Tóm lược
Các giao thức layer 0 về cơ bản là cơ sở hạ tầng mà các blockchain layer 1 có thể được xây dựng. Là một lớp nền tảng cho các mạng và ứng dụng blockchain, các giao thức Layer 0 là một trong số nhiều giải pháp nhằm khắc phục những thách thức mà ngành phải đối mặt, chẳng hạn như khả năng mở rộng và khả năng tương tác.
Giới thiệu
Điều gì tạo nên một hệ sinh thái blockchain? Một cách để phân loại các phần khác nhau của một hệ sinh thái là phân loại chúng theo layer (lớp), như thể chúng là các giao thức Internet.
Một hệ sinh thái blockchain có thể được phân loại theo các layer sau:
Layer 0: Cơ sở hạ tầng cơ bản mà trên đó có thể xây dựng nhiều blockchain Layer 1.
Layer 1: Các blockchain cơ sở được các nhà phát triển sử dụng để xây dựng các ứng dụng, chẳng hạn như các ứng dụng phi tập trung (DApp).
Layer 2: Các giải pháp mở rộng quy mô xử lý hoạt động bên ngoài các blockchain layer 1 để giảm tải giao dịch cho chúng.
Layer 3: Lớp ứng dụng được xây dựng trên blockchain, bao gồm trò chơi, ví và các DApp khác.
Tuy nhiên, không phải tất cả các hệ sinh thái blockchain đều có thể được phân loại thành các loại này. Một số hệ sinh thái có thể thiếu một số layer nhất định, trong khi những hệ sinh thái khác có thể được phân loại thành các layer khác nhau, tùy thuộc vào bối cảnh.
Các giao thức Layer 0 giúp khắc phục những thách thức mà các mạng Layer 1 được xây dựng với kiến trúc nguyên khối, chẳng hạn như mạng Ethereum gặp phải. Bằng cách tạo một cơ sở hạ tầng cơ sở linh hoạt hơn và cho phép các nhà phát triển khởi chạy các blockchain dành riêng cho mục đích của họ, Layer 0 hy vọng sẽ giải quyết hiệu quả hơn các vấn đề như khả năng mở rộng và khả năng tương tác.
Layer 0 có thể giải quyết những vấn đề gì?
Khả năng tương tác
Khả năng tương tác đề cập đến khả năng của các mạng blockchain giao tiếp với nhau. Thuộc tính này cho phép một mạng lưới các sản phẩm và dịch vụ hỗ trợ blockchain đan xen chặt chẽ hơn, từ đó mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn.
Các mạng blockchain được xây dựng trên cùng một giao thức Layer 0 có thể tương tác với nhau theo mặc định mà không cần sử dungh các cầu nối chuyên dụng. Sử dụng các lần lặp khác nhau của các giao thức truyền chuỗi chéo, Layer 0 cho phép các blockchain của hệ sinh thái xây dựng dựa trên các tính năng và trường hợp sử dụng của nhau. Một số kết quả chung của việc này là tốc độ giao dịch được nâng cao và hiệu quả cao hơn.
Khả năng mở rộng
Một blockchain nguyên khối như Ethereum thường bị tắc nghẽn vì một giao thức Layer 1 duy nhất đang cung cấp tất cả các chức năng quan trọng, chẳng hạn như thực thi giao dịch, sự đồng thuận và tính khả dụng của dữ liệu. Điều này tạo ra một nút cổ chai khi mở rộng quy mô, trong khi đó Layer 0 có thể giảm bớt bằng cách ủy quyền các chức năng quan trọng này cho các blockchain khác nhau.
Thiết kế này đảm bảo rằng mỗi mạng blockchain được xây dựng trên cùng cơ sở hạ tầng Layer 0 có thể tối ưu hóa các tác vụ nhất định, do đó nâng cao khả năng mở rộng. Ví dụ: chuỗi thực thi có thể được tối ưu hóa để xử lý số lượng lớn giao dịch mỗi giây.
Tính linh hoạt dành cho nhà phát triển
Để khuyến khích các nhà phát triển xây dựng trên chúng, các giao thức Layer 0 thường cung cấp các bộ công cụ phát triển phần mềm (SDK) dễ sử dụng và giao diện liền mạch để đảm bảo các nhà phát triển có thể dễ dàng khởi chạy các blockchain dành riêng cho mục đích của họ.
Các giao thức Layer 0 cung cấp cho các nhà phát triển sự linh hoạt tuyệt vời để tùy chỉnh các blockchain của riêng họ, cho phép họ xác định các mô hình phát hành token của riêng mình và kiểm soát loại DApp mà họ muốn xây dựng trên các blockchain của họ.
Các giao thức Layer 0 hoạt động như thế nào?
Các giao thức Layer 0 hoạt động có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau. Mỗi loại có thể khác nhau về thiết kế, tính năng và trọng tâm.
Nhưng nói chung, các giao thức Layer 0 đóng vai trò là blockchain chính và sao lưu dữ liệu giao dịch từ các chuỗi Layer 1 khác nhau. Mặc dù có các cụm chuỗi Layer 1 được xây dựng trên các giao thức Layer 0, nhưng cũng có các giao thức truyền chuỗi chéo cho phép các token và dữ liệu được truyền qua các blockchain khác nhau.
Cấu trúc và mối quan hệ của ba thành phần này có thể khác nhau rất nhiều từ giao thức Layer 0 này sang giao thức Layer 0 khác. Ở đây, chúng ta sẽ xem xét một số ví dụ:
Polkadot
Người đồng sáng lập Ethereum, Gavin Wood, đã thiết kế Polkadot để cho phép các nhà phát triển xây dựng blockchain của riêng họ. Giao thức sử dụng một chuỗi chính — được gọi là Chuỗi chuyển tiếp Polkadot — và mỗi blockchain độc lập được xây dựng trên Polkadot được gọi là chuỗi song song hoặc parachain.
Relay Chain hoạt động như một cầu nối giữa các parachain để cho phép giao tiếp dữ liệu hiệu quả. Nó sử dụng phân đoạn (sharding), một phương pháp phân tách blockchain hoặc các loại cơ sở dữ liệu khác, để giúp quá trình xử lý giao dịch hiệu quả hơn.
Polkadot sử dụng cơ chế xác thực proof-of-stake (PoS) để đảm bảo an ninh mạng và sự đồng thuận. Các dự án muốn xây dựng trên Polkadot tham gia đấu giá để đặt giá thầu cho các vị trí. Dự án parachain đầu tiên của Polkadot đã được phê duyệt trong một cuộc đấu giá vào tháng 12 năm 2021.
Avalanche
Ra mắt vào năm 2020 bởi Ava Labs với trọng tâm là các giao thức DeFi, Avalanche sử dụng cơ sở hạ tầng tri-blockchain bao gồm ba chuỗi cốt lõi: Chuỗi hợp đồng (chuỗi C), Chuỗi sàn giao dịch (chuỗi X) và Chuỗi nền tảng (Chuỗi P).
Ba chuỗi này được định cấu hình cụ thể để xử lý các chức năng chính trong hệ sinh thái, nhằm tăng cường bảo mật đồng thời hướng tới độ trễ thấp và thông lượng cao. X-Chain được sử dụng để tạo và giao dịch tài sản, C-Chain để tạo hợp đồng thông minh và P-Chain để điều phối các trình xác thực và mạng con. Cấu trúc linh hoạt của Avalanche cũng giúp các giao dịch hoán đổi chuỗi chéo nhanh và rẻ có thể thực hiện được.
Cosmos
Được thành lập vào năm 2014 bởi Ethan Buchman và Jae Kwon, mạng Cosmos bao gồm mạng chính blockchain Proof of Stake và các blockchain tùy chỉnh được gọi là các Zone. Chuỗi chính, Cosmos Hub, dùng để chuyển tài sản và dữ liệu giữa các Zone được kết nối và cung cấp một lớp bảo mật chung.
Mỗi Zone có khả năng tùy chỉnh cao, cho phép các nhà phát triển thiết kế tiền mã hóa của riêng họ, với các cài đặt tùy chỉnh xác thực khối và nhiều tính năng khác nữa. Tất cả các ứng dụng và dịch vụ của Cosmos được lưu trữ trong các Vùng này tương tác thông qua giao thức Giao tiếp liên blockchain (IBC). Điều này cho phép tài sản và dữ liệu được trao đổi tự do trên các blockchain độc lập.
Tổng kết
Tùy thuộc vào cách thiết kế, các blockchain Layer 0 có khả năng giải quyết một số thách thức của ngành, chẳng hạn như khả năng tương tác và khả năng mở rộng. Tuy nhiên, cần thời gian để xem việc áp dụng các blockchain Layer 0 có thành công hay không. Có nhiều giải pháp cũng đang cạnh tranh để đạt được các mục tiêu tương tự.
Vai trò quan trọng của các blockchain Layer 0 trong việc giải quyết các thách thức của ngành sẽ phụ thuộc vào khả năng thu hút các nhà phát triển xây dựng trên giao thức và liệu các ứng dụng được lưu trữ trên chúng có cung cấp giá trị thực cho người dùng hay không.