Bana En Basit Haliyle Anlat
Tokenlaştırılmış Bitcoin, bitcoini diğer blockchainlerde kullanmanın bir yoludur.
Ama bir dakika, Bitcoin zaten kendi başına harika değil miydi? Evet gerçekten de harika! Güçlü bir kullanıma alanına sahip ve şimdiden bir kamu malı gibi hareket ediyor. Fakat aynı zamanda, özellikle sınırlı tutulmuş özellikleri daha fazla inovasyon yapılması için sınırlı bir alan bırakıyor.
Bitcoin'le başka neler yapabilirdik? Bazı Bitcoin savunucuları, özellikle başka bir şey yapmamanız gerektiğini ve bunun mantıklı olduğunu düşünüyor. Buna rağmen, Bitcoin'i diğer blockchainlerde kullanmanın yollarını bulmamızın gerekli olduğunu düşünen başkaları da var. İşte bu noktada Ethereum üzerinde tokenlaştırılmış BTC devreye giriyor.
Bitcoin'i neden tokenlaştıralım? Bunu yapmak mantıklı mı? Tokenlaştırılmış Bitcoin nasıl yaratılır? Tokenlaştırılmış BTC'den satın almak mümkün mü? Bu soruların yanıtlarını merak ediyorsanız okumaya devam edin.
İçerik
Bitcoin,
kripto para dünyasında genellikle bir “rezerv varlık” ya da
değer saklama aracı olarak görülür. Sonuç olarak, en yüksek kullanım oranına, en iyi
likiditeye, en yüksek işlem
hacmine sahiptir ve
piyasa değeri en yüksek kriptodur. Aslında bazı kişiler, Bitcoin dışında başka kripto paralara ihtiyaç bile olmadığını savunur. Bu kişilerin iddiasına göre Bitcoin,
altcoinlerin sunmaya çalıştığı tüm kullanım alanlarına ev sahipliği yapabilir.
Bitcoin,
kripto para piyasasının bel kemiğidir ama yine de ekosistemin diğer bölümlerinde ortaya çıkan gelişmelerden faydalanamaz. Bazı projeler, bu sorunu çözmek için bir süredir çalışmaktadır.
Bitcoin ağını olduğu gibi tutarak yapabildiklerinin ötesinde bitcoinden faydalanmanın bir yolu var mıdır? Ethereum üzerinde tokenlaştırılmış bitcoinde görülen büyüme, buna yönelik bir talep olduğunu ortaya koymaktadır.
Başlamadan önce kafa karışıklığını önlemek için netleştirmek istediğimiz bir konu var.
Bitcoin nedir? makalemizi okuduysanız büyük harf b ile yazılan Bitcoin'in ağ, küçük harf b ile yazılan bitcoinin ise
hesap birimi olduğunu biliyorsunuzdur.
Bitcoini tokenlaştırmanın arkasındaki fikir oldukça basittir. BTC'yi bir mekanizmayla kilitler, başka bir ağda
tokenları çıkarır ve bu ağda BTC'yi bir token olarak kullanırsınız. Diğer ağdaki her token, belirli miktarda bitcoini temsil eder. Bu ikisi arasındaki endeks korunmalı ve süreç tersine çevrilebilir olmalıdır. Diğer bir deyişle, bu tokenları imha ederek Bitcoin blockchaininde “orijinal” bitcoinlerin kilidinin tekrar açılmasını sağlayabilirsiniz.
Ethereum örneğinde bunun anlamı, bitcoini temsil eden
ERC-20 tokenlarıdır. Bu tokenlar, kullanıcıların Ethereum ağında bitcoin cinsinden işlem yapmasına imkan tanır. Böylece bitcoinler programlanabilir hale de gelir – Ethereum üzerindeki diğer herhangi bir token gibi.
Ethereum üzerinde tokenlaştırılmış toplam bitcoin miktarını
btconethereum.com adresinden kontrol edebilirsiniz.
Ethereum üzerinde tokenlaştırılmış BTC'nin büyümesi. Kaynak: btconethereum.com
Temmuz 2020 itibarıyla Ethereum üzerinde yaklaşık 15.000 BTC tokenlaştırılmıştır. Bu sayı size çok yüksekmiş gibi gelebilir ama
dolaşımdaki arzın yaklaşık 18,5 milyon olduğu düşünüldüğünde sayı aslında oldukça düşüktür. Fakat, bu sadece bir başlangıç olabilir.
Yan zincirlerin yanı sıra
Bitcoin Lightning Network ve Liquid Network gibi
2. Katman çözümleri de aynı sorunları çözmeyi hedefler. İlginç bir şekilde, Ethereum'daki bitcoinlerin sayısı Bitcoin Lightning Network'teki bitcoinlerin sayısının on katından daha fazladır.
Yine de bu farklı çözümlerin arasındaki rekabet doğrudan değildir – bu birinin kaybettiği, diğerinin kazandığı tarzda bir oyun değildir. Aslında birçok kişi, bu iki çözümün birbirine rakip olduğundan ziyade birbirini tamamladığına inanır. Tokenlaştırılmış projeler bitcoin sahiplerinin önündeki seçenekleri artırırken tokenları olmayan projeler de genel altyapıyı güçlendirir. Bu da kripto dünyası içinde daha fazla entegrasyona neden olarak tüm sektöre fayda sağlayabilir.
Peki tüm bunlar kulağa çok ilginç gelse de asıl amaç nedir? Şimdi neden Bitcoin'i tokenlaştırmak isteyebileceğimizden bahsedelim.
Bitcoin'in tasarımı özellikle basit tutulmuştur. Birkaç şey yapması için tasarlanmıştır ve bunları da son derece başarılı bir şekilde yapar. Fakat bu özellikler içsel sınırlandırmalara sahiptir.
Bitcoin en yüksek miktarda değere sahip olsa da dijital para birimi sektörünün diğer segmentlerindeki inovasyonlardan pek faydalanamaz. Teknik olarak
Bitcoin üzerinde akıllı kontratlar çalıştırabilirsiniz ama bu kontratların kapsamları
Ethereum'a ve diğer akıllı kontrat platformlarına kıyasla oldukça sınırlıdır.
Bitcoini diğer zincirlerde tokenlaştırmak ağın kullanılırlığını artırabilir. Nasıl? Bitcoin'de yerel olarak desteklenmeyen işlevler etkinleştirilebilir. Aynı zamanda, Bitcoin'in temel işlevleri ve güvenlik modeli de aynı kalır. Ek avantajlar arasında artan işlem hızı,
mübadele edilebilirlik ve güvenlik yer alabilir.
Başka bir potansiyel neden daha vardır. DeFi'nin en iyi yanlarından biri birleştirilebilirliktir (composability). Bu özellik, tüm uygulamalar aynı herkese açık,
açık kaynak, izne dayalı olmayan baz katmanda çalıştığı için bu uygulamaların birbirleriyle sorunsuz olarak çalışabileceği anlamına gelir.
Bitcoin'in, finansal yapı taşlarından oluşan bu birleştirilebilir katmana getirilmesi birçok kişi için heyecan verici bir olasılıktır. Bitcoini kullanan ve başka türlü ortaya çıkması mümkün olmayacak yeni birçok uygulama türü yaratılabilir.
Bitcoin'i
Ethereum ve diğer blockchainlerde tokenlaştırmanın birçok yolu vardır. Bunların tamamı, farklı merkeziyetsizlik seviyelerine, güven ve
riskler konusunda farklı varsayımlara sahiptir ve endekslemeyi farklı şekillerde idare edebilir.
Başlıca iki tür,
emanete dayalı ve emanete dayalı olmayan şeklinde belirlenebilir. İlk türde merkezi bir emanetçi bulunur ve tokenlar bu merkezi emanetçi tarafından da çıkarılabilir. Bu da, bitcoinlerin emanet edildiği birimin güvenilir olmasını (ve bu işe devam etmesini) gerektirdiği için karşı taraf riski yaratır. Diğer yandan, bu uygulamanın alternatiflerine kıyasla daha güvenli olduğu düşünebilir.
Diğer çözümler biraz daha farklıdır. Tüm çıkarma ve
yakım süreçleri otomatikleştirilmiş zincir üstü süreçler tarafından yönetildiği için güvenilir bir birime ihtiyaç duyulmaz.
Teminat varlıklar kilitlenir ve tokenlar diğer zincirin üzerinde, bazı zincir üstü mekanizmalar kullanılarak çıkarılır. Fonlar, tokenların imha edilmesiyle kilitleri tekrar açılana kadar zincir üstünde kilitli halde kalır. Bu sistem, karşı taraf riskini ortadan kaldırsa da potansiyel güvenlik risklerini artırır. Neden? Çünkü, bu durumda riskin yükü tamamen kullanıcının omuzlarındadır. Bir kullanıcı ya da kontrat hatası ortaya çıkarsa bunun sonucunda fonlar kaybedilir ve muhtemelen bir daha kurtarılmaları mümkün olmaz.
Emanete dayalı
Bunlar, tokenlaştırılmış mevcut bitcoin arzının büyük bölümünü oluşturur. En çok değer, Wrapped Bitcoin'de (WBTC) kilitlidir. Bu sistem nasıl çalışır? Kullanıcılar bitcoinlerini merkezi bir emanetçiye (saklama hizmetine) gönderir. Bu emanetçi de bitcoinleri
çoklu imzalı bir soğuk depolama
cüzdanında tutar ve coinlerin karşılığında WBTC tokenları çıkarır. Bu sürecin,
KYC/
AML düzenlemeleriyle uyumluluk için kimlik ispatını gerektirdiğini belirtmek önemlidir. Bu yöntem, tokenları çıkaran birime güven duymayı gerektirir, fakat aynı zamanda bazı güvenlik avantajları da sunar.
Binance de BTC'nin tokenlaştırılmış bir versiyonu olan
BTCB'ye sahiptir. BTCB, Binance Chain'de çıkarılmış bir
BEP-2 tokenıdır. Bu tokenı denemek isterseniz,
Binance DEX üzerinde tokenla işlem yapabilirsiniz.
Emanete dayalı olmayan
Emanete dayalı olmayan çözümler tamamen zincir üzerinde, merkezi bir emanetçinin hiçbir müdahalesi olmadan çalışır. En basit haliyle bu çözümleri Wrapped BTC'ye benzer olarak düşünebilirsiniz. Fakat fonları güvende tutan ve tokenları çıkaran, merkezi bir emanetçi yerine bir akıllı kontrat ya da
sanal makinedir. Kullanıcılar,
güvene dayalı olmayan ve izin gerektirmeyen bir şekilde BTC'lerini yatırabilir ve tokenlaştırılmış bitcoinlerini çıkarabilir.
Bu sistemlerden bazıları aşırı teminatlandırma da gerektirir, yani kullanıcıların çıkarmayı amaçladıklarından daha yüksek bir değeri yatırmaları (
teminat) gerekir. Bu gereklilik, sistemi
siyah kuğu olaylarına ve
büyük piyasa çöküşlerine hazırlamak için bulunur. Yine de eğer
teminatın değeri büyük oranda düşerse sistem bunun altından kalkamayabilir.
Emanete dayalı olmayan uygulamalar arasında en popüleri renBTC'dir. Bitcoinler, Ren Sanal Makinesi'ne (RenVM) gönderilir ve RenVM de merkeziyetsiz bir node ağı kullanarak bu coinleri saklar. Daha sonra, gönderilen bitcoinlerin miktarı kadar
ERC-20 token çıkarır.
Kayda değer diğer örnekler ise bitcoin yerine
Synthetix Network Token (SNX) ile teminatlandırılan ve sentetik tokenlar olan sBTC ve iBTC'dir. iBTC'yi özellikle ilginç kılan ise Bitcoin'in fiyatını tersten takip etmesidir. Bu özelliği de iBTC'yi, Bitcoin'le
açığa satış yapmak (kısa pozisyon açmak) için emanete dayalı olmayan az sayıda yoldan biri haline getirir.
Bunların büyük oranda deneysel teknolojiler olduğunu belirtmek önemlidir. Merkezi, emanete dayalı çözümlerin daha popüler olması şaşırtıcı değildir – bu çözümler daha güvenli olma eğilimindedir. Emanete dayalı olmayan çözümlerde fonların kaybedilmesine neden olabilecek yazılım açığı ve insan hatası riski de doğal olarak daha yüksektir. Yine de ileride teknolojinin iyileştirilmesiyle birlikte bu çözümler tokenlaştırmanın geleceği olabilir.
Emanete dayalı olmayan çözümler otomatik süreçler tarafından yönetildiği için bu çözümlerin yalnızca deneyimli kullanıcılar tarafından kullanılması önerilir. Fakat token çıkarma süreçleri hakkında kaygılanmak zorunda kalmadan bu tokenları deneyimlemek isterseniz kripto para borsalarından token alabilir ve satabilirsiniz.
Bu soruyu yanıtlamak zordur. Olayı her iki açıdan da değerlendirmeye çalışalım.
Tokenlaştırma
Bitcoin için nasıl faydalı olabilir? Bunun, Bitcoin'in kullanılırlığını artırdığı iddia edilebilir. Birçok kişi Bitcoin'in daha fazla işlevselliğe ihtiyaç duymadığını savunsa da işlevselliğin artması yine de faydalı olabilir. Daha önce bahsettiğimiz gibi tokenlaştırmanın avantajları arasında işlem hızlarında artış,
mübadele edilebilirlik, gizlilik ve işlem masraflarının düşmesi yer alabilir.
ETH 2.0'ın kullanıma açılmasıyla Ethereum'daki işlemlerin daha hızlı ve ucuz olması beklenmektedir. Bu gelişme, Ethereum üzerinde tokenlaştırılmış bitcoinler için de faydalı olabilir.
Diğer yandan, bazı kişiler bunun tokenlaştırılmış Bitcoin sahipleri için tehlikeli olabileceğini iddia eder. BTC'yi tokenlaştırmak, Bitcoin'in sunduğu güçlü güvenlik avantajlarından feragat etmeyi de içerir – güvenlik Bitcoin'in en önemli özelliklerinden biridir.
Örneğin, tokenlaştırılmış bitcoinler çalınırsa ya da akıllı kontrattaki bir açık yüzünden kaybolursa ne olur? Bitcoin blockchaininde kilitlenmiş bitcoinlerin kilidini hiçbir şekilde açmak mümkün olmayacaktır.
Dikkate alınması gereken bir diğer konu ise işlem ücretleridir. Bazı kişiler, çok sayıda kullanıcının Ethereum blockchaininde tokenlaştırılmış BTC'lerle işlem yapmaya başlaması durumunda Bitcoin ağındaki ücretlerin düşeceğini iddia eder. Çok uzun bir vadede, Bitcoin'in yalnızca işlem ücretleriyle desteklenmesi beklenmektedir. Bu ücretlerin büyük kısmı Ethereum ekosistemine kayarsa ağın güvenliği tehlikeye girebilir. Fakat uzak bir gelecekten bahsettiğimiz için bu ihtimal uzun bir süre boyunca aciliyet teşkil etmeyecektir.
Tokenlaştırma
Ethereum için nasıl faydalı olabilir? Ethereum, Bitcoin'in değerinin büyük kısmını kendine çekmeyi başarırsa, değer transferi için küresel bir ağ olarak Ethereum'un kullanılırlığı artabilir.
Etherscan'in bir araştırmasına göre, daha önce bahsettiğimiz 15.000 BTC'lik değerin büyük bölümü Ethereum DeFi ekosisteminde kilitlenmiştir.
Tokenlaştırılmış bitcoin, Ethereum üzerinde
DeFi'nin kullanılırlığını büyük ölçüde artırabilir. Bunu nasıl yapabilir? Tokenlaştırılmış bitcoine dayanan merkeziyetsiz finansal hizmetler ortaya çıkabilir. BTC tabanlı
DEX'ler,
borç verme pazaryerleri, likidite havuzları ve DeFi üzerinde var olan her şeyin tamamı BTC ile yapılabilir. Tokenlaştırılmış bitcoinin başarısı, diğer varlık türlerini de Ethereum ağına taşınmaya teşvik edebilir.
Projelerin çoğu hala çok erken evrelerdedir ve arkalarındaki teknoloji hala büyük oranda iyileştirilme potansiyeline sahiptir. Yine de bu alanda heyecan verici geliştirmelerin olacağına kesin gözüyle bakılabilir.
Tokenlaştırılmış bitcoinin ne olduğundan ve hangi farklı uygulamaların bulunduğundan bahsettik. Bitcoini bir
ERC-20 token olarak tokenlaştırmanın arkasındaki ana amaç Bitcoin'in kullanılırlığını artırmaktır.
Ethereum, Bitcoin işlemlerinin önemli bir kısmını kendine çekebilirse bunun geleceğe yönelik önemli etkileri olabilir.
Flippening (Ethereum'un pazar payının Bitcoin'inkini geçmesi) gerçekçi bir senaryo mudur?
Bitcoin arzının ne kadarlık bir bölümü gelecekte
Ethereum üzerinde işlem görecektir? Bu soruları yanıtlamak henüz mümkün değildir. Fakat en büyük iki kripto para ağının arasında köprü kurulmasından tüm blockchain sektörü faydalanabilir.
Tokenlaştırılmış bitcoin ve diğer dijital varlıklar hakkında daha fazla bilgi edinmek ister misiniz? Sorularınızın Binance Topluluğu tarafından yanıtlanacağı Soru-Cevap platformumuz
Academy’ye Sor’u ziyaret edebilirsiniz.
