Kısa Özet
Token standartları, bir kripto tokenin çalışma şeklini belirleyen kural ve düzenlerdir. Popüler standartlar arasında ERC-20, BEP-20, ERC-721 ve ERC-1155 yer alır.
Giriş
On binlerce kripto para olmasına rağmen bunların birçoğunun aynı taslak kullanılarak geliştirildiğini bilmek sizi şaşırtabilir. Token standardı olarak adlandırılan bu taslaklar, blockchain tokenlerinin bazı önemli işlev ve özelliklerini tanımlar.
Token Standartları Neden Kullanılır?
Birlikte çalışabilirlik
Token standartları, bu standart kullanılarak geliştirilen tüm ürünlerin etkileşimde bulunabilmesini veya birlikte çalışabilmesini sağlar. Bir proje, bir token standardına göre geliştirilmiş bir token çıkarırsa, bu yeni token mevcut platformlarla ve cüzdanlar gibi uygulamalarla uyumlu kalacaktır. Örneğin ERC-20 varlıkları, aynı token standardı kullanılarak geliştirilen diğer ürün ve hizmetlerle birlikte çalışabilir.
ERC-20 tokeninizi başka bir ERC-20 tokenle takas edebilmenizin nedeni de budur. Token standartları olmasaydı, birden fazla kripto para ile alım satım yapmak çok daha zor olurdu. Ayrıca, farklı birçok kripto parayı tutabilen bir cüzdan kullanmak yerine belirli tokenlere yönelik özel cüzdanlar oluşturmanız gerekirdi.
Birleştirilebilirlik
Programlamada, birleştirilebilir bir sisteme sahip olmak, geliştiricilerin yeni ürünler oluşturmak için mevcut bileşenleri yeniden kullanmasına olanak tanır. Aynı şey token oluşturma için de geçerlidir. Token standartlarının kullanılmasıyla temel işlevsellik için daha az zaman harcanır, böylece geliştiricilerin denemeler ve inovasyon yapmak için daha fazla zamanı kalır.
Verimlilik
Token standartları, akıllı sözleşmelerin kendi aralarında etkileşim kurmasına da imkan tanır. Akıllı sözleşmelerin token standartlarını takip etmesi ve tokenleri kullanıma sunmasının ardından tokenleri izlemek için de kullanılabilirler.
ERC-20 ve BEP-20 gibi token standartları, akıllı sözleşmelerin tokenleri daha verimli bir şekilde izlemesine imkan tanıyan adres bulma ve token bakiyeleri gibi temel işlevlere sahiptir. Örneğin bir ERC-20 tokeni incelemek isteyen bir geliştirici, token transferlerini ve diğer verileri izlemek için Sözleşme Uygulaması İkili Arayüz (ABI) adında bir arayüz kullanabilir.
Kripto ve DeFi'deki Yaygın Token Standartları
BEP-20
BEP-20, BNB Smart Chain (BSC) üzerindeki bir token standardıdır. BSC için teknik bir özellik olarak geliştirilen BEP-20, geliştiricilerin endeksli coin, hizmet tokeni, sabit coin gibi çeşitli tokenleri kullanıma sunmasına imkan tanır. BEP-20 standardı, kara listeye alma, token çıkarma ve token yakma işlemlerini duraklatma gibi özellikler de sunar.
BEP-20 token standardının başlıca işlevleri şunlardır:
ToplamArz: belirli bir BEP-20 tokenin toplam token arzını tanımlar.
Bakiye: token bakiyesini tanımlar.
Transfer: kullanıcıların token sahipliğini başka bir kişiye devretmesine imkan tanır.
TransferGönderici: bir tokenin bir kullanıcı adına akıllı sözleşme aracılığıyla başka birine transfer edilmesine imkan tanır.
Onaylama: bir akıllı sözleşmenin çekebileceği token sayısına yönelik sınırı tanımlar.
İzin: token harcama izni olan harici adresleri tanımlar.
ERC-20
2015 yılında Fabian Vogelsteller, daha sonra geliştiricilerin sanal tokenler, staking tokenleri ve sanal para birimleri de dahil olmak üzere kendi tokenlerini tasarlamaları için ana çerçeve haline gelecek bir token standardı olan ERC-20'yi ortaya atmıştır.
ERC-20, aynı kuralları takip eden ve birbiriyle değiştirilebilen (birbirinin yerine kullanılabilen) varlıklar geliştirmeye yönelik bir token standardıdır. Yani 1.000 birim ERC-20 tokeni oluşturursanız, her birim aynı işlevlere sahip olacaktır.
BEP-20 standardı da ERC-20'ye çok benzerdir. Fakat bu iki standart farklı blockchain ağlarının bir parçasıdır. ERC-20 token standardı Ethereum blockchaininde, BEP-20 ise BNB Smart Chain'de (BSC) kullanılır.
ERC-721
Ethereum'daki benzersiz tokenlerin (NFT'ler) büyük bir kısmının aynı token standardını, yani ERC-721'i kullandığını biliyor muydunuz? NFT'niz ister sınırlı sayıda bir NFT ister Katılım İspatı Protokolü (POAP) olsun, muhtemelen aynı taslak kullanılarak oluşturulmuştur. O zaman NFT'leri benzersiz kılan nedir? Yönergelerden birine göre, varlığın bir ERC-721 tokeni olması için global olarak benzersiz bir token kimliğine sahip olması gerekir.
ERC-721'in işlevleri arasında token transferi, güncel bakiye, toplam arz ve daha önce de bahsettiğimiz gibi global olarak benzersiz olmak yer alır.
ERC-1155
Token standartları geliştikçe, sektörün birden fazla token türüne sahip olma ihtiyacını kapsayan bir yönerge ortaya çıkmıştır. ERC-1155, BNB gibi hizmet tokenleri ve NFT'ler de dahil olmak üzere farklı dijital varlık türlerinin oluşturulmasına imkan tanıyan bir çoklu token standardıdır.
ERC-1155, diğer özelliklerin yanı sıra aşağıdaki gibi toplu token işlevleri de sunar:
Toplu transfer: birden fazla varlığın aynı anda transfer edilebilmesi.
Toplu bakiye: birden fazla varlığın bakiyelerinin tek bir adımda alınabilmesi.
Toplu onay: tüm tokenlerin bir adrese onaylanabilmesi.
NFT desteği: arzı yalnızca 1 olan bir tokenin NFT olarak kabul edilmesi.
Token Standartlarının Sınırlamaları
Aynı standartlara göre oluşturulan tokenler aynı temel işlevlere sahip olsa ve birbirleriyle rahatça etkileşim kurabilse de farklı standartlardan tokenlerin bunu yapması pek mümkün değildir. Sektördeki token standartlarını yöneten farklı kurallar olduğundan, bu standartlar her zaman birbiriyle uyumlu olmayabilir. Bu da farklı standartlar kullanılarak geliştirilen tokenlerin aynı platformda yer almayabileceği, birbirleriyle iletişim kuramayabileceği veya takas edilemeyeceği anlamına gelebilir. Birden fazla kripto paraya sahipseniz, BTC'lerinizi Ethereum'da kullanamamanın yarattığı hayal kırıklığını deneyimlemiş olabilirsiniz. Sektör, bu sınırlamayı hedef almak amacıyla wrapped token adında yeni bir token türü geliştirmiştir.
Wrapped tokenler
Wrapped tokenler, başka bir kripto paranın değerine endekslenmiş kripto paralardır. Genellikle, orijinal varlık wrapper adındaki dijital bir kasaya konur ve bir avatar oluşturmaya benzer şekilde başka bir blockchainde tokenin wrapped bir versiyonu yaratılır.
Son Söz
Token standartları, blockchain tabanlı tokenleri tasarlamak ve kullanıma sunmak için taslaklar gibidir. Günümüzde sektörde birçok token standardı vardır ve blockchain köprüleri ve wrapping mekanizmaları gibi inovatif çözümler, bu tokenlerin arasındaki uyumsuzluk sorunlarını çözmeye yardımcı olabilir.