir formada təqdimat və ya zəmanət olmadan yalnız ümumi məlumat və təhsil məqsədləri üçün sizə "olduğu kimi" təqdim edilir. Bu, maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməli və hər hansı xüsusi məhsul və ya xidmətin satın alınmasını tövsiyə etmək məqsədi daşımamalıdır. Müvafiq peşəkar məsləhətçilərdən özünüz məsləhət almalısınız. Məqaləni üçüncü tərəf təqdim etdiyi zaman ifadə edilən fikirlərin üçüncü tərəfə aid olduğunu nəzərə alın və bunları Binance Academy tərəfindən verilən tövsiyə kimi qəbul etməyin. Əlavə təfərrüatlar üçün imtina mətnini tam şəkildə burada oxuyun. Rəqəmsal aktivlərin qiymətləri dəyişkən ola bilər. İnvestisiyanızın dəyəri artıb-azala və siz investisiya qoyduğunuz məbləği geri almaya bilərsiniz. İnvestisiya ilə bağlı qərarlarınıza görə yalnız siz məsuliyyət daşıyırsınız və Binance Academy baş verə biləcək hər hansı itkiyə görə məsuliyyət daşımır. Bu material maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməlidir. Ətraflı məlumat üçün İstifadə qaydası və Risk Xəbərdarlığı bölməmizə nəzər salın.