Kısa Özet
Likidite havuzu tokenleri (bunlara bazen likidite sağlayıcı tokenleri de denir), likidite havuzlarına likidite sunan kullanıcılara verilir. Bu tokenler bir makbuz işlevi görerek stake ettiğiniz tutarı ve bu tutar üzerinden elde ettiğiniz kazancınızı geri almanıza imkan tanır.
LP tokenleri bir yield farm'dan elde ettiğiniz kazancı bileşik hale getirmek veya stake edilen likiditenin mülkiyetini bir başkasına transfer etmek için de kullanabilirsiniz. Fakat LP tokenlerinizin mülkiyetini devrettiğinizde, ilgili likiditenin artık size ait olmayacağını bilmeniz gerekir.
Giriş
DeFi kullanıcılarının büyük kısmı likidite havuzları hakkında bilgi sahibi olsa da LP tokenleri çoğu zaman hemen akla gelmez. Fakat bu kripto varlıkları, sunulan likiditenin kilidini açmanın dışında kendine has kullanım alanlarına da sahiptir. Dolayısıyla, LP tokenleri başka uygulamalarda kullanmanın riskleri olsa da bu benzersiz varlıklardan daha fazla değer elde etmek için kullanılabilecek stratejiler de vardır.
Likidite sağlamak ne anlama gelir?
Özünde likidite, bir varlığı önemli fiyat değişikliklerine neden olmadan kolayca alıp satma imkanıdır. Örneğin, Bitcoin (BTC) gibi bir kripto para yüksek likiditeye sahip bir varlıktır. Hemen hemen her miktarda Bitcoin'i binlerce borsada, fiyatı üzerinde hiçbir etki yaratmadan alıp satabilirsiniz. Fakat her token bu kadar yüksek bir likiditeye sahip değildir.
Merkeziyetsiz finansta (DeFi) ve küçük projelerde likidite düşük olabilir. Örneğin, coin yalnızca tek bir borsada mevcut olabilir. Emrinizin eşleştirileceği bir alıcı veya satıcı bulmakta da zorlanabilirsiniz. Likidite havuzu modeli (buna bazen likidite madenciliği de denir) bu soruna bir çözüm sunabilir.
Likidite havuzu, kullanıcıların takas edebileceği iki varlık içerir. Piyasa yapıcılara, piyasa alıcılara veya bir emir defterine ihtiyaç yoktur. Fiyat ise havuzdaki varlıkların oranına göre belirlenir. Alım satıma imkan tanımak için token çiftini havuza yatıran kullanıcılara likidite sağlayıcı denir. Bu likidite sağlayıcılar, tokenlerini kullanarak takas yapan kullanıcılardan küçük bir ücret alırlar.
Likidite sağlamak varlıklarınızı bir piyasaya sunmanız anlamına gelse de LP tokenler söz konusu olduğunda bahsettiğimiz DeFi likidite havuzlarıdır.
Bir varlık çifti için bir likidite havuzunun bulunması, likiditenin yüksek olduğu anlamına gelmez. Fakat havuzu kullanarak her zaman alım satım yapabilirsiniz ve emrinizin eşleştirilmesi için başka birisine ihtiyacınız olmaz.
Likidite havuzu (LP) tokenleri nasıl işlev görür?
Bir token çiftini bir likidite havuzuna yatırdıktan sonra "makbuz" olarak LP tokenleri alırsınız. LP tokenleriniz havuzdaki payınızı gösterir ve yatırdığınız miktarla beraber elde ettiğiniz getiriyi de geri almanıza imkan tanır. Dolayısıyla, yatırdığınız fonların güvenliği LP tokenlerinizi elinizde tutmanıza bağlıdır. Bu tokenleri kaybederseniz, havuzdaki payınızı da kaybedersiniz.
Likidite sunarken kullandığınız cüzdandan LP tokenlerinize ulaşabilirsiniz. Bu tokenleri kripto cüzdanınızda görebilmeniz için LP tokeninin akıllı sözleşme adresini eklemeniz gerekebilir. DeFi ekosistemindeki çoğu LP tokeni cüzdanlar arasında transfer edilebilir, dolayısıyla tokenlerin mülkiyeti de devredilebilir. Fakat bu durum her zaman için geçerli olmayabileceğinden, önce likidite havuzu hizmet sağlayıcısından teyit almanız faydalı olacaktır. Bazı durumlarda tokenleri transfer etmek, sunulan likiditenin kalıcı olarak kaybedilmesine neden olur.
Likidite havuzu tokenlerini nereden alabilirim?
LP tokenler yalnızca likidite sağlayıcılara verilir. Bu tokenlerden alabilmek için likidite sağlamak üzere PancakeSwap veya Uniswap gibi bir DeFi DApp'i kullanmanız gerekir. LP token sistemi birçok blockchainde, DeFi platformunda, otomatik piyasa yapıcıda (AMM) ve merkeziyetsiz borsada (DEX) yaygın olarak kullanılır.
Fakat bir borsanın merkezi finans (CeFi) bölümündeki likidite havuzu hizmetlerini kullanırsanız, LP tokenleri muhtemelen alamazsınız. Bunun yerine, bu tokenler emanete dayalı hizmet sağlayıcının himayesinde tutulacaktır.
Genellikle LP tokenleriniz likidite sunduğunuz iki tokenin ismini taşır. Örneğin, bir PancakeSwap likidite havuzuna sunulan CAKE ve BNB'ler size CAKE-BNB LP adında bir BEP-20 token verecektir. Ethereum'da ise LP tokenleri genellikle ERC-20 tokenleridir.
Likidite havuzu (LP) tokenleriyle ne yapabilirim?
LP tokenleri bir makbuz işlevini görse de tokenlerin yapabildikleri bununla sınırlı değildir. DeFi'de varlıklarınızı farklı platformlar üzerinde kullanma ve hizmetleri legolar gibi bir araya getirme fırsatınız her zaman vardır.
Değer transfer aracı olarak kullanma
LP tokenlerinin belki de en temel kullanım alanı ilgili likiditenin mülkiyetini transfer etmektir. Bazı LP tokenleri belirli cüzdan adreslerine bağlıdır, fakat çoğu token özgürce transfer edilebilir. Örneğin, BNB-wBNB LP tokenlerinizi başka birisine gönderebilirsiniz. Daha sonra bu kişi de BNB ve wBNB'leri likidite havuzundan çekebilir.
Fakat havuzda ne kadar tokeniniz olduğunu manuel olarak hesaplamanız zordur. Bu durumda, LP tokenlerinize ait stake edilmiş token miktarını hesaplamak için bir DeFi hesaplayıcısı kullanabilirsiniz.
Getirileri bileşik hale getirme
LP tokenlerinizle yapabileceğiniz başlıca şeylerden biri bu tokenleri bir getiri bileştiriciye (bazen yield farming olarak da adlandırılır) yatırmaktır. Bu hizmetler LP tokenlerinizi alacak, ödülleri düzenli olarak toplayacak ve o token çiftinden daha fazla satın alacaktır. Bileştirici daha sonra bu tokenleri tekrar likidite havuzuna yatırarak kazancınızı bileşik hale getirmenize imkan tanıyacaktır.
Bu süreç manuel olarak yapılabilse de çoğu zaman bir yield farm, kazancı daha verimli bir şekilde bileşik hale getirir. Pahalı işlem ücretleri kullanıcılar arasında bölüştürülebilir ve stratejiye bağlı olarak günde birden fazla kez bileştirme işlemi yapılabilir.
LP tokenlerinin riskleri nelerdir?
Diğer tüm tokenler gibi LP tokenleri de riskler içerir. Bu risklerden bazıları şunlardır:
1. Kayıp veya hırsızlık: LP tokenlerinizi kaybederseniz, likidite havuzundaki payınızı ve elde ettiğiniz tüm kazancı da kaybedersiniz.
2. Akıllı sözleşme hatası: Kullandığınız likidite havuzu bir akıllı sözleşme hatası nedeniyle ihlal edilirse, likiditenizi LP tokenlerinizle geri almanız mümkün olmayabilir. Benzer şekilde, LP tokenlerinizi bir yield farm'da stake ederseniz, bu farm'ın akıllı sözleşmesinde de hata olabilir.
3. Tokenlerin neyi temsil ettiğini bilme zorluğu: LP tokenlerinize bakarak tam olarak değerlerini belirlemek neredeyse imkansızdır. Token fiyatları değiştiyse, geçici kayba da uğramış olabilirsiniz. Ayrıca, elde ettiğiniz getiriyi de dikkate almanız gerekir. Bu belirsizlikler, likidite pozisyonunuzdan ne zaman çıkacağınıza dair bilinçli kararlar almanızı zorlaştırabilir.
4. Fırsat riski: Tokenlerinizi likidite olarak sunmanız bir fırsat maliyeti de getirir. Bazı durumlarda, tokenlerinizi başka yere yatırmanız veya farklı fırsatlar için kullanmanız aslında daha kârlı olabilir.
Son Söz
Bir DeFi protokolündeki likidite havuzuna kripto likiditesi sunduğunuz bir sonraki sefer LP tokenlerinizi de kullanabileceğinizi bilmeniz faydalı olacaktır. Bir likidite havuzuna fon yatırmak, bir DeFi stratejisinin yalnızca ilk kısmı olabilir. Bu nedenle, yalnızca HODLing yapmanın dışında daha fazla yatırımın sizin için uygun olup olmadığını belirlemek üzere yatırım planlarınızı ve risk toleransınızı gözden geçirmelisiniz.