Tóm lược
Lãi suất ảnh hưởng sâu sắc đến nền kinh tế rộng hơn vì việc tăng hoặc giảm lãi suất tác động rất nhiều đến hành vi của người dân. Tóm lại:
- Lãi suất cao hơn khiến việc gửi tiết kiệm tiền trở nên hấp dẫn vì các ngân hàng trả cho bạn nhiều tiền hơn khi bạn để họ cất giữ tiền của mình. Nhưng việc vay tiền sẽ kém hấp dẫn hơn vì bạn cần phải trả số tiền cao hơn cho khoản tín dụng mà bạn vay.
- Lãi suất thấp hơn khiến việc vay và tiêu tiền trở nên hấp dẫn – tiền của bạn không sinh lời nhiều nếu nhàn rỗi. Hơn nữa, bạn không cần phải trả số tiền quá lớn so với khoản tiền đã vay.
Giới thiệu
Tất nhiên, cần phải có động cơ tài chính để người cho vay cung cấp tín dụng ngay từ đầu. Thông thường, họ sẽ tính lãi suất. Trong bài viết này, chúng ta sẽ đi sâu về lãi suất và cách cơ chế này hoạt động.
Lãi suất là gì?
Tiền lãi là khoản tiền người đi vay phải trả cho người cho vay. Nếu Alice vay tiền từ Bob, Bob có thể nói bạn có thể mượn 10.000 USD này nhưng với lãi suất 5%. Điều đó đồng nghĩa Alice cần phải trả lại 10.000 USD ban đầu (tiền gốc) cộng với 5% của số tiền đó vào cuối kỳ. Do đó, tổng số tiền cô ấy phải trả lại cho Bob là 10.500 USD.
Vì vậy, lãi suất là tỷ lệ phần trăm tiền lãi phải trả mỗi kỳ. Nếu lãi suất là 5%/năm, thì Alice sẽ nợ 10.500 USD trong năm đầu tiên. Từ đó, bạn có thể tính:
- lãi suất đơn – các năm tiếp theo phải chịu lãi suất 5% của số tiền gốc
hoặc
- lãi suất kép – 5% của 10.500 USD trong năm đầu tiên, sau đó 5% của 10.500 USD + 525 USD = 11.025 USD trong năm thứ hai và cứ tiếp tục như vậy.
Tại sao lãi suất lại quan trọng?
Các ngân hàng thương mại không quá linh hoạt trong việc đặt lãi suất – việc này phụ thuộc vào các đơn vị được gọi là ngân hàng trung ương. Ví dụ như Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc hoặc Ngân hàng Anh. Công việc của họ là điều chỉnh nền kinh tế để duy trì sự phát triển. Một chức năng mà họ thực hiện để đạt được những mục đích này là tăng hoặc giảm lãi suất.
Ví dụ: nếu lãi suất cao, bạn sẽ nhận được nhiều tiền lãi hơn khi cho vay tiền. Còn nếu là người đi vay, bạn sẽ nợ nhiều hơn vì phải trả nhiều tiền lãi hơn cho khoản vay của mình. Ngược lại, việc cho vay khi lãi suất thấp sẽ không mang lại nhiều lợi nhuận nhưng lại trở nên hấp dẫn nếu là người đi vay.
Cuối cùng, các biện pháp này kiểm soát hành vi của người tiêu dùng. Việc hạ lãi suất thường được thực hiện để kích thích chi tiêu trong thời điểm hoạt động này chậm lại vì nó khuyến khích các cá nhân và doanh nghiệp đi vay. Sau đó, khi có nhiều khoản tín dụng hơn, họ có khả năng sẽ vay và chi tiêu.
Giảm lãi suất có thể là một động thái ngắn hạn tốt để tái tạo nền kinh tế, nhưng gây ra lạm phát. Có thêm nhiều khoản tín dụng nhưng nguồn tài nguyên không đổi. Nói cách khác, nhu cầu về hàng hóa tăng lên nhưng nguồn cung không thay đổi. Đương nhiên, giá cả bắt đầu tăng lên cho đến khi đạt được trạng thái cân bằng.
Khi đó, lãi suất cao có thể dùng làm biện pháp ứng phó. Đặt lãi suất ở mức cao sẽ làm giảm lượng tín dụng luân chuyển, vì mọi người bắt đầu trả nợ. Vì ngân hàng cung cấp mức lãi suất rất cao ở giai đoạn này, các cá nhân sẽ tiết kiệm tiền để kiếm lãi suất thay vì tiêu dùng. Khi nhu cầu hàng hóa ít hơn, lạm phát giảm – nhưng tăng trưởng kinh tế chậm lại.
Lãi suất âm là gì?
Các chuyên gia và nhà kinh tế học nói đến khái niệm lãi suất âm. Như bạn có thể tưởng tượng, đây là mức lãi suất nhỏ hơn 0 yêu cầu bạn phải trả tiền để cho vay tiền – hoặc thậm chí là để cất giữ tại ngân hàng. Tình trạng này kéo dài sẽ gây tốn kém cho các ngân hàng khi cho vay. Thật vậy, lãi suất âm thậm chí còn làm cho việc tiết kiệm trở nên tốn kém.
Điều này có vẻ như là một khái niệm điên rồ. Xét cho cùng, người cho vay là có thể giả định gặp rủi ro nếu người đi vay có thể không trả được khoản vay, vậy tại sao họ phải trả tiền?
Đây có lẽ là lý do tại sao lãi suất âm là biện pháp cuối cùng để khắc phục các nền kinh tế đang gặp khó khăn. Ý tưởng này xuất phát từ nỗi sợ rằng các cá nhân có thể thích giữ tiền trong thời kỳ kinh tế suy thoái, muốn đợi cho đến khi nền kinh tế phục hồi thì mới tham gia vào hoạt động kinh tế.
Khi lãi suất âm, hành vi này không có ý nghĩa – vay và chi tiêu dường như là những lựa chọn hợp lý nhất. Đó là lý do tại sao lãi suất âm được một số người coi là biện pháp hợp lý trong những điều kiện kinh tế bất thường.
Tổng kết
Nhìn bề ngoài, lãi suất dường như là một khái niệm tương đối dễ hiểu.
Tuy nhiên, cơ chế này là một phần không thể thiếu của các nền kinh tế hiện đại – như đã thấy, việc điều chỉnh lãi suất có thể thay đổi cơ bản hành vi của các cá nhân và doanh nghiệp. Đây là lý do tại sao các ngân hàng trung ương lại có vai trò chủ động trong việc sử dụng lãi suất để giữ cho nền kinh tế của quốc gia đi đúng hướng.