Kısa Özet
NFT'ler veya diğer adıyla Benzersiz Tokenler, bir blockchaindeki belirli bir ögenin veya içeriğin mülkiyetini, orijinalliğini ve menşeini temsil eden benzersiz dijital varlıklardır.
NFT'ler kullanım alanlarına, etkileşim seviyelerine, token standartlarına, lisanslamalarına ve sundukları haklara göre sınıflandırılabilir.
NFT'leri sınıflandırmanın diğer yolları arasında nadirlik, dayanak blockchain ağı, birlikte çalışabilirlik ve yaratıcıları yer alır.
NFT dünyası hızla gelişmekte ve sürekli yeni kullanım alanları ortaya çıkmaktadır. NFT'lerin daha fazla benimsenmesiyle daha inovatif NFT türlerinin sayısı da artabilir.
NFT nedir?
Bir NFT veya benzersiz token, türünün tek örneği bir ögenin veya sanal ürünün mülkiyetini veya orijinalliğinin ispatını temsil eden bir dijital varlıktır. Bitcoin veya Ethereum gibi birbirinin yerine kullanılabilen ve aynı değere sahip kripto paraların aksine her NFT benzersizdir.
NFT'ler, blockchain teknolojisi kullanılarak ve genellikle Ethereum üzerinde oluşturulur. Bu tokenler çeşitli pazar yerlerinde alınabilir, satılabilir veya takas edilebilir.
NFT'ler çeşitli alanlarda önemli bir popülerlik kazanarak içerik üreticilere ve koleksiyonerlere dijital içerik takas etmek ve edinmek için yeni bir yol sunmuştur. Bu dijital varlıklar sanat, sanal gayrimenkul, oyun ögeleri ve koleksiyonluklar gibi farklı birçok kategoriyi kapsar.
NFT'leri Sınıflandırmanın Yaygın Yolları
NFT'ler çeşitli kriterlere göre sınıflandırılabilir. NFT'leri sınıflandırmanın yaygın yollarından bazıları şunlardır:
1. Kullanım alanlarına göre
NFT'leri sınıflandırmanın en yaygın yolu dijital sanat, müzik, koleksiyonluk, oyun ve sanal gayrimenkul gibi kullanım alanlarını göz önünde bulundurmaktır.
2. Token standardına göre
NFT'ler, ERC-721 veya ERC-1155 gibi oluşturuldukları token standardına göre sınıflandırılabilir.
3. Platforma veya blockchaine göre
NFT'ler, dayanak blockchain ağına veya NFT'lerin oluşturulduğu veya listelendiği pazar yerine göre sınıflandırılabilir.
4. Etkileşim seviyesine göre
NFT'ler, etkileşim seviyelerine bağlı olarak statik temsillerden son derece dinamik ve interaktif dijital koleksiyonlara kadar geniş sınıflara ayrılabilir.
NFT'leri sınıflandırmanın diğer yolları arasında nadirlikleri, birlikte çalışabilirlikleri ve yaratıcıları yer alır. NFT'leri sınıflandırmak için kullanılan en yaygın yöntemlerden bazılarını daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.
Kullanım Alanlarına Göre NFT Kategorileri
NFT'ler kullanım alanlarına göre birçok kategori altında sınıflandırılabilir:
1. Profil fotoğrafları (PFP)
NFT'leri profil fotoğrafı olarak kullanma trendi ilk olarak 2017 yılında Larva Labs tarafından oluşturulan CryptoPunks'ın ortaya çıkışıyla popülerlik kazanmıştır. Bu kategorideki bir diğer çok tanınmış koleksiyonluk ise NFT'lerin kullanım alanını fiziksel ürünleri ve çevrimdışı kulüp üyeliklerini de içerecek şekilde profil fotoğraflarının çok daha ötesine genişleten Bored Ape Yacht Club'dır (BAYC).
2. Dijital sanat
Dijital sanat, en popüler NFT kategorilerinden biridir. Dijital tabloları, illüstrasyonları, animasyonları ve diğer dijital görsel sanat türlerini içerir. Sanatçılar dijital sanat eserlerini tokenleştirerek mülkiyetlerini ispat edebilir. Dijital sanat NFT'leri, sanatçıların çalışmaları üzerinden yeni yollarla para kazanmasına imkan tanır.
3. Müzik
Müzisyenler müziklerini, albümlerini hatta sahne arkası özel içeriklerini NFT'ler olarak tokenleştirebilir. Bu da müzisyenlerin çalışmalarını doğrudan hayranlarına satmasına, özel içerikler sunmasına ve ikincil satışlardan telif hakkı alabilmesine imkan tanır.
4. Oyun içi ögeler
Oyun içi ögeler oyun NFT'lerinin en yaygın formlarından biridir ve belirli bir oyunda kullanılabilen silah, zırh ve diğer ekipmanlar gibi sanal varlıklar bu ögeler arasında yer alır. Örneğin Decentraland Giyilebilir Ürünleri, Ethereum destekli bir sanal dünya olan Decentraland'de giyilebilecek giyim veya aksesuar ürünleri sunar. Bu NFT'ler, oyuncuların karakterlerini kişiselleştirmelerine imkan tanır ve oyun içi deneyimlerini iyileştirir.
5. Sanal gayrimenkul
Bu kategori, sanal dünya ve meta evrenlerdeki sanal alanları, mülkleri ve alanları içerir. Kullanıcılar sanal gayrimenkulleri NFT'ler olarak alabilir, satabilir ve takas edebilir.
6. Hizmet
Hizmet NFT'leri, hem dijital hem de fiziksel farklı birçok hizmet ve ürünle ilişkilidir. Örneğin, bir hizmet NFT'si token sahibine fiziksel ürünlere, özel alım satım araçlarına, bilet hizmetlerine, özel çevrimiçi içeriklere ve üyeliklere erişim imkanı sunabilir. Hizmet NFT'leri farklı birçok olasılık sunabilir ve bu tür NFT'leri çıkaranların yaratıcılığına göre özelleştirilebilir.
NFT'lerin hızla büyüyen dünyasında birçok NFT bir dereceye kadar hizmet tokeni olma özelliğine sahiptir, bu da yenilikçi kullanım şekillerinin ortaya çıkmasını sağlayabilir. Örneğin oyun sektörü, oyun içi içerikleri paraya çevirmenin ve dağıtmanın yeni yolları ile oyuncuların mülkiyet ve ayrıcalık haklarına sahip olmalarını sağlayarak NFT'lerden faydalanabilir.
7. Kimlik
Kimlik NFT'leri benzersiz dijital kimlikleri temsil etmeye ve doğrulamaya odaklanır. Kimlik doğrulama için merkezi otoritelere yönelik ihtiyacı ortadan kaldırır, kullanıcı gizliliğini artırır ve bireylerin kişisel verileri üzerinde daha fazla kontrole sahip olmalarını sağlar.
Kullanım alanlarına göre diğer NFT kategorileri arasında video ve film, alan adları, moda, fotoğraf, edebiyat ve spor yer alır. NFT dünyası hızla geliştiği ve sürekli olarak yeni kullanım alanları ortaya çıktığı için burada değinilenler tam kapsamlı bir bir liste değildir.
Etkileşim Seviyesine Göre NFT Kategorileri
NFT'ler, etkileşim seviyelerine bağlı olarak statik temsillerden son derece dinamik ve interaktif dijital koleksiyonlara kadar sınıflandırılabilir.
1. Statik NFT'ler
Statik NFT'ler görseller, sanat eserleri ve koleksiyonluklar gibi değiştirilemez özelliklere sahip dijital varlıkları temsil eder. Bu varlıklar, kullanım süreleri boyunca orijinal formlarını korur. Önde gelen örnekler arasında CryptoPunks yer alır.
2. Dinamik NFT'ler
Dinamik NFT'ler, genellikle dış etmenler veya veri kaynaklarının etkisiyle zaman içinde değişim geçiren veya farklı özellikler sergileyen varlıklardır. Örnekler arasında, prosedür özelliklerini mümkün kılmak için doğrulanabilir rastgeleliği entegre eden Chainlink'in VRF NFT'leri ve World of Ether'in kullanıcı etkileşimlerine ve dinamik bir üreme sistemine dayalı olarak değişim halindeki özelliklere sahip kripto koleksiyonluk yaratıkları yer alır.
3. İnteraktif NFT'ler
İnteraktif NFT'ler, genellikle oyunlarda veya sanal ortamlarda varlıkla veya özellikleriyle doğrudan etkileşimi mümkün kılmak için tasarlanmış dijital varlıklardır. Örnekleri arasında Axie Infinity'nin oyun ekosistemi içinde savaşabilen ve üreyebilen koleksiyonluk yaratıkları ve NFT sahiplerinin sarmalayıcı dijital deneyimler yaratmak için geliştirip özelleştirebilecekleri Decentraland'in sanal arazi parselleri yer alır.
Token Standartlarına Göre NFT Kategorileri
NFT'ler token standartlarına göre sınıflandırılabilir.
1. ERC-721
ERC-721 geniş kitlelerce benimsenmiş ve NFT'ler oluşturmak için özel olarak tasarlanmış bir Ethereum token standardıdır. Bu standart her biri farklı, dijital olarak nadir varlıkların temsil edilmesine imkan tanıyarak Ethereum blockchaininde çeşitli dijital ve gerçek dünya ögelerinin güvenli mülkiyetine, transferine ve yönetimine olanak sağlar.
ERC-721 NFT'lerine örnek olarak her bir NFT'nin farklı özelliklere ve görünüme sahip bir dijital kediyi temsil ettiği sanal bir koleksiyon yapma ve yetiştirme oyunu olan Cryptokitties verilebilir.
2. ERC-1155
ERC-1155, hem NFT'ler hem de birbiriyle değiştirilebilir tokenler oluşturmak için tasarlanmış bir Ethereum token standardıdır. Tek bir akıllı sözleşme içerisinde birden fazla token türünü destekleme becerisi ile ERC-1155, farklı birçok dijital varlığın verimli bir şekilde yönetilmesini sağlar. İşlemleri sorunsuz hale getirir ve birden fazla token standardını konuşlandırmaya ve yönetmeye ilişkin karmaşıklığı azaltır.
ERC-1155 token örnekleri arasında kullanıcıların dijital varlıklar ve oyun deneyimleri yaratabileceği, bunlara sahip olabileceği ve bunların üzerinden para kazanabileceği sanal bir dünya olan The Sandbox (SAND) yer alır.
3. Diğer blockchainler
İnovatif kullanım alanlarına alternatifler sunmak veya ölçeklenebilirlik ve maliyet konularını ele almak amacıyla Ethereum'un dışında kendi NFT standartlarına sahip başka birçok blockchain de ortaya çıkmıştır.
Dikkate değer bazı popüler blockchainler arasında Flow blockchain, Binance Smart Chain ve Polkadot yer alır.
Haklara ve Lisanslamaya Göre NFT Kategorileri
NFT'ler haklara ve lisanslamaya göre birkaç türe ayrılabilir.
1. Açık lisanslama
Açık lisanslı NFT'ler token sahiplerine geniş haklar ve izinler vererek bu NFT'lerin dayanak dijital varlıklarının çeşitli bağlamlarda sergilenmesine, kopyalanmasına, değiştirilmesine ve yeniden dağıtılmasına imkan tanır. Başlıca özellikleri arasında önemli kısıtlamalar veya yasal sonuçlar doğurmadan türev çalışmalar oluşturma, başkalarıyla paylaşım yapma ve içeriği çeşitli platformlarda yeniden kullanma imkanı yer alır.
Açık lisanslama iş birlikçi bir yaklaşımı ve NFT ekosistemi dahilinde yaratıcılığı teşvik eder. Bu grubun örnekleri arasında CryptoPunks ve Bored Ape Yacht Club yer alır.
2. Kapalı lisanslama
Kapalı lisanslar NFT'lerin kullanımına, dağıtımına ve değiştirilmesine yönelik katı sınırlamalar getirir. Açık izin alınmadan içeriğin izinsiz çoğaltılmasını, ticari amaçlı kullanılmasını ve değiştirilmesini engelleyerek NFT'nin haklarının içerik üreticisinde veya telif hakkı sahibinde kalmasını sağlar.
Kapalı lisanslama, fikri mülkiyeti korumak ve NFT'nin haklarını, dağıtımını ve değiştirilmesini kontrol altında tutmak üzere tasarlanmıştır. Tanınmış kapalı lisans NFT projelerinden biri Dapper Labs'in NBA Top Shot'ıdır. Bu koleksiyonun sahipleri NFT'leri yalnızca platformun ekosistemi içerisinde alıp satabilir ve ticari amaçla kullanamaz.
3. Kısmi lisanslama
Kısmi lisanslı NFT'ler, NFT sahiplerine belirli haklar ve kullanım izinleri verirken bazı özel hakları tokenin asıl yaratıcısına veya telif hakkı sahibine veren dengeli bir yaklaşım sunar. Başlıca özellikleri arasında sınırlı kullanıma ve dağıtıma izin vermesi, ticari amaçlı olarak belirli şekillerde kullanıma izin vermesi veya belirli değişikliklere izin verirken diğerlerini yasaklaması yer alır.
Bu lisans kategorisi, orijinal haklarından ödün vermeden iş birliğini destekleyerek hem içerik üreticilerinin hem de koleksiyonerlerin çeşitli ihtiyaç ve tercihlerini karşılamayı amaçlar.
Son Söz
NFT'ler farklı birçok sektör için çığır açıcı uygulamalar sunarak dijital mülkiyeti ve dijital çağda değer yaratmayı yeniden tanımlamıştır. NFT'ler kullanım alanı, etkileşim seviyesi, token standardı ve lisanslama haklarına gibi farklı birçok etmene göre sınıflandırılabilir.
Farklı NFT türleri, yaratıcı ifadeyi korumak ve dijital mülkiyeti yeniden tanımlamak için yenilikçi yollar sunar. NFT'lerin dinamik doğası, NFT'lerin dönüştürücü potansiyellerini sergilemekte ve dijital dünyayı yeniden şekillendirmedeki güçlerini ortaya koymaktadır.
Bununla birlikte, bu teknolojinin potansiyel risklerini ve halen gelişiminin ilk aşamalarında olduğunu bilmek önemlidir. NFT'lerin büyüleyici dünyasını keşfetmeye devam ederken dikkatli ve temkinli bir yaklaşım benimsemek, NFT'lerin potansiyellerini açığa çıkarmak ve olası dezavantajları ortadan kaldırmak için çok önemli olacaktır.
Ek Okumalar
Sorumluluk Reddi ve Risk Uyarısı: Bu içerik, size herhangi bir beyan veya garanti verilmeksizin yalnızca genel bilgi sunma ve eğitim amacıyla "olduğu gibi" sunulmaktadır. Bu içerik finansal, yasal veya diğer herhangi bir profesyonel tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir hizmet veya ürünün satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Uygun profesyonel danışmanlarla görüşerek kendinize yönelik tavsiye almanız gereklidir. Üçüncü bir tarafça hazırlanan makalelerde yer alan görüşlerin bu üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmayabileceğini lütfen dikkate alınız. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini lütfen buradan okuyun. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Yatırım tavsiyesi değildir. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.