Các điểm chính
Phí gas là phí giao dịch cần thiết để thực hiện giao dịch và hợp đồng thông minh trên các mạng lưới blockchain như Ethereum.
Phí này trả cho các validator thực hiện công việc tính toán liên quan đến việc xác minh giao dịch và thực hiện hợp đồng thông minh.
Phí gas thường được thanh toán bằng token gốc của blockchain. Trên Ethereum, phí gas thường được tính bằng gwei, một đơn vị con của ether (ETH).
Tổng chi phí của một giao dịch phụ thuộc vào lượng gas được sử dụng và giá gas do người dùng thiết lập. Do đó, phí gas có thể thay đổi đáng kể tùy vào tình trạng tắc nghẽn và nhu cầu của mạng lưới.
Giới thiệu
Nếu bạn đã từng gửi tiền mã hoá hoặc tương tác với ứng dụng phi tập trung (DApp) trên mạng lưới như Ethereum hoặc BNB Chain, bạn chắc hẳn đã gặp phí gas. Khoản phí này là nền tảng cho hoạt động của mạng lưới blockchain. Chúng hoạt động như "nhiên liệu" giúp mạng lưới vận hành trơn tru.
Cơ chế định giá phí gas được Ethereum giới thiệu và thuật ngữ gas thường được sử dụng liên quan đến các giao dịch và hợp đồng thông minh trên Ethereum.
Bài viết này sẽ tập trung vào hệ thống gas của Ethereum, nhưng bạn cũng có thể thấy người dùng của các blockchain khác gọi phí giao dịch là phí gas.
Phí gas là gì?
Phí gas là chi phí cần thiết để thực hiện các hoạt động trên blockchain. Mỗi khi bạn gửi hoặc nhận tiền mã hoá như ETH hoặc BNB, mỗi giao dịch đó đều cần có sức mạnh tính toán để được xác thực và thêm vào sổ cái blockchain.
Nói cách khác, gas là cơ chế định giá đo lường công sức tính toán cần thiết để thực hiện các hành động từ chuyển ETH đơn giản cho đến thực thi hợp đồng thông minh phức tạp hơn. Có thể coi gas như "năng lượng" hỗ trợ mọi giao dịch.
Phí gas hoạt động như thế nào?
Khi bạn bắt đầu một giao dịch hoặc thực hiện một hợp đồng thông minh, hành động của bạn yêu cầu một số bước tính toán nhất định. Mỗi bước đều tiêu tốn gas và các giao dịch phức tạp tiêu tốn nhiều gas hơn.
Phí gas được thanh toán bằng gwei, một mệnh giá nhỏ của ether (ETH). Một ETH bằng 1 tỷ gwei. Bằng cách trả phí gas, bạn khuyến khích validator đưa giao dịch của bạn vào block tiếp theo.
Cách tính phí gas
Để cho đơn giản, hãy tưởng tượng trước khi gửi giao dịch, bạn cần xác định 2 điều:
Giới hạn gas: Lượng gas tối đa bạn sẵn sàng chi trả.
Giá gas: Số lượng ETH (tính bằng gwei) bạn sẵn sàng trả cho mỗi đơn vị gas.
Phí bạn phải trả phụ thuộc vào tổng lượng gas sử dụng (luôn bằng hoặc thấp hơn giới hạn gas) và giá gas:
Tổng phí gas = Lượng gas đã dùng x Giá gas
Giới hạn gas bảo vệ bạn khỏi việc chi tiêu nhiều ETH hơn mức dự định. Nếu giao dịch của bạn tiêu thụ ít gas hơn giới hạn, lượng gas còn thừa sẽ được hoàn lại. Tuy nhiên, nếu gas hết trước khi giao dịch hoàn tất, giao dịch sẽ thất bại, nhưng validator vẫn thu phí cho công việc đã thực hiện đến thời điểm đó.
Tuy nhiên, kể từ sự kiện Nâng cấp London của Ethereum vào năm 2021, cơ chế định giá gas đã trở nên phức tạp hơn. Công thức định giá gas hiện tại như sau:
Tổng phí gas = Lượng gas sử dụng x (Phí cơ sở + Phí ưu tiên)
EIP-1559
Sự kiện hard fork London bao gồm EIP-1559, cải tiến công thức tính phí gas bằng cách giới thiệu:
Phí cơ sở: Số lượng gas tối thiểu cần thiết cho mỗi giao dịch và sẽ bị đốt (loại bỏ khỏi lưu thông), làm giảm nguồn cung token ether theo thời gian.
Tiền boa (phí ưu tiên): Phần phí bổ sung (không bắt buộc) được trả trực tiếp cho validator để ưu tiên giao dịch.
Trước sự kiện nâng cấp này, tất cả phí gas được chuyển trực tiếp cho validator và người dùng phải tự ước tính số tiền cần trả. Việc phỏng đoán này thường dẫn đến thanh toán dư hoặc giao dịch bị trì hoãn. Với EIP-1559, phí cơ sở tự động điều chỉnh dựa trên tình trạng tắc nghẽn của mạng lưới, giúp dự đoán phí chính xác hơn và ổn định chi phí.
Tại sao phí gas thay đổi?
Tổng phí gas thay đổi dựa trên 2 yếu tố chính: tình trạng tắc nghẽn của mạng lưới và độ phức tạp của giao dịch.
Mạng lưới Ethereum được phi tập trung hóa và được chia sẻ bởi hàng triệu người dùng trên toàn thế giới. Mọi giao dịch đều phải được xử lý và xác minh bởi validator. Đương nhiên, validator ưu tiên xử lý những giao dịch có phí gas cao hơn để nhận được nhiều phần thưởng hơn.
Vì vậy, phí gas có thể thay đổi dựa trên độ phức tạp của giao dịch và phụ thuộc vào cung cầu:
Thời điểm nhu cầu cao: Khi quá nhiều người dùng gửi giao dịch đồng thời hoặc tương tác với các DApp phổ biến, mạng lưới có thể bị tắc nghẽn. Sự cạnh tranh này đẩy giá gas tăng cao vì người dùng trả phí ưu tiên cao hơn để giao dịch của họ được xử lý nhanh hơn.
Thời điểm nhu cầu thấp: Khi hoạt động mạng lưới ít, phí gas thường giảm, giúp giao dịch rẻ hơn và dễ tiếp cận hơn.
Cơ chế định giá linh hoạt này giúp phân bổ hiệu quả tài nguyên mạng lưới có hạn, mặc dù có thể khiến giao dịch trở nên tốn kém hơn trong thời điểm mạng lưới bận rộn.
Tuy nhiên, ngay cả khi mạng lưới không bận rộn hoặc tắc nghẽn, một giao dịch phức tạp liên quan đến nhiều tác vụ hoặc tương tác hợp đồng thông minh sẽ tự nhiên có phí gas cao hơn.
Tại sao phí gas lại quan trọng
Phí gas không chỉ là rào cản hay chi phí cần vượt qua mà còn đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái Ethereum và các blockchain tương tự:
Bảo mật mạng lưới: Phí giúp ngăn chặn spam và lạm dụng bằng cách áp đặt chi phí cho mọi hành động, giúp mạng lưới không bị quá tải.
Động lực kinh tế: Validator nhận phần thưởng là phí gas, tạo động lực để họ xử lý giao dịch và duy trì blockchain.
Quản lý tài nguyên công bằng: Bằng cách tính phí cho tài nguyên tính toán, blockchain khuyến khích nhà phát triển viết hợp đồng thông minh hiệu quả và tránh lãng phí tài nguyên.
Ưu tiên giao dịch: Người dùng có thể trả phí cao hơn để đẩy nhanh giao dịch trong thời điểm tắc nghẽn, tạo ra một hệ thống ưu tiên theo cơ chế thị trường.
Mẹo quản lý phí gas
Nắm được cơ chế hoạt động của phí gas có thể giúp bạn tiết kiệm tiền và thực hiện giao dịch thuận lợi hơn. Sau đây là một số gợi ý hữu ích để quản lý phí:
Chọn ví hoặc ứng dụng cung cấp ước tính phí gas theo thời gian thực để bạn biết những gì sẽ xảy ra trước khi gửi giao dịch. Bạn cũng có thể sử dụng các blockchain explorer như Etherscan hoặc Bscscan để kiểm tra giá gas theo thời gian thực.
Nếu bạn không vội, hãy thử đặt mức giá gas thấp hơn để tiết kiệm chi phí, nhưng hãy xác định là thời gian xác nhận giao dịch sẽ lâu hơn.
Các giao dịch phức tạp hơn như tương tác với hợp đồng thông minh thường cần nhiều gas hơn nên hãy xác định là mức phí sẽ cao hơn trong những trường hợp này.
Hãy cân nhắc thực hiện giao dịch trong giờ thấp điểm khi phí gas thường thấp hơn.
Theo dõi các sự kiện nâng cấp mạng lưới và giải pháp lớp 2 được thiết kế để giảm phí và cải thiện tốc độ giao dịch.
Tổng kết
Phí gas là yếu tố cơ bản trong cách vận hành của Ethereum và các blockchain tương tự. Phí gas giúp mạng lưới duy trì tính phi tập trung, khả năng bảo mật và hiệu quả bằng cách thưởng cho những người đóng góp năng lực tính toán để xử lý và xác thực giao dịch.
Mặc dù phí gas có thể biến động tùy vào nhu cầu trên mạng lưới nhưng những cải tiến gần đây như EIP-1559 đã giúp phí trở nên dễ dự đoán và ít biến động hơn. Đối với bất kỳ ai đang sử dụng Ethereum hoặc tìm hiểu về tài chính phi tập trung (DeFi), NFT hoặc DApp, việc nắm rõ phí gas có thể giúp tiết kiệm tiền và cải thiện hiệu quả giao dịch.
Đọc thêm:
Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Nội dung này được trình bày cho bạn trên cơ sở “nguyên trạng” chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và phổ biến kiến thức, mà không phải là sự cam đoan hay bảo đảm dưới bất kỳ hình thức nào. Nội dung này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác, cũng như không nhằm mục đích khuyến nghị mua bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào. Bạn nên tham khảo lời khuyên từ các cố vấn chuyên môn thích hợp. Sản phẩm được đề cập trong bài viết này có thể không được cung cấp tại khu vực của bạn. Trong trường hợp bài viết được đóng góp bởi người đóng góp bên thứ ba, xin lưu ý rằng những quan điểm thể hiện đó thuộc về người đóng góp bên thứ ba và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Binance Academy. Vui lòng đọc toàn bộ tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết thêm chi tiết. Giá tài sản kỹ thuật số có thể biến động. Giá trị khoản đầu tư của bạn có thể tăng hoặc giảm và có thể bạn sẽ không nhận lại được số tiền đã đầu tư. Bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của mình và Binance Academy không chịu trách nhiệm pháp lý về bất kỳ tổn thất nào mà bạn có thể phải chịu. Tài liệu này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác. Để biết thêm thông tin, vui lòng xem Điều khoản sử dụng và Cảnh báo rủi ro của chúng tôi.