Kısa Özet
Benzersiz tokenleri (NFT'ler) kapsayan genel sınıfın içinde, dinamik NFT'ler adı verilen bir token alt kategorisi bulunur. Bu NFT'ler, akıllı sözleşmeler ve yaratıcıları tarafından kodlanan koşullar sayesinde değişebilmeleri nedeniyle statik NFT'lerden temelde farklıdır.
Giriş
NFT'ler, blockchaindeki benzersiz, yerine başka bir tokenin kullanılması mümkün olmayan kripto varlıklardır. Türünün tek örneği bu varlıklar, genellikle her bir NFT'nin benzersiz bir token kimliğine sahip olmasını sağlayan ve token standardı olarak da bilinen bir kılavuz kullanılarak oluşturulur.
Statik NFT'ler kripto koleksiyonlukları ve NFT sanatının dışında pasaport, sertifika ve gayrimenkul tapuları gibi gerçek dünya varlıklarını dijitalleştirebilir. Fakat halihazırda hayata geçmeye başlamış olsa da NFT'lerin bu deneysel kullanım alanı, statik olmayan bilgiler içeren gerçek dünya varlıklarını tam olarak temsil edemeyebilir.
Akıllı sözleşmeler statik NFT'ler oluşturduğunda, bu varlıklar kalıcı, değişmez token verileriyle çıkarılır. Diğer bir deyişle, bu verilerin değiştirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle, dışarıdaki koşullar ne olursa olsun statik NFT'ler aynı kalır ve dolayısıyla da verilerin değişmesi durumunda geçerliliğini yitirir.
Ancak dinamik NFT'ler bu sınırlamanın üstesinden gelebilir. Dinamik NFT'ler, token kimlikleri aynı kalırken belirli koşullar altında değişebilme gibi eşsiz bir özelliğe sahiptir.
Dinamik NFT'ler Nedir?
Dinamik NFT'ler, belirli koşulların yerine getirilmesi durumunda özellikleri değiştirilebilen NFT'lerden oluşan bir alt kategoridir. Tüm NFT'ler niteliklerini tanımlayan meta veri adında bilgiler içerir.
Meta verilerde adlar, açıklamalar hatta belirli NFT özellikleri yer alabilir. Örneğin, oyun NFT meta verileri bir avatarın güç veya dayanıklılık gibi özelliklerini kapsayabilir. NFT sanatında ise meta veriler eserin renklerini veya aksesuarlarını içerebilir.
2017'de piyasaya çıktığında hızla popülerlik kazanan ilk NFT projelerinden biri olan Ethereum tabanlı oyun CryptoKitties'i duymuş olabilirsiniz. CryptoKitties, oyuncuların sanal kediler şeklindeki dinamik NFT'leri toplayabildiği, üretebildiği ve takas edebildiği bir blockchain oyunudur.
Statik NFT'lerin aksine dinamik NFT'lerin meta verileri değiştirilebilir ve görsel olarak çevrilebilir. Bunun nedeni, statik NFT'lerin genellikle ERC-721 token standardı, dinamik NFT'lerin ise ERC-1155 token standardı kullanılarak oluşturulmasıdır.
Ethereum'a göre, ERC-1155 standardıyla oluşturulan tokenler, birbiriyle değiştirilebilir ERC-20 tokenlere ve benzersiz ERC-721 tokenlere benzer özellikler taşır. Dolayısıyla ERC-1155 tokenleri teknik olarak kısmen birbiriyle değiştirilebilirdir ve gerekli olması halinde tokenlerde değişiklik yapılabilir.
Dinamik NFT'ler Nasıl Değiştirilebilir?
Süreç genellikle şu şekilde işler:
Dinamik bir NFT, bir dizi meta veriye sahip bir akıllı sözleşme tararından çıkarılır.
Akıllı sözleşme, verileri oracle'lardan alır. Bunlar, Nesnelerin İnterneti (IoT) verileri ve web uygulaması programlama arayüzleri (API'ler) gibi veri kaynaklarından harici bilgiler sağlayan üçüncü taraf hizmetlerdir.
Daha sonra NFT, NFT'yi değerlendirmek ve çıkarma işlemi sırasında değişiklikleri kodlamak için oracle'lardan elde edilen veriler kullanılarak akıllı sözleşme tarafından değerlendirilir.
İlerleyen zamanlarda gerekmesi halinde dinamik NFT'nin özellikleri güncellenebilir.
Dinamik NFT Uygulamaları
Kimlik
Blockchain tabanlı kimlik hayata geçerse, dinamik NFT'ler dünya genelinde dijital kimlik kartlarını veya pasaportları temsil etmek için kullanılabilir. Bu NFT'lerin sunduğu esneklik, dijital kimlik belgelerinin yenilenmesine gerek kalmadan değişikliklerin otomatik olarak eski belgede güncellenmesine imkan tanıyacaktır. Bu değişiklikler ikamet yeri, medeni durum ve iletişim bilgileri gibi bilgilerde yapılabilir.
Oyun
ERC-1155 token standardı en çok NFT oyunlarında kullanılır, bu nedenle dinamik NFT'lerin de en sık blockchain oyunlarında görülmesi şaşırtıcı değildir. Oyuncular, oyun içi karakterlerini temsil etmesi için dinamik NFT'ler kullanarak avatarlarının seviyesini yükseltebilir ve bu sayede oyun deneyimini ileriye taşıyabilir. Bir oyuncu daha fazla deneyim kazandıkça, karakterinin gelişimi de NFT avatarlarının görünüm veya istatistiklerindeki değişimle yansıtılabilir.
Oyunlarda ilerleme kavramı, oyuncuların ilgisini çekmek için oyun tasarımında çok önemlidir ve dinamik NFT'ler bunu mümkün kılar. Dinamik NFT'ler, kendi sonunu seç oyunları ve çalışması için harici verilere ihtiyaç duyan diğer katılıma dayalı deneyimlere de olanak sağlayabilir.
Sanal gayrimenkul
Gayrimenkul tokenleştirme bir süredir kullanılıyor olsa da statik NFT'lerin emlak fiyatı, yaş ve mülkiyet gibi değişen etmenleri yansıtması mümkün değildir. Diğer yandan dinamik NFT'ler, gayrimenkulün daha ince ayrıntılarını yakalayabilir ve belirli bilgilerin güncellenmesi için gereken esnekliğe sahiptir.
Sanat
Kalıcılık yerine geçiciliğe odaklanan geleneksel Japon sanatı wabi-sabi'nin bir örneğini sunduğu gibi değişken ve geçişken sanat dünya genelinde takdir görmektedir. Dijital sanatçılar dinamik NFT'ler sayesinde bu geçiciliği aksettirmek için sanat eserlerindeki değişiklikleri kodlamak üzere gerçek zamanlı verileri kullanabilir ve sanat eserlerini daha benzersiz hale getirebilir. Örneğin, görünümleri güncel hava durumuna veya mevsime göre değişen dinamik NFT eserleri vardır.
NFT sanatı, anlaşılması için izleyici katılımını gerektiren gerçek dünya sanat enstalasyonlarına benzer eserlerle de ileri taşınabilir. Bu örnekte, dinamik bir NFT token sahibinin tokeniyle etkileşimine bağlı olarak değişebilir ve bu sayede dijital sanat sergilerinde etkileşim bir üst seviyeye çıkarılabilir.
Son Söz
Dinamik NFT'ler, dış dünyadan gelen bilgilere gerçek zamanlı olarak uyum sağlayabildikleri ve bu bilgileri yansıtabildikleri için statik muadillerine göre “daha akıllı” bir NFT sınıfıdır. Dinamik NFT'ler için bu makalede bahsedilen uygulamaların dışında sayısız kullanım alanı vardır ve bunlar NFT modifikasyonuna yönelik ihtiyacı kolayca karşılayabilir.