Các điểm chính
Các giải pháp Lớp 2 hướng tới giải quyết các hạn chế về khả năng mở rộng vốn có của công nghệ blockchain.
Lightning Network là một giải pháp mở rộng Lớp 2 cung cấp các giao dịch nhanh chóng mà không cần xác nhận block, cho phép thanh toán vi mô hiệu quả.
Mạng lưới này đảm bảo tính năng thanh toán an toàn và có thể mở rộng thông qua các địa chỉ đa chữ ký và hợp đồng khóa thời gian bằng hàm băm (Hash Timelock Contract).
Giới thiệu
Tiền mã hóa có các thuộc tính khá độc đáo. Tiền mã hóa không thể bị tấn công hoặc tắt một cách dễ dàng và bất kỳ ai cũng có thể sử dụng để truyền tải giá trị trên toàn cầu, mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba.
Tuy nhiên, để đảm bảo cho các tính năng này hoạt động, tiền mã hóa cũng cần phải đánh đổi nhiều thứ. Vì nhiều node chịu trách nhiệm chạy một mạng lưới tiền mã hóa, thông lượng blockchain sẽ bị hạn chế. Do đó, số lượng giao dịch mỗi giây (TPS) mà một mạng lưới blockchain có thể xử lý thường ở mức tương đối thấp so với một nền tảng công nghệ hướng tới mục tiêu là được nhiều người sử dụng.
Để khắc phục những hạn chế cố hữu của công nghệ blockchain, một số giải pháp mở rộng đã được đề xuất sao cho tăng số lượng giao dịch mà một mạng lưới có thể xử lý. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu về Lightning Network, một phần mở rộng của giao thức Bitcoin.
Lightning Network là gì?
Lightning Network là một mạng lưới hoạt động trên blockchain nhằm hỗ trợ cho các giao dịch ngang hàng (P2P) diễn ra nhanh chóng. Mạng lưới này không dành riêng cho Bitcoin – mà còn cả các đồng tiền mã hóa khác đã tích hợp mạng lưới.
Có thể bạn đang tự hỏi "hoạt động ở trên cùng của một blockchain" nghĩa là gì. Lightning Network được gọi là giải pháp off-chain (ngoài chuỗi) hoặc lớp 2. Điều này cho phép các cá nhân giao dịch mà không cần phải ghi lại mọi giao dịch trên blockchain.
Lightning Network tách biệt với mạng lưới Bitcoin – nó có các node và phần mềm riêng nhưng vẫn giao tiếp với chuỗi chính. Để vào hoặc thoát Lightning Network, bạn cần tạo các giao dịch đặc biệt trên blockchain.
Việc bạn cần làm đối với giao dịch đầu tiên của mình là xây dựng một loại hợp đồng thông minh với một người dùng khác. Chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết ngay sau đây – còn bây giờ, bạn chỉ cần nhớ rằng giải pháp này là một hợp đồng thông minh có sổ cái riêng dành cho bạn và một người dùng khác. Và bạn có thể ghi nhiều giao dịch vào sổ cái này. Các giao dịch chỉ hiển thị với bạn và đối tác của bạn nhưng không ai trong số hai người có thể gian lận do một số tính năng đặc biệt được thiết lập.
Sổ cái mini này được gọi là một kênh. Giả sử Alice và Bob mỗi người đặt 5 BTC vào hợp đồng thông minh. Trong kênh của họ, cả hai đều có số dư là 5 BTC. Alice sau đó có thể viết vào sổ cái là "trả 1 BTC cho Bob". Bây giờ, Bob có 6 BTC và Alice có 4 BTC. Sau đó, Bob có thể gửi lại 2 BTC cho Alice vào hôm sau, cập nhật số dư của Alice thành 6 BTC và của Bob thành 4 BTC. Họ có thể tiếp tục làm điều này trong một thời gian.
Bất kỳ lúc nào, họ có thể xuất bản trạng thái hiện tại của kênh lên blockchain. Tại thời điểm đó, số dư ở mỗi bên của kênh được phân bổ cho các bên tương ứng của họ trên chuỗi.
Đúng như tên gọi, các giao dịch trên Lightning (Tia chớp) diễn ra nhanh như chớp. Không cần chờ xác nhận block – cứ có kết nối Internet là thanh toán được.
Tại sao Lightning Network lại cần thiết?
Cho đến nay, Lightning Network (hay gọi tắt là LN) dường như là cách tiếp cận hợp lý nhất để mở rộng quy mô cho blockchain Bitcoin. Việc điều phối những thay đổi trong một hệ sinh thái rộng lớn như vậy là rất khó khăn – có nguy cơ xảy ra hard fork và các lỗi có thể gây ra hậu quả khôn lường. Với nhiều nguy cơ như vậy, việc thử nghiệm là vô cùng nguy hiểm.
Nhưng khi chuyển việc thử nghiệm đó ra khỏi blockchain, ta sẽ có thể linh hoạt hơn rất nhiều. Nếu có sự cố xảy ra, nó sẽ không ảnh hưởng đến mạng lưới Bitcoin chính. Các giải pháp Lớp 2 không làm suy giảm bất kỳ yếu tố bảo mật nào đã giúp cho giao thức Bitcoin hoạt động trơn tru trong hơn 15 năm.
Cũng không có nghĩa vụ phải chuyển từ cách làm cũ. Giao dịch trên chuỗi tiếp tục hoạt động bình thường đối với người dùng cuối, nhưng giờ đây họ cũng có tùy chọn giao dịch ngoài chuỗi.
Có một số lợi ích khi sử dụng Lightning Network. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những lợi ích lớn nhất.
Khả năng mở rộng
Các block Bitcoin được tạo khoảng 10 phút một lần và chỉ có thể chứa một số lượng giao dịch nhất định. Không gian block là một tài nguyên khan hiếm nên bạn phải đấu giá với những người dùng khác để kịp thời thêm giao dịch của bạn vào. Điều những thợ đào quan tâm trước nhất vẫn là số tiền được thanh toán nên họ sẽ luôn ưu tiên xác thực các giao dịch có phí cao hơn.
Khi không có nhiều người dùng gửi tiền cùng một lúc thì đây không phải là một vấn đề lớn. Bạn có thể đặt một mức phí thấp và vẫn có khả năng giao dịch của bạn sẽ được thêm vào block tiếp theo. Tuy nhiên, khi có quá nhiều người dùng thực hiện giao dịch cùng một lúc, mức phí trung bình có thể tăng lên đáng kể. Đã có nhiều trường hợp mức phí này vượt quá 10 USD. Ở đỉnh của thị trường Bull vào năm 2017, mức phí này đã từng vượt mức 50 USD. Vào tháng 4 năm 2021, phí giao dịch Bitcoin trung bình đã vượt ngưỡng 60 USD.
Mức phí này có vẻ không đáng kể đối với các giao dịch Bitcoin trị giá hàng nghìn USD nhưng đối với các khoản thanh toán nhỏ hơn thì sẽ là vấn đề khá lớn. Ai lại muốn trả một ly cà phê 3 USD mà lại mất thêm khoản phí 10 USD cơ chứ?
Đối với Lightning Network, bạn vẫn phải trả hai khoản phí – một để mở kênh và một để đóng kênh. Nhưng bạn và đối tác có thể thực hiện hàng nghìn giao dịch miễn phí sau khi mở kênh. Sau khi hoàn tất, bạn chỉ cần đăng trạng thái cuối cùng lên blockchain.
Trong kế hoạch tổng thể, nếu nhiều người dùng dựa vào các giải pháp ngoài chuỗi như Lightning Network, không gian khối sẽ được sử dụng hiệu quả hơn. Chuyển khoản có giá trị thấp, tần số cao có thể được thực hiện trong các kênh thanh toán, trong khi không gian khối được sử dụng cho các giao dịch lớn hơn và mở/đóng kênh. Điều này sẽ làm cho hệ thống có thể truy cập vào cơ sở người dùng rộng lớn hơn, cho phép nó mở rộng quy mô trong thời gian dài.
Thanh toán vi mô
Có hạn mức Bitcoin tối thiểu cho mỗi giao dịch – khoảng 0,00000546 BTC. Tại thời điểm viết bài, số tiền đó tương đương với khoảng 38 cent. Đó là một số tiền nhỏ nhưng Lightning Network còn cho phép bạn đẩy hạn mức giao dịch xuống đơn vị nhỏ nhất hiện có – 0,00000001 BTC hoặc 1 satoshi.
Do đó, Lightning phù hợp hơn với các khoản thanh toán nhỏ. Mức phí đối với các giao dịch thông thường khiến cho việc gửi một số tiền nhỏ trên chuỗi chính trở nên không thực tế. Tuy nhiên, trong một kênh, bạn có thể gửi một lượng nhỏ Bitcoin mà không mất phí.
Các khoản thanh toán vi mô cần thiết trong nhiều trường hợp. Một số suy đoán rằng chúng có thể là một sự thay thế khả thi cho các mô hình đăng ký thuê bao, vì người dùng có thể trả một số tiền rất nhỏ mỗi khi họ sử dụng một dịch vụ.
Quyền riêng tư
Một lợi ích khác của Lightning Network chính là cung cấp cho người dùng mức độ bảo mật cao. Các bên không cần phải làm cho mạng lưới rộng lớn hơn biết đến các kênh của mình. Mặc dù bạn có thể nhìn vào blockchain và thấy rằng giao dịch này có mở một kênh nhưng bạn không biết điều gì đang xảy ra bên trong nó. Nếu những người tham gia chọn đặt kênh của mình ở chế độ riêng tư thì chỉ họ mới biết những giao dịch nào đang diễn ra trong đó.
Nếu Alice có một kênh với Bob và Bob có kênh với Carol, Alice và Carol có thể gửi thanh toán cho nhau qua Bob. Nếu Dan được kết nối với Carol, Alice có thể gửi thanh toán cho anh ta. Bạn có thể tưởng tượng điều này đang mở rộng thành một mạng lưới rộng lớn của các kênh thanh toán được kết nối với nhau. Trong thiết lập như vậy, bạn không thể chắc Alice đã gửi tiền cho ai sau khi kênh bị đóng.
Lightning Network hoạt động như thế nào?
Chúng ta đã giải thích cách Lightning Network hoạt động với các kênh giữa các node ở cấp cao. Giờ hãy cùng tìm hiểu một cách kỹ lưỡng hơn.
Địa chỉ đa chữ ký
Một địa chỉ đa chữ ký (hay multisig) là địa chỉ mà nhiều khóa riêng tư có thể chi tiêu tiền trong đó. Khi tạo một địa chỉ như vậy, bạn có thể chỉ định số lượng khóa riêng tư có thể sử dụng tiền và số lượng khóa cần thiết để ký một giao dịch. Ví dụ: Cơ chế 1/5 có nghĩa là năm khóa có thể tạo ra một chữ ký hợp lệ nhưng chỉ cần một khóa là có thể tiêu tiền. Cơ chế 2/3 có nghĩa là chỉ cần có hai trong ba khóa là có thể tiêu tiền.
Để khởi tạo một kênh Lightning, những người tham gia khóa tiền theo cơ chế 2/2. Chỉ có hai khóa riêng có khả năng ký và cần có cả hai khóa để di chuyển coin. Hãy quay lại ví dụ về Alice và Bob. Họ sẽ thực hiện nhiều khoản thanh toán cho nhau trong những tháng tới. Vì vậy, họ quyết định mở một kênh trên Lightning Network.
Điều này bắt đầu bằng việc mỗi người đều gửi 3 BTC vào địa chỉ multisig thuộc sở hữu chung. Cần nhắc lại rằng Bob không thể chuyển tiền ra khỏi địa chỉ mà không có Alice đồng ý hoặc ngược lại.
Bây giờ, họ có thể chỉ cần giữ một tờ giấy điều chỉnh số dư ở mỗi bên. Cả hai đều có số dư ban đầu là 3 BTC. Nếu Alice muốn thanh toán 1 BTC cho Bob, tại sao không chỉ cần ghi chú rằng Alice hiện sở hữu 2 BTC và Bob sở hữu 4 BTC? Số dư có thể được theo dõi như vậy cho đến khi họ quyết định chuyển tiền ra ngoài.
Điều đó có thể xảy ra, nhưng đâu là mấu chốt? Nếu ai đó không hợp tác thì sẽ như thế nào? Nếu Alice kết thúc với 6 BTC và Bob không có BTC nào, Bob sẽ không mất gì (ngoại trừ tình bạn của anh ấy với Alice) khi từ chối giải phóng tiền.
Các hợp đồng Hash Timelock (HTLC)
Hệ thống trên thật nhàm chán và không cung cấp nhiều so với các thiết lập đáng tin cậy hiện nay. Sẽ thú vị hơn rất nhiều khi chúng ta giới thiệu một cơ chế thực thi “hợp đồng” giữa Alice và Bob. Nếu một trong các bên quyết định không chơi theo luật, thì bên kia vẫn có biện pháp khắc phục để rút tiền của họ ra khỏi kênh.
Cơ chế được sử dụng là Hợp đồng khóa thời gian bằng hàm băm (Hash Timelock Contract - HTLC). Thuật ngữ này nghe có vẻ rối não nhưng để hiểu được thì cũng khá đơn giản. Cơ chế này kết hợp hai công nghệ khác nhau (hashlock - khóa bằng hàm băm và timelock - khóa thời gian) để khắc phục mọi hành vi bất hợp tác trong các kênh thanh toán.
Hashlock (khóa bằng hàm băm) là một điều kiện được đặt trên một giao dịch quy định rằng bạn chỉ có thể sử dụng tiền bằng cách chứng minh rằng bạn biết một bí mật. Người gửi băm một phần dữ liệu và thêm hàm băm trong giao dịch gửi cho người nhận. Cách duy nhất để người nhận có thể sử dụng tiền là cung cấp dữ liệu gốc (bí mật) khớp với hàm băm. Và cách duy nhất để có được dữ liệu đó là được người gửi đưa cho.
Timelock (khóa thời gian) là một điều kiện ngăn cản bạn sử dụng tiền trước một thời điểm nhất định. Khóa này đặt ở một thời điểm thực tế hoặc một chiều cao khối nhất định.
HTLC được tạo ra bằng cách kết hợp các chốt băm (hashlock) và các chốt thời gian (timelock). Trên thực tế, HTLC có thể được sử dụng để tạo các khoản thanh toán có điều kiện – người nhận phải cung cấp bí mật trước một thời gian nhất định hoặc người gửi có thể đòi lại tiền. Phần tiếp theo này có lẽ sẽ được giải thích rõ hơn với một ví dụ, vì vậy chúng ta hãy quay lại với Alice và Bob.
Mở và đóng các kênh
Chúng ta đã đưa ra ví dụ về việc Alice và Bob vừa tạo các giao dịch cho địa chỉ đa chữ ký mà họ sẽ chia sẻ. Nhưng những giao dịch đó vẫn chưa được xuất bản trên blockchain! Trước tiên, chúng ta cần phải làm một điều nữa.
3 BTC từ Bob và 3 BTC từ Alice.
Hãy nhớ rằng cách duy nhất để chuyển khoản tiền đó ra khỏi địa chỉ đa chữ ký là cả Alice và Bob cùng ký một giao dịch. Nếu Alice muốn gửi toàn bộ 6 BTC đến một địa chỉ bên ngoài, cô ấy sẽ cần sự chấp thuận của Bob. Đầu tiên, cô ấy thực hiện một giao dịch (6 BTC vào địa chỉ này) và thêm chữ ký của mình.
Cô ấy có thể cố gắng phát đi giao dịch ngay lập tức, nhưng nó sẽ không hợp lệ vì Bob chưa ký. Alice phải đưa giao dịch chưa hoàn thành cho anh ta trước. Một khi Bob thêm chữ ký của mình, giao dịch sẽ trở nên hợp lệ.
Chúng ta vẫn chưa đưa ra cơ chế để giữ cho người tham gia trung thực. Như chúng ta đã nói trước đó, nếu đối tác của bạn từ chối hợp tác, tiền của bạn thực sự bị mắc kẹt. Hãy tìm hiểu cơ chế ngăn chặn việc này. Phần này sẽ hơi khó mộ chút, vì vậy hãy thật chú ý.
Mỗi bên cần có một bí mật – chúng ta hãy gọi những bí mật này là A và B. Nếu Alice và Bob tiết lộ ra thì những bí mật này sẽ vô cùng khủng khiếp. Vì vậy, họ sẽ tạm giấu đi. Cả hai sẽ tạo ra các hàm băm tương ứng cho các bí mật – h(A) và h(B). Vì vậy, thay vì chia sẻ bí mật với nhau, họ chia sẻ những hàm băm đó với nhau.
Alice và Bob chia sẻ những bí mật của họ với nhau.
Alice và Bob cũng cần tạo một bộ các giao dịch cam kết trước khi họ đăng các giao dịch đầu tiên của mình lên địa chỉ đa chữ ký. Điều này sẽ cung cấp cho họ một biện pháp phòng trừ trong trường hợp người kia không mở khóa tiền.
Nếu bạn nghĩ về một kênh giống như sổ cái nhỏ mà chúng ta đã đề cập trước đó, thì các giao dịch cam kết là những cập nhật mà bạn thực hiện đối với sổ cái. Bất kỳ khi nào bạn tạo một cặp giao dịch cam kết mới, bạn sẽ phải cân bằng số dư giữa hai người tham gia.
Giao dịch của Alice sẽ có hai đầu ra – một trả cho địa chỉ mà cô ấy sở hữu và một được khóa vào một địa chỉ đa chữ ký mới. Cô ấy ký và chuyển cho Bob.
Giao dịch của Alice có hai đầu ra – một đến địa chỉ của riêng cô ấy và một đến một đa ký tự mới. Cô ấy vẫn cần chữ ký của Bob để làm cho nó hợp lệ.
Bob cũng làm như vậy – một đầu ra trả tiền cho chính mình, đầu ra kia trả cho một địa chỉ multisig khác. Anh ấy ký và đưa nó cho Alice.
Chúng ta có hai giao dịch chưa hoàn thành rất giống nhau.
Thông thường, Alice có thể thêm chữ ký vào giao dịch của Bob để hợp lệ hóa giao dịch. Nhưng bạn sẽ thấy rằng những khoản tiền này đang được chuyển từ địa chỉ đa chữ ký theo cơ chế 2/2 mà chúng tôi chưa nạp tiền vào. Điều này giống với việc chi séc từ một tài khoản chưa có số dư. Do đó, các giao dịch được ký một phần này sẽ chỉ sử dụng được khi có địa chỉ đa chữ ký đang hoạt động.
Các địa chỉ đa chữ ký mới (nơi 3 đầu ra BTC) có một số thuộc tính đặc biệt. Hãy xem giao dịch chưa hoàn thành mà Alice đã ký và đưa cho Bob. Đầu ra multisig có thể được sử dụng trong các điều kiện sau:
Cả hai bên có thể liên lạc bằng chatbox.
Bob có thể tự sử dụng tiền sau một khoảng thời gian nhất định (theo khóa thời gian).
Alice có thể tiêu nó nếu cô ấy biết bí mật của Bob Bs.
Đối với giao dịch Bob đưa cho Alice:
Cả hai bên có thể liên lạc bằng chatbox.
Alice có thể tự sử dụng tiền sau một khoảng thời gian nhất định.
Bob có thể tiêu nó nếu anh ta biết bí mật As của Alice.
Hãy nhớ rằng các bên không biết bí mật của nhau nên điều kiện thứ 3 chưa được xác lập. Một điều cần lưu ý nữa là nếu bạn ký một giao dịch, đối tác của bạn có thể sử dụng tiền ngay lập tức vì không có điều kiện đặc biệt nào đối với phía họ. Bạn có thể đợi khóa thời gian hết hạn để tự mình hoặc hợp tác với bên kia để sử dụng toàn bộ số tiền này.
Được rồi! Bây giờ, bạn có thể đăng các giao dịch vào địa chỉ đa chữ ký theo cơ chế 2-2 ban đầu. Cuối cùng thì đây là thời điểm an toàn để làm như vậy vì bạn có thể lấy lại tiền của mình nếu đối tác của bạn từ bỏ kênh.
Sau khi các giao dịch được xác nhận, kênh sẽ bắt đầu hoạt động. Cặp giao dịch đầu tiên cho chúng ta thấy trạng thái hiện tại của sổ cái mini. Hiện tại, hệ thống sẽ trả 3 BTC cho Bob và 3 BTC cho Alice.
Khi Alice muốn thực hiện một khoản thanh toán mới cho Bob, cặp đôi này sẽ tạo hai giao dịch mới để thay thế tập hợp đầu tiên. Cuộc tập trận cũng vậy – chúng chỉ được ký một nửa. Tuy nhiên, trước tiên Alice và Bob từ bỏ các bí mật cũ của họ và giao dịch các chuỗi băm mới cho vòng giao dịch tiếp theo.
Ví dụ: nếu Alice muốn trả 1 BTC cho Bob, thì hai giao dịch mới sẽ ghi có 2 BTC cho Alice và 4 BTC cho Bob. Bằng cách này, số dư được cập nhật.
Một trong hai bên có thể ký và phát một trong những giao dịch gần đây nhất bất kỳ lúc nào để "tất toán" nó trên blockchain. Nhưng bất kỳ bên nào làm như vậy sẽ cần phải đợi cho đến khi thời gian hết hạn, trong khi bên kia có thể chi tiêu ngay lập tức. Hãy nhớ rằng, nếu Bob ký và phát giao dịch của Alice, thì bây giờ cô ấy sẽ có một đầu ra mà không cần điều kiện gì.
Cả hai bên có thể cùng đồng ý đóng kênh (lệnh ngừng hợp tác). Đây có lẽ là cách dễ nhất và nhanh nhất để chuyển tiền của bạn về lại trên chuỗi. Tuy nhiên, ngay cả khi một bên không phản hồi hoặc từ chối hợp tác, bên còn lại vẫn có thể lấy lại tiền của mình bằng cách chờ khóa thời gian hết hạn.
Lightning Network ngăn chặn gian lận như thế nào?
Bạn có thể phát hiện thấy một vectơ tấn công ở đây. Nếu Bob hiện có số dư là 1 BTC, điều gì có thể ngăn anh ấy truyền phát một giao dịch cũ mà anh ấy sở hữu nhiều BTC hơn? Giao dịch đã có được 1 trong số 2 chữ ký cần thiết khi Alice ký, giờ anh ấy chỉ cần thêm chữ ký của mình và truyền phát đi, phải không nào?
Không có gì ngăn cản Bob làm điều đó – ngoại trừ thực tế là anh ấy có thể mất toàn bộ số dư của mình. Giả sử Bob làm theo kịch bản trên và truyền phát đi một giao dịch cũ trả 1 BTC cho Alice và 5 BTC cho địa chỉ đa chữ ký mà chúng ta đã đề cập trước đó.
Alice nhận được tiền của mình ngay lập tức. Còn Bob phải đợi cho đến khi khóa thời gian hết hạn thì mới có thể sử dụng tiền từ địa chỉ đa chữ ký. Bạn có nhớ đến một điều kiện khác mà chúng ta đã đề cập về việc Alice có thể sử dụng khoản tiền tương tự ngay lập tức không? Cô ấy cần một bí mật mà lúc đó cô ấy chưa có. Giờ thì cô ấy đã có rồi – ngay sau khi vòng giao dịch thứ hai được tạo, Bob đã làm lộ bí mật đó.
Trong khi Bob ngồi, không thể làm gì khi đợi thời gian hết hạn, Alice có thể chuyển số tiền đó. Cơ chế dựa trên hình phạt này được hiểu là những người tham gia thậm chí không có ý định gian lận vì những người ngang hàng sẽ có quyền truy cập vào tiền của họ.
Định tuyến thanh toán
Chúng ta đã đề cập đến điều này trước đó – các kênh có thể kết nối với nhau. Nếu không thì Lightning Network sẽ không hữu ích khi dùng để thanh toán. Bạn có thực sự định khóa 500 USD trong một kênh với một quán cà phê chỉ để uống cafe hàng ngày trong vài tháng tới không?
Dĩ nhiên là không rồi. Nếu Alice mở một kênh với Bob và Bob đã có một kênh với Carol, Bob có thể định tuyến các khoản thanh toán giữa hai kênh này. Việc này có thể được thực hiện trên nhiều "bước nhảy", có nghĩa là Alice có thể thanh toán cho bất kỳ ai nếu có đường dẫn.
Trong trường hợp này, Alice có thể đi qua nhiều tuyến đường để đến Frank. Trong thực tế, cô ấy sẽ luôn chọn cái dễ nhất.
Do vai trò trong việc định tuyến, các bên trung gian có thể lấy một khoản phí nhỏ (dù điều này không bắt buộc). Lightning Network vẫn còn rất mới nên thị trường phí vẫn chưa rõ ràng. Thông thường, phí sẽ được tính dựa trên thanh khoản được cung cấp.
Trên chuỗi cơ sở, phí của bạn chỉ được tính dựa trên không gian mà giao dịch của bạn chiếm trong một block – giá trị được truyền đi là bao nhiêu không quan trọng – nên các khoản thanh toán 1 USD và 10.000.000 USD đều có mức phí như nhau. Ngược lại, trong Lightning Network, không có không gian block.
Thay vào đó là số dư cục bộ và từ xa. Số dư cục bộ là số tiền mà bạn có thể “đẩy” sang đầu kia của kênh, trong khi số dư từ xa là số tiền mà đối tác của bạn có thể đẩy cho bạn.
Hãy lấy thêm một ví dụ khác. Chúng ta hãy xem xét đường dẫn trên một cách chi tiết hơn: Alice <> Carol <> Frank.
Số dư của người dùng trước và sau khi chuyển 0,3 BTC từ Alice sang Frank.
Mỗi kênh Alice <> Carol và Carol <> Frank có tổng dung lượng là 1 BTC. Số dư cục bộ của Alice là 0,7 BTC. Nếu họ tất toán trên blockchain ngay, Alice sẽ nhận được 0,7 BTC và Carol sẽ nhận được số dư từ xa (tức là 0,3 BTC).
Nếu Alice muốn gửi 0,3 BTC cho Frank, cô ấy sẽ đẩy 0,3 BTC đến kênh của Carol. Sau đó, Carol đẩy 0,3 BTC từ số dư cục bộ của cô ấy trong kênh với Frank. Do đó, số dư của Carol vẫn giữ nguyên: +0,3 BTC từ Alice và -0,3 BTC cho Frank loại bỏ lẫn nhau.
Carol không mất giá trị khi đóng vai trò kết nối giữa Alice và Frank nhưng cô ấy đang khiến bản thân trở nên kém linh hoạt hơn. Bạn thấy đấy, giờ đây cô ấy có thể sử dụng 0,6 BTC trong kênh của mình với Alice nhưng chỉ 0,1 BTC trong kênh với Frank.
Bạn có thể tưởng tượng một tình huống Alice chỉ được kết nối với Carol, trong khi Frank được kết nối với một mạng lưới rộng hơn nhiều. Carol trước đây có thể gửi tổng cộng 0,4 BTC cho người khác thông qua Frank, nhưng giờ cô ấy chỉ có thể gửi 0,1 BTC vì đó là tất cả những gì cô ấy có ở cuối kênh.
Trong trường hợp này, Alice đang lấy bớt thanh khoản của Carol. Nếu không có bất kỳ hình thức khuyến khích nào, rất có thể Carol sẽ không muốn làm suy yếu vị thế của mình. Vì vậy, thay vào đó, Carol có thể tuyên bố rằng tôi sẽ định tuyến mỗi 0,01 BTC với mức phí là 10 satoshi. Bằng cách này, Carol càng hy sinh nhiều số dư cục bộ của mình trong những đường dẫn "mạnh hơn" thì cô ấy càng thu được nhiều lợi nhuận.
Như đã đề cập trước đây, việc tính phí là không bắt buộc. Một số người có thể không quan tâm đến việc giảm thanh khoản. Những người khác có thể chỉ mở kênh trực tiếp đến người nhận.
Hạn chế của Lightning Network
Sẽ thật tuyệt vời nếu Lightning Network được chứng minh là giải pháp cho tất cả các vấn đề về khả năng mở rộng của Bitcoin. Nhưng không may là nó cũng có những khuyết điểm riêng có thể cản trở.
Tính khả dụng
Bitcoin không phải là hệ thống trực quan nhất cho người mới bắt đầu – địa chỉ, phí, v.v. có thể khiến bạn cảm thấy khó hiểu. Sau khi máy khách Lightning được thiết lập, người dùng cũng cần bắt đầu mở các kênh trước khi thực hiện thanh toán. Đây có thể là một quá trình tốn nhiều thời gian và có thể là quá sức đối với một người mới khi phải làm quen với các khái niệm như dung lượng gửi đến/gửi đi.
Điều đó cũng đồng nghĩa rằng các cải tiến liên tục được thực hiện để giảm bớt các rào cản gia nhập và cung cấp cho người dùng trải nghiệm tốt hơn.
Thanh khoản
Một trong những nhược điểm lớn nhất của Lightning Network là khả năng giao dịch hạn chế. Bạn không thể sử dụng nhiều hơn số tiền bạn đã khóa trong kênh. Nếu bạn sử dụng tất cả số tiền của mình và kênh chỉ còn lại số dư từ xa, bạn sẽ phải đóng kênh. Ngoài ra, bạn có thể đợi cho đến khi ai đó thanh toán cho bạn qua kênh này nhưng điều đó không thật sự tối ưu.
Đường dẫn của bạn cũng có thể bị giới hạn bởi tổng dung lượng của kênh. Lấy lại ví dụ trước đó về Alice <> Carol <> Frank. Nếu kênh của Alice và Carol có dung lượng là 5 BTC nhưng kênh của Carol và Frank chỉ có dung lượng là 1 BTC thì Alice không bao giờ có thể gửi nhiều hơn 1 BTC. Ngay cả như vậy thì toàn bộ số dư phải nằm ở phía Carol trên kênh Carol <> Frank thì Alice mới có thể thực hiện điều trên. Điều này có thể hạn chế nghiêm trọng số tiền có thể được chuyển theo các kênh của Lightning Network và ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sử dụng.
Các trung tâm tập trung
Do vấn đề được đề cập trong phần trước, có một số lo ngại rằng mạng sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc tạo ra các “trung tâm” lớn. Đó là, các thực thể lớn, được kết nối chặt chẽ với nhiều thanh khoản. Bất kỳ khoản thanh toán quan trọng nào sẽ cần phải được chuyển qua một số thực thể này.
Rõ ràng, đây không phải là một tình huống tuyệt vời. Nó sẽ làm suy yếu hệ thống, vì những thực thể này ngoại tuyến sẽ phá vỡ mối quan hệ giữa các bên ngang hàng. Ngoài ra, rủi ro kiểm duyệt cũng tăng lên vì chỉ có một số điểm mà các giao dịch đang diễn ra.
Trạng thái hiện tại của Lightning Network
Tính đến tháng 3 năm 2024, Lightning Network vẫn có vẻ hoạt động tốt. Mạng lưới này có tới 13.000 node trực tuyến, hơn 52.000 kênh đang hoạt động và dung lượng đạt hơn 4.570 BTC.
Phân phối toàn cầu của các node Mạng Lightning.
Có nhiều cách để triển khai node – Blockstream’s c-lightning, Lightning Labs’ Lightning Network Daemon, và ACINQ’s Eclair là một số ví dụ tiêu biểu. Đối với những người dùng không thiên về kỹ thuật, hiện có nhiều công ty cung cấp các node chỉ cần cài đặt là có thể hoạt động. Điều duy nhất bạn phải làm là bật nguồn thiết bị và sẵn sàng tinh thần để bắt đầu sử dụng Lightning Network.
Tổng kết
Kể từ khi ra mắt mainnet vào năm 2018, Lightning Network đã có sự tăng trưởng đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn một số trở ngại về mặt tính năng sử dụng vì Lightning Network yêu cầu người dùng phải thành thạo kỹ thuật ở mức độ nhất định thì mới có thể vận hành một node Lightning. Nhưng với tốc độ phát triển hiện nay, chúng ta có thể sẽ thấy các rào cản gia nhập đang giảm dần theo thời gian.
Đọc thêm:
Tuyên bố từ chối trách nhiệm: Nội dung này được cung cấp cho bạn trên cơ sở “nguyên trạng” chỉ nhằm mục đích thông tin chung và giáo dục mà không có đại diện hay bảo đảm dưới bất kỳ hình thức nào. Nó không nên được hiểu là lời khuyên về tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác, cũng như không nhằm mục đích khuyến nghị mua bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào. Bạn nên tìm kiếm lời khuyên của riêng bạn từ các cố vấn chuyên môn thích hợp. Trong trường hợp bài viết được đóng góp bởi người đóng góp bên thứ ba, xin lưu ý rằng những quan điểm thể hiện đó thuộc về người đóng góp bên thứ ba và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Binance Academy. Vui lòng đọc tuyên bố từ chối trách nhiệm đầy đủ của chúng tôi ở đây để biết thêm chi tiết. Giá tài sản kỹ thuật số có thể biến động. Giá trị khoản đầu tư của bạn có thể giảm hoặc tăng và bạn có thể không lấy lại được số tiền đã đầu tư. Bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của mình và Binance Academy không chịu trách nhiệm về bất kỳ tổn thất nào bạn có thể phải gánh chịu. Tài liệu này không nên được hiểu là lời khuyên về tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác. Để biết thêm thông tin, hãy xem Điều khoản sử dụng và Cảnh báo rủi ro của chúng tôi.