Tóm lược
Các blockchain không cần được cấp quyền mở cho bất kỳ ai muốn sử dụng. Bạn thậm chí có thể tham gia vào cơ chế đồng thuận của chúng, miễn là bạn đáp ứng các yêu cầu cụ thể. Các blockchain như bitcoin, Ethereum và BNB đều là những ví dụ về các blockchain không cần được cấp quyền và chúng cũng thường minh bạch và phi tập trung.
Mặt khác, các blockchain cần được cấp quyền yêu cầu bạn phải có lời mời tham gia. Chúng thường được sử dụng trong doanh nghiệp tư nhân và được điều chỉnh cho các trường hợp sử dụng nhất định. Với các blockchain này, quyền lực bị hạn chế trong một nhóm nhỏ những trình xác thực và chúng đưa ra hầu hết các quyết định về mạng. Tính minh bạch của các blockchain này có thể bị hạn chế, nhưng thời gian nâng cấp mạng và khả năng mở rộng thường được cải thiện hơn rất nhiều.
Giới thiệu
Bạn đã bao giờ suy nghĩ ngoài việc được chia theo cơ chế proof-of-work (PoW) và proof-of-stake (PoS), các blockchain của bạn còn được phân loại như thế nào chưa? Thực tế, tất cả blockchain đều có thể được phân loại là cần được cấp quyền (permissioned) hoặc không cần được cấp quyền (permissionless). Hiểu rõ về hai loại blockchain này có thể giúp bạn tìm hiểu thêm về các đặc điểm của các blockchain và mức độ linh hoạt của chúng.
Blockchain Cần Được Cấp Quyền Và Không Cần Được Cấp Quyền Là Gì?
Có nhiều hơn một loại blockchain. Một trong những điểm khác biệt quan trọng nhất là phân biệt blockchain theo kiểu chúng có cần được cấp quyền hay không cần được cấp quyền hay không. Có lẽ bạn đã quen thuộc với nhiều loại blockchain không cần được cấp quyền, trong đó bất kỳ ai cũng có thể tham gia sử dụng và vận hành mạng. Việc sử dụng mạng và tham gia quá trình xác thực cũng dành cho bất kỳ ai. Bitcoin, BNB Chainvà Ethereum đều là những ví dụ về các blockchain không cần được cấp quyền.
Trong khi đó, các blockchain cần được cấp quyền lại yêu cầu người tham gia phải được cấp quyền tham gia. Các blockchain này thường được sử dụng trong các thiết lập riêng tư, chẳng hạn như trong một tổ chức hoặc doanh nghiệp. Ví dụ: một công ty có thể sử dụng framework blockchain Hyperledger Fabric để tạo ra một blockchain cần được cấp quyền cho hệ thống chuỗi cung ứng của nó. Nếu bạn muốn tham gia vào mạng, bạn cần được quản trị viên cấp quyền truy cập cụ thể cho mình.
Tóm tắt về lịch sử và bối cảnh
Công nghệ blockchain có thể bắt nguồn từ sách trắng về Bitcoin của Satoshi Nakamoto. Công nghệ được trình bày trong sách trắng này là về một blockchain không cần được cấp quyền, nơi những người dùng không được phân bổ tạo ra sự đồng thuận. Xu hướng không cần được cấp quyền này tiếp tục mở rộng vì mô hình của Bitcoin đã ảnh hưởng đến nhiều thế hệ blockchain. Các giá trị và đặc tính của Bitcoin và hậu duệ của nó phù hợp với tiêu chuẩn của các blockchain không cần được cấp quyền công khai.
Tuy nhiên, các tính chất của blockchain cũng đã chứng tỏ được sự hấp dẫn đối với các ứng dụng tư nhân. Tính bất biến, tính minh bạch (ở một số khía cạnh) và tính bảo mật của nó đã tạo nhu cầu về các blockchain mang lại trải nghiệm cần được cấp quyền nhiều hơn.
Để thực hiện mong muốn này, các nhà phát triển blockchain đã tạo ra các famework cấp quyền hoặc các blockchain tùy chỉnh để bên thứ ba sử dụng. Như đã đề cập trước đó, Hyperledger Fabric là một trong những framework như vậy. Quorum, MultiChain và Ethereum Geth cũng cung cấp các cấu trúc riêng cho nhu cầu của các doanh nghiệp.
Các đặc điểm chính
Các đặc điểm bên dưới không phải lúc nào cũng áp dụng cho mọi blockchain cần được quyền hoặc không cần được cấp quyền. Tuy nhiên, nhìn chung, bạn sẽ thấy hầu hết chúng phù hợp với các nguyên mẫu được trình bày.
Ưu và nhược điểm
Các blockchain không cần được cấp quyền: Lợi ích
Tính phi tập trung. Không phải mọi blockchain không cần được cấp quyền đều phi tập trung, nhưng chúng thường có tiềm năng chạm tới mức phi tập trung cao. Bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào cơ chế đồng thuận hoặc sử dụng mạng không cần được cấp quyền nếu họ muốn và có đủ nguồn lực để làm như vậy.
Đồng thuận theo nhóm. Người dùng có thể chủ động tham gia và quyết định các thay đổi của mạng. Các trình xác thực và người dùng mạng cũng có thể “bỏ phiếu” và những thay đổi không phổ biến có thể dẫn đến các phiên bản fork của mạng.
Dễ dàng tiếp cận. Bất kỳ ai cũng có thể tạo ví và tham gia mạng không cần được cấp quyền vì các mạng này có thể truy cập dễ dàng và có rào cản gia nhập tương đối thấp.
Các blockchain không cần được cấp quyền: Hạn chế
Những thách thức về khả năng mở rộng . Các blockchain không cần được cấp quyền phải xử lý cơ sở người dùng lớn và lưu lượng truy cập cao. Việc nâng cấp mạng để cải thiện khả năng mở rộng phải thông qua sự đồng thuận của nhóm để được thực hiện hiệu quả.
Các tác nhân xấu. Bởi vì bất kỳ ai cũng có thể tham gia các blockchain không cần được cấp quyền, nên luôn có nguy cơ tồn tại các tác nhân xấu trên các mạng như vậy.
Minh bạch quá mức. Hầu hết thông tin về các blockchain không cần được cấp quyền đều miễn phí cho mọi người xem, dẫn đến những lo ngại về quyền riêng tư và bảo mật tiềm ẩn.
Các blockchain cần được cấp quyền: Lợi ích
Khả năng mở rộng. Một blockchain cần được cấp quyền thường được điều hành bởi một thực thể có một số mức độ kiểm soát đối với các trình xác thực. Do đó hoạt động nâng cấp có thể được thực hiện khá dễ dàng.
Dễ dàng tùy chỉnh. Một blockchain cần được cấp quyền có thể được xây dựng cho một mục đích cụ thể, làm cho nó hoạt động hiệu quả ở một chức năng cụ thể. Nếu nhu cầu thay đổi, blockchain này có thể dễ dàng tùy chỉnh.
Khả năng kiểm soát mức độ minh bạch. Nhà điều hành blockchain cần được cấp quyền có thể xác định mức độ minh bạch phù hợp cho mạng, tùy thuộc vào các trường hợp sử dụng của nó.
Lối vào chỉ dành cho người được mời. Bạn có thể kiểm soát chính xác ai có thể và không thể tham gia vào blockchain.
Các blockchain cần được cấp quyền: Hạn chế
Sự tập trung hóa. Quyền lực có khả năng được kiểm soát bởi một thực thể trung tâm hoặc một nhóm nhỏ các trình xác thực do chủ sở hữu blockchain chọn. Điều này có nghĩa là các quyết định về mạng có thể sẽ không bao gồm tất cả các bên liên quan.
Dễ bị tấn công. Các blockchain cần được cấp quyền thường có ít trình xác thực hơn, khiến cơ chế đồng thuận của chúng khó chống lại các cuộc tấn công hơn.
Rủi ro kiểm duyệt. Sự thông đồng trong mạng hoặc các bản cập nhật được giới thiệu bởi nhà điều hành blockchain khiến thông tin có nguy cơ bị kiểm duyệt. Nếu đủ các bên đồng ý làm như vậy, thông tin trên blockchain có thể bị thay đổi.
Nên sử dụng blockchain cần được cấp quyền hay không cần được cấp quyền?
Câu trả lời cho câu hỏi này khá đơn giản. Nếu bạn đang muốn tạo một dịch vụ mở cho tất cả mọi người, bạn cần dùng một blockchain không được cần cấp quyền. Tuy nhiên, có một blockchain không cần được cấp quyền không có nghĩa là bạn phải tuân theo bộ nguyên tắc và mục tiêu tiêu chuẩn. Trên thực tế, chuỗi của bạn vừa có thể tập trung hóa vừa có thể không cần phải cấp quyền. Bạn cũng có thể thêm nhiều yếu tố riêng tư hơn nếu muốn.
Nếu bạn đang muốn sử dụng một blockchain trong môi trường riêng, chẳng hạn như môi trường kinh doanh hoặc chính phủ, thì blockchain cần được cấp quyền sẽ phù hợp hơn. Một lần nữa, blockchain của bạn không cần phải tuân theo các đặc điểm thông thường liên quan đến các blockchain cần được cấp quyền; nó vẫn có thể hoàn toàn minh bạch và mở cho công chúng xem.
Tổng kết
Mặc dù bạn có thể sẽ chỉ tiếp xúc với các blockchain không cần được cấp quyền với tư cách là nhà đầu tư hoặc nhà giao dịch tiền mã hóa, nhưng việc hiểu chúng khác với các blockchain cần được cấp quyền như thế nào vẫn rất hữu ích. Thật dễ dàng để có một cái nhìn độc đáo về công nghệ sổ cái phân tán (DLT) phù hợp với mô hình tiền mã hóa minh bạch, công khai và phi tập trung. Tuy nhiên, các tham số này có thể thay đổi — trên thực tế, nhiều doanh nghiệp tư nhân vẫn sử dụng các blockchain cần được cấp quyền nhưng không sở hữu các đặc điểm thông thường của kiểu blockchain đó.