Арбитраж – бул ар кандай бааларды пайдалануу жолу катары эки же андан көп базарларда активдерди сатып алуу жана сатуу тажрыйбасы. Мисалы, соодагер белгилүү бир активди бир базарда сатып алып, ошол эле активди башка базарларда тез арада кымбатыраак баада сата алат.
Арбитраждын пайда болушунун себеби базарлардагы натыйжасыздык. Бул эки базар тең бир эле активди (же окшош) сунуштап жатканына карабастан, тигил же бул актив ар кайсы жерде ар кандай соода кылуу баасын көрсөтө алат дегенди билдирет.
Каржылык базарлар контекстинде арбитраж көп учурда негизги күч болуп эсептелет, анткени ал ар башка базарларда окшош же бирдей активдердин ортосунда олуттуу баанын диспропорциясын түзүүгө жол бербейт. Ошондуктан, арбитраждын тажрыйбасы баанын анча чоң эмес айырмачылыктарына таянат жана натыйжада баалардын конвергенциясын пайда кылат. Бул конвергенциянын ылдамдыгы базардын жалпы натыйжалуулугунун өлчөмү катары колдонулушу мүмкүн. Кемчиликсиз натыйжалуу базар эч кандай арбитраж мүмкүнчүлүктөрүн бербейт, анткени ар бир соода кылуу актив бардык биржаларда бирдей баага ээ болмок.
Туура аткарылганда, арбитраж убактылуу баа диспропорцияларын капиталдаштыруунун тобокелсиз жолу катары каралышы мүмкүн. Ошентсе да, соода боттору бардык базарларда иштеп жатканын жана алардын көбү арбитраж мүмкүнчүлүктөрүн пайдалануу үчүн атайын иштелип чыкканын эстен чыгарбоо керек. Ошондуктан, арбитраж соода кылуу стратегиясына жана аткарууга жараша кээ бир тобокелдиктерди жаратышы мүмкүн.
Бизде арбитраждык стратегиянын жок дегенде он түрү бар болсо да, соодагерлер көбүнчө биз айтып өткөн салттуу формага шилтеме жасап, таза арбитраж деп аташат. Бул стратегия спекуляциянын ордуна базардын натыйжасыздыгын жана баанын диспропорциясын табууга таянгандыктан, ал көбүнчө тобокелдиктин төмөн ыкмасы катары каралат.
Дагы бир анча популярдуу эмес ыкма биригүү арбитражы (же тобокелдик арбитражы) деп аталат жана аты айтып тургандай, бул соодагердин активдин баасына келечектеги иш-чара таасир этет деген күтүүсүнө таянган өтө спекулятивдүү ыкма. Буга, мисалы, компанияларды сатып алуу, алардын биригүүсү же банкрот жөнүндө билдирүүлөрү кириши мүмкүн.