Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Bài viết này chỉ nhằm mục đích chia sẻ kiến thức. Thông tin được cung cấp qua Binance Academy không phải là lời khuyên hoặc khuyến nghị đầu tư hoặc giao dịch. Binance không chịu trách nhiệm về bất kỳ quyết định đầu tư nào của bạn. Hãy tự mình nghiên cứu và tìm kiếm lời khuyên từ chuyên gia trước khi chấp nhận rủi ro tài chính.
Các điểm chính
ZKsync là giải pháp mở rộng quy mô Lớp 2 giúp giao dịch trên Ethereum rẻ hơn và nhanh hơn bằng cách sử dụng các zero-knowledge rollup (zk-rollup) và zero-knowledge proof (ZKP).
Đợt airdrop của ZKsync đã phân bổ 17,5% nguồn cung token cho người dùng và người đóng góp, tập trung vào những người tích cực tham gia mạng lưới và đóng góp cho hệ sinh thái ZKsync.
So với optimistic rollup, ZKsync có tính bảo mật cao hơn và thời gian thanh toán nhanh hơn nhờ sử dụng ZKP.
Giới thiệu
Khả năng mở rộng quy mô là một trong những vấn đề chính của công nghệ blockchain. Trong lĩnh vực blockchain, thuật ngữ này đề cập đến khả năng xử lý cùng lúc số lượng giao dịch ngày càng cao của mạng lưới. Vấn đề chính ở đây là khi có nhiều giao dịch được thêm vào danh sách giao dịch tồn đọng đang chờ xử lý thì mạng lưới thường trở nên chậm hơn và tốn kém hơn.
Các giải pháp zero-knowledge đưa ra một cách đầy hứa hẹn để giải quyết vấn đề về khả năng mở rộng quy mô. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về giải pháp mở rộng quy mô ZKsync, cơ chế hoạt động, điểm khác biệt với optimistic rollup và một số lợi ích đi kèm. Chúng tôi cũng sẽ trình bày về việc sử dụng và phân bổ token ZK thông qua airdrop.
ZKsync là gì?
ZKsync là giải pháp mở rộng quy mô Lớp 2 được thiết kế để giúp giao dịch trên Ethereum nhanh hơn và rẻ hơn bằng cách xử lý các giao dịch này bên ngoài chuỗi chính của Ethereum. ZKsync thực hiện việc này bằng cách sử dụng các zero-knowledge rollup (zk-rollup). Zk-rollup là giải pháp gộp nhiều giao dịch lại với nhau rồi xử lý các giao dịch này ngoài chuỗi.
Có thể coi các giải pháp lớp 2 như làn đường phụ bổ sung cho đường cao tốc bị tắc nghẽn. Bằng cách cung cấp thêm không gian cho ô tô (giao dịch) di chuyển, làn đường phụ giúp giảm ùn tắc giao thông trên đường cao tốc chính (Ethereum). Làn đường phụ này đại diện cho quá trình xử lý giao dịch ngoài chuỗi mà ZKsync thực hiện bằng các zk-rollup.
ZKsync hoạt động như thế nào?
1. Tổng hợp các giao dịch
Mọi thứ bắt đầu bằng việc sử dụng zk-rollup để thu thập và gộp các giao dịch ngoài chuỗi thành các lô. ZKsync tránh xử lý các giao dịch này riêng lẻ để giảm tải cho chuỗi chính của Ethereum.
Ví dụ: hãy tưởng tượng một bưu điện thay vì gửi từng bức thư riêng biệt đến một địa chỉ cụ thể thì trước tiên họ sẽ thu thập và nhóm các bức thư lại với nhau rồi gửi tất cả cùng lúc, giúp quy trình trở nên hiệu quả hơn.
2. Sử dụng zero-knowledge proof
Sau đó, ZKsync tạo ra zero-knowledge proof (ZKP) để xác minh các lô. ZKP đảm bảo các giao dịch trong lô đều hợp lệ mà vẫn giữ kín thông tin chi tiết về giao dịch.
Có thể coi ZKP là phương pháp chứng minh bạn biết một mật khẩu bí mật mà không cần phải chia sẻ mật khẩu đó. Ví dụ: nếu Alice muốn chứng minh rằng mình biết mật khẩu của một CLB bí mật, Alice có thể trả lời các câu hỏi cụ thể mà chỉ những ai có mật khẩu mới biết mà không cần phải tiết lộ mật khẩu thực sự.
3. Gửi bằng chứng tới Ethereum
Sau đó, các ZKP này được gửi đến mainnet của Ethereum, tại đó chúng sẽ được kiểm tra kỹ lưỡng. Sau khi được kiểm tra và xác thực, các ZKP này được mạng lưới Ethereum chấp nhận, nghĩa là các giao dịch sẽ chính thức được ghi lại và xác nhận trên blockchain.
Token ZK
Token ZK cho phép người dùng tham gia vào hệ thống quản trị của ZKsync bằng cách cung cấp quyền biểu quyết. Quyền biểu quyết có thể được kích hoạt thông qua quá trình ủy quyền. Chúng ta hãy xem cách nó hoạt động:
Để kích hoạt quyền biểu quyết của token ZK, bạn phải ủy quyền token cho một địa chỉ ZKsync. Địa chỉ này có thể là của bạn hoặc của người khác.
Người kiểm soát địa chỉ đó trở thành Người được ủy quyền có thể bình chọn cho các đề xuất quản trị.
Ủy quyền không thay đổi quyền sở hữu token mà chỉ kích hoạt quyền biểu quyết cho địa chỉ đã chọn.
Chủ sở hữu token có thể thay đổi ủy quyền bất cứ lúc nào và ủy quyền này kéo dài cho đến khi được thay đổi hoặc token được chuyển.
Không thể chia ủy quyền cho nhiều địa chỉ. Toàn bộ quyền biểu quyết giữ trong một ví sẽ được ủy quyền cho một địa chỉ.
Token ZK đã được niêm yết trên Binance và được áp dụng thẻ hạt giống vào ngày 17/06/2024. Vui lòng tham khảo thông báo niêm yết chính thức để biết thêm chi tiết.
Airdrop của ZKsync
Đợt airdrop token ZK đã phân bổ 17,5% nguồn cung token cho các ví đủ điều kiện. Lượng token phân bổ sẽ được chia cho người dùng và người đóng góp.
Airdrop dựa trên mức sử dụng
Để đủ điều kiện nhận airdrop, người dùng phải chuyển tiền của mình sang ZKsync Era và đáp ứng ít nhất 1 trong 7 tiêu chí sau:
Tương tác với ít nhất 10 hợp đồng thông minh không phải token trên ZKsync.
Sử dụng paymaster cho ít nhất 5 giao dịch trên ZKsync Era. Paymaster là các tài khoản đặc biệt được thiết kế để thanh toán chi phí giao dịch cho các tài khoản khác, có khả năng giúp người dùng cuối được miễn phí một số giao dịch.
Giao dịch ít nhất 10 token ERC-20 riêng biệt trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) trên ZKsync Era.
Cung cấp số lượng thanh khoản bất kỳ cho các DEX được theo dõi và các giao thức Cho vay/Vay trên ZKsync Era.
Giữ ít nhất 1 non-fungible token (NFT) Libertas Omnibus tại thời điểm thu thập dữ liệu.
Hoạt động hơn 3 tháng trên ZKsync Lite trước mainnet của ZKsync Era.
Đóng góp cho Gitcoin thông qua các vòng được lưu trữ trên ZKsync Lite.
Phân bổ token airdrop ZKsync
Theo ZKsync, việc phân bổ dựa trên công thức mở rộng quy mô giá trị gồm nhiều bước:
1. Bước đầu tiên là xác định số dư tài sản tiền mã hóa hằng ngày mà một địa chỉ nắm giữ. Số dư này bao gồm cả số dư trong ví và tiền mã hóa được gửi đến các giao thức tài chính phi tập trung (DeFi).
2. Tiếp theo, tài sản tiền mã hóa trong các giao thức DeFi được định giá gấp 2 lần giá trị danh nghĩa. Ví dụ: nếu bạn có 100 USD tiền mã hóa trong một giao thức DeFi, công thức sẽ tính là 200 USD.
3. Cuối cùng, số dư hằng ngày được tổng hợp và chia cho khoảng thời gian thu thập dữ liệu (366 ngày) để tính số dư trung bình trọng số theo thời gian.
Ví dụ: giả sử Alice đã gửi 200 USD tài sản tiền mã hóa đến ZKsync Era 30 ngày trước khi thu thập dữ liệu và ngay lập tức phân bổ 1/4 số tài sản đó (50 USD) cho một giao thức DeFi. Cô giữ 150 USD còn lại trong ví cho đến thời điểm thu thập dữ liệu. Giờ chúng ta sẽ tính số dư trung bình trọng số theo thời gian (TWAB) của Alice:
TWAB = ( (150 USD * 30 ngày) + (50 USD * 2 * 30 ngày) ) / 366 = 20,50 USD
Mỗi địa chỉ có thể nhận được hệ số nhân bổ sung dựa trên các hoạt động cụ thể cho thấy hành vi hoặc đóng góp thực sự của người dùng cho ZKsync. Các hệ số nhân này đã được thêm vào token phân bổ. Dưới đây là một số hoạt động có thể cộng thêm hệ số nhân:
1. Giữ ít nhất một trong các bộ sưu tập NFT gốc của ZKsync sau đây tại thời điểm thu thập dữ liệu: Dudiez, Hue, Moody Mights, Webears, ZKPENGZ, zkSkulls hoặc zkVeggies.
2. Giữ ít nhất 50% số token ARB/OP/ENS airdrop trong hơn 90 ngày sau khi nhận.
Airdrop dựa trên đóng góp
Token ZK được airdrop cũng được phân bổ cho những người đóng góp khác nhau cho hệ sinh thái ZKsync. Dưới đây là phân tích chi tiết về việc airdrop token dựa trên đóng góp:
1. Các dự án gốc của ZKsync: 215.250.000 token ZK đã được phân bổ trực tiếp cho những người đóng góp và ngân quỹ của các dự án gốc được xây dựng trên ZKsync Era, bao gồm các giao thức DeFi, trò chơi, chuỗi ZK, bộ sưu tập NFT, cơ sở hạ tầng, v.v.
2. Người kiến tạo: 86.895.375 token đã được phân bổ cho các cá nhân, nhà phát triển, nhà nghiên cứu, cộng đồng và công ty đã đóng góp cho hệ sinh thái ZKsync thông qua hình thức phát triển, vận động chính sách hoặc giáo dục.
Nhà phát triển GitHub: Các nhà phát triển có ít nhất 25 cam kết trên các kho lưu trữ đủ điều kiện trước ngày 24/03/2024.
Hội nhóm giao thức: Các nhà nghiên cứu và phát triển Ethereum.
Người tham gia ZK Quest: Những người tham gia hoạt động khuyến khích nhà phát triển ZK Quest tại sự kiện Istanbul Devconnect 2023 và/hoặc ETH Denver 2024.
Và nhiều người khác.
3. Cộng đồng trên chuỗi. 102.375.000 token đã được phân bổ cho một nhóm nhỏ các cộng đồng thử nghiệm trên chuỗi để tìm hiểu các cách sử dụng token và NFT, chẳng hạn như:
Người nhận token DEGEN được airdrop Mùa 1.
Người nhận token BONSAI được airdrop Mùa 1.
Những người tham gia Crypto The Game (CTG) Mùa 1 và 2 cũng như đội ngũ CTG.
Người nắm giữ Pudgy Penguin và Milady Maker.
Cách nhận token airdrop của ZKsync?
Hãy cảnh giác với các trang web giả mạo và các cuộc tấn công lừa đảo. Đảm bảo bạn đang truy cập các trang web và kênh chính thức.
Hãy làm theo các bước sau để kiểm tra xem bạn có đủ điều kiện nhận hay không và để nhận token ZK:
1. Truy cập trang web airdrop chính thức và kiểm tra xem bạn có đủ điều kiện nhận airdrop hay không. Nhập địa chỉ ví hoặc tên người dùng GitHub của bạn rồi nhấn vào [Check (Kiểm tra)].
2. Nhấp vào [Connect wallet (Kết nối ví)] rồi làm theo lời nhắc để kết nối ví tiền mã hóa của bạn.
3. Tiếp theo, bạn sẽ phải ủy quyền biểu quyết cho token ZK của mình. Bạn có thể ủy quyền cho chính mình hoặc bất kỳ thành viên cộng đồng nào.
4. Cuối cùng, nhấn vào [Claim your tokens (Nhận token của bạn)] rồi làm theo lời nhắc. Nếu bạn gặp lỗi, hãy nhấp lại vào [Claim your tokens (Nhận token của bạn)].
Cách nhận token airdrop của ZKsync trên Binance?
Để nhận token ZK trên Binance, người dùng đủ điều kiện cần nạp tối thiểu 0,02 ETH từ địa chỉ trong danh sách ưu tiên trên mạng lưới ZKsync Era vào tài khoản Binance của mình. Chỉ những giao dịch nạp được thực hiện trực tiếp từ các địa chỉ có trong danh sách ưu tiên của người dùng ZKsync đang hoạt động mới được coi là hợp lệ để phân bổ token.
Các lô địa chỉ trong danh sách ưu tiên:
Token ZK sẽ được phân bổ theo nguyên tắc ai đăng ký trước nhận trước cho những người dùng đáp ứng tiêu chí đề ra. Mỗi người dùng chỉ có thể nhận token ZK một lần (nghĩa là mỗi ID người dùng Binance chỉ được nhận một lần), với hạn mức là 200 token ZK/người dùng. Ngay cả khi người dùng nạp 0,02 ETH từ nhiều địa chỉ vào một UID Binance duy nhất, họ cũng chỉ có thể nhận token airdrop một lần cho tổng số 200 token ZK.
Đợt airdrop token ZK đầu tiên trên Binance dự kiến bắt đầu vào ngày 25/6/2024. Vui lòng tham khảo thông báo chính thức để biết thêm chi tiết về Chương trình phân bổ token ZK của Binance.
Cuộc tấn công Sybil và chỉ trích của cộng đồng
Việc airdrop ZKsync đã gây ra tranh cãi trong cộng đồng tiền mã hoá, làm dấy lên lo ngại về việc thực hiện và tính công bằng của nó.
Việc airdrop ZKsync đã bị chỉ trích vì thiếu các biện pháp hiệu quả chống lại cuộc tấn công Sybil. Nhiều người dùng lập luận rằng có thể dễ dàng lợi dụng tiêu chí nhận token airdrop, từ đó cho phép tạo nhiều ví để đánh lừa hệ thống và nhận được nhiều token hơn.
Đáp lại, các nhà phát triển ZKsync giải thích rằng họ đã cố tình chọn không sử dụng tính năng phát hiện Sybil quá nghiêm ngặt để tránh vô tình loại trừ nhiều người dùng thu hút được mà không tốn phí. Thay vào đó, họ đã triển khai hệ số nhân và chia tỷ lệ giá trị để phát hiện các cuộc tấn công Sybil tiềm ẩn mà vẫn ưu tiên người dùng thu hút được mà không tốn phí.
Một số người cho rằng token ZK không được phân bổ công bằng. Những người chỉ trích cho rằng hạn mức tối đa 100.000 token ZK mỗi địa chỉ là quá ít vì nó cắt giảm một cách không công bằng phần thưởng của những người dùng tích cực tham gia vào hệ sinh thái ZKsync. Một số người dùng cho biết họ không nhận được gì dù đã đáp ứng tiêu chí nhận token airdrop và đã sử dụng sản phẩm của ZKsync trong nhiều năm.
Để giải quyết những lo ngại này, ZKsync đã làm rõ chiến lược phân bổ của mình, nhấn mạnh việc tập trung khen thưởng những người tham gia tích cực. Nhóm đã chỉ ra rằng 89% số token airdrop đã được trao cho những người dùng tích cực tương tác với ZKsync Era.
So sánh ZKsync và Optimistic Rollup
Cơ chế bảo mật
Optimistic rollup bắt đầu bằng cách giả định rằng tất cả các giao dịch đều hợp lệ. Giải pháp này sử dụng một phương pháp trong đó các node được trả tiền để kiểm tra giao dịch sau khi giao dịch được xử lý. Nếu phát hiện bất kỳ vấn đề nào, vấn đề sẽ được báo cáo và giao dịch sẽ được sửa chữa. Nhược điểm của phương pháp này là sự phụ thuộc vào yếu tố con người, vốn dĩ dễ mắc sai lầm.
Ngược lại, ZKsync sử dụng ZKP để đảm bảo tính bảo mật của giao dịch. Phương pháp này có thể mang lại mức độ chính xác tương đối cao hơn so với các optimistic rollup.
Thời gian thanh toán
Optimistic rollup có khoảng thời gian thử thách 7 ngày. Điều này là cần thiết vì ban đầu các optimistic rollup cho rằng tất cả các giao dịch đều hợp lệ và chỉ chỉnh sửa giao dịch nếu có ai đó tranh chấp về tính hợp lệ của giao dịch. Các giao dịch sẽ không được hoàn tất cho đến khi khoảng thời gian này kết thúc, khiến cho thời gian thanh toán chậm hơn.
Ngược lại, ZKsync sử dụng ZKP để xác minh giao dịch. Giao dịch được hoàn tất ngay sau khi được các node xác minh. Phương pháp này không cần đến khoảng thời gian thử thách, do đó đẩy nhanh thời gian thanh toán.
Lợi ích của ZKsync
Khả năng mở rộng
ZKsync tăng cường khả năng mở rộng quy mô của mạng lưới Ethereum nhờ xử lý các giao dịch bên ngoài chuỗi chính của Ethereum bằng cách sử dụng các zk-rollup. Việc này làm giảm phí giao dịch và đẩy nhanh thời gian giao dịch. Do đó, ZKsync cho phép Ethereum hỗ trợ nhiều người dùng và ứng dụng phi tập trung (DApp) hơn.
Khả năng tương thích với EVM
Khả năng tương thích với EVM nghĩa là những nhà phát triển đã tạo ra DApp cho Máy ảo Ethereum (EVM) có thể di chuyển DApp sang ZKsync mà chỉ cần thay đổi rất ít. Việc này làm giảm bớt thời gian tìm hiểu và giúp nhà phát triển áp dụng các giải pháp mở rộng quy mô ZKsync dễ dàng hơn.
Tổng kết
Bằng cách sử dụng zero-knowledge rollup (zk-rollup) và zero-knowledge proof (ZKP), ZKsync là giải pháp mở rộng quy mô Lớp 2 có thể nâng cao tốc độ giao dịch và giảm chi phí trên mạng lưới Ethereum. So với optimistic rollup, ZKsync có thể cung cấp bảo mật tốt hơn và thời gian thanh toán nhanh hơn. Ngoài ra, khả năng tương thích với EVM của ZKsync giúp các nhà phát triển dễ dàng tìm hiểu và áp dụng các giải pháp mở rộng quy mô của ZKsync.
Đọc thêm:
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Nội dung này được trình bày cho trên cơ sở "nguyên trạng" chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và hướng dẫn, không phải là cam đoan hay bảo đảm dưới bất kỳ hình thức nào. Không nên coi nội dung này là nội dung tư vấn tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác, cũng như khuyến nghị mua bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào. Bạn nên nghe lời khuyên từ các cố vấn chuyên môn phù hợp. Trong trường hợp bài viết do cộng tác viên bên thứ ba đóng góp, xin lưu ý rằng những quan điểm được đưa ra thuộc về cộng tác viên bên thứ ba và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Binance Academy. Vui lòng đọc toàn bộ tuyên bố miễn trừ trách nhiệm của chúng tôi tại đây để biết thêm chi tiết. Giá tài sản kỹ thuật số có thể biến động. Giá trị khoản đầu tư của bạn có thể tăng hoặc giảm và bạn có thể không lấy lại được số tiền đã đầu tư. Bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm đối với các quyết định đầu tư của mình và Binance Academy không chịu trách nhiệm pháp lý đối với bất kỳ tổn thất nào bạn có thể gặp phải. Không nên coi tài liệu này là nội dung tư vấn tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác. Để biết thêm thông tin, hãy xem thêm Điều khoản sử dụng và Cảnh báo rủi ro.