Najważniejsze informacje
Wielki kryzys był ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym, który rozpoczął się w 1929 roku i trwał przez całe lata trzydzieste XX wieku. Doprowadził do znacznego spadku zatrudnienia, produkcji przemysłowej i poziomu życia na całym świecie.
Kryzys rozpoczął się od krachu giełdowego w 1929 roku i pogłębił wskutek upadku banków, handlu oraz spadku popytu konsumpcyjnego.
Interwencje władz, np. Nowy Ład w Stanach Zjednoczonych czy inicjatywy produkcyjne podczas II wojny światowej, ostatecznie przyczyniły się do ożywienia gospodarczego.
Wielki kryzys miał wpływ na decyzje gospodarcze i powstanie systemów zabezpieczeń dla przyszłych pokoleń.
Wstęp
Wielki kryzys jest jednym z najważniejszych wydarzeń w historii gospodarczej. Ponieważ był naznaczony powszechnymi zwolnieniami, upadkami firm oraz spadkiem jakości życia milionów, zmienił perspektywę władz i społeczeństw na stabilność gospodarczą oraz podejmowanie decyzji. Wiedza o wielkim kryzysie nie tylko rzuca światło na ważny okres w historii, ale także ułatwia decyzje w zakresie działań na rzecz zapobiegania podobnym kryzysom w przyszłości.
Co doprowadziło do wielkiego kryzysu?
Wielki kryzys nie miał jednej przyczyny – wynikał z połączenia różnych czynników. Przeanalizujemy te najważniejsze.
Krach na giełdzie w 1929 roku
Spowolnienie gospodarcze rozpoczęło się w Stanach Zjednoczonych od krachu giełdowego w październiku roku 1929, często nazywanego „czarnym wtorkiem”. Przez całą dekadę na giełdzie papierów wartościowych szerzyła się spekulacja, co doprowadziło do sztucznego zawyżenia wycen.
Kiedy inwestorzy stracili zaufanie, a ceny akcji zaczęły spadać, wywołało to zjawisko domina. Miliony Amerykanów, z których wielu inwestowało pożyczone pieniądze, z dnia na dzień straciło oszczędności, kiedy rynek akcji zaczął szybko spadać.
Bankructwa w systemie bankowym
W obliczu wzrostu paniki ludzie rzucili się do banków i wiele z nich upadło. Ludzie, którzy stracili oszczędności, mieli coraz mniej do wydania, a to jeszcze bardziej spowolniło aktywność gospodarczą.
Panika wkrótce wylała się poza Wall Street. Kiedy deponenci zaczęli masowo wypłacać swoje pieniądze, przez Stany Zjednoczone przetoczyły się fale upadłości banków. Ponieważ było niewiele zabezpieczeń i przepisów chroniących osoby oszczędzające, upadek jednego banku często pociągał za sobą utratę dorobku życia przez całe społeczności. W wyniku upadku banków powysychały linie kredytowe, co miało wpływ na każdy sektor gospodarki.
Upadek handlu międzynarodowego
Chociaż kryzys rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych, jego skutki odczuły wszystkie kraje na całym świecie. Wiele gospodarek europejskich – już osłabionych kosztami I wojny światowej – stanęło w obliczu zaniku rynków zbytu na produkty eksportowe.
Władze wprowadziły nowe cła i bariery ochronne – np. ustawę celną Smoot-Hawley Tariff Act z 1930 r. – w nadziei na ochronę krajowego przemysłu. Niestety te posunięcia wywołały działania odwetowe za granicą, co doprowadziło do załamania handlu globalnego.
Spadek wydatków konsumpcyjnych i inwestycji
Wraz ze wzrostem bezrobocia oraz niepewności osoby prywatne i przedsiębiorstwa ograniczyły wydatki oraz inwestycje, co z kolei przyniosło spadek popytu i dalsze zwolnienia. Kryzys gospodarczy zaczął się sam nakręcać i zostało mało miejsca na naturalne ożywienie gospodarcze.
Konsekwencje ogólnoświatowe i koszty ludzkie
Skutki wielkiego kryzysu odczuły wszystkie kraje świata, a uprzemysłowione narody Ameryki Północnej, Europy i innych regionów przeżyły poważne załamanie gospodarcze.
Bezrobocie i ubóstwo
W niektórych krajach stopa bezrobocia doszła nawet do 25%. Wielu ludzi straciło pracę, a całe rodziny miały trudności z zaspokojeniem podstawowych potrzeb finansowych. Wzrosła liczba osób bezdomnych, a w centrach miast pojawiły się jadłodajnie i kolejki po chleb.
Zamykanie firm
Upadły tysiące przedsiębiorstw – od lokalnych sklepików po przemysłowych gigantów. Brak popytu zmusił do zamknięcia działalności popularnych producentów, rolników i firmy finansowe. Spadek produkcji odbił się na łańcuchach dostaw i całych społecznościach.
Zmiany społeczno-polityczne
Powszechne trudności gospodarcze przyczyniły się do niepokojów społecznych i zmian politycznych. W niektórych krajach niestabilność gospodarcza stała się pożywką dla ekstremizmu politycznego i doprowadziła do zmian przywództwa oraz ideologii państw. Kraje demokratyczne wprowadziły reformy, a w innych doszło do powstania ruchów autorytarnych.
Droga do wyjścia
Droga do wyjścia z wielkiego kryzysu była długa i wyboista. Żadne rozwiązanie indywidualne nie było wystarczające. Do ponownego ożywienia gospodarki potrzebne było połączenie nowatorskich strategii i wyjątkowych okoliczności związanych z konfliktem ogólnoświatowym.
Programy rządowe
W Stanach Zjednoczonych prezydent Franklin D. Roosevelt przedsięwziął ambitny program pomocy gospodarczej i reform, tzw. Nowy Ład. Działania te miały zapewnić miejsca pracy, pobudzić popyt i przywrócić zaufanie do sektora finansowego.
Zakres podjętych inicjatyw sięgał od projektów robót publicznych po ustanowienie organów nadzoru bankowego i giełdy papierów wartościowych. Wiele krajów rozwiniętych wprowadziło w tym okresie własne wersje ubezpieczeń od bezrobocia, systemy emerytalne oraz inne świadczenia społeczne.
Konsekwencje II wojny światowej
Wybuch II wojny światowej skłonił państwa do inwestowania środków w przemysł oraz infrastrukturę. Ułatwiło to zwiększenie produkcji i tworzenie miejsc pracy, ponieważ odegrało ważną rolę w odwracaniu tendencji spadkowej w wielu krajach.
Trwałe skutki i wnioski
Wielki kryzys miał trwały wpływ zarówno na myśl ekonomiczną, jak i strategię państw. W odpowiedzi na kryzys ciała nadzorcze wprowadziły ważne reformy i zabezpieczenia, np. ubezpieczenie wkładów, przepisy w zakresie papierów wartościowych czy programy opieki społecznej.
Innymi słowy decydenci opracowali metodę bardziej interwencyjną, która polega na tym, że państwa przejęły większą odpowiedzialność za organizację gospodarki, dbanie o stabilność banków i tworzenie systemów zabezpieczeń społecznych na wypadek kryzysu.
Wnioski końcowe
Z perspektywy czasu wielki kryzys stanowi ważne przypomnienie, jak krucha może być gospodarka światowa. Chociaż od lat 30. XX wieku wiele się zmieniło, wnioski wyciągnięte z tamtej epoki wciąż mają wpływ na metody reagowania na dzisiejsze problemy przez liderów i fachowców.
Dalsza lektura
Wyłączenie odpowiedzialności: Niniejsza treść jest prezentowana bez rękojmi, wyłącznie w celach ogólnoinformacyjnych i dydaktycznych, bez jakichkolwiek oświadczeń ani gwarancji. Nie należy jej rozumieć jako porady finansowej, prawnej ani innego rodzaju porady specjalistycznej. Nie ma ona również charakteru zachęty do zakupu jakiegokolwiek konkretnego produktu ani usługi. Użytkownik powinien zasięgnąć własnej porady u odpowiednich fachowych doradców. Możliwe, że produkty wspomniane w tym artykule nie będą dostępne w danym regionie. Jeżeli artykuł jest napisany przez osobę z zewnątrz, należy pamiętać, że wyrażane poglądy są poglądami tej osoby i nie muszą odzwierciedlać poglądów Akademii Binance. Więcej informacji można znaleźć w naszym pełnym wyłączeniu odpowiedzialności. Ceny aktywów cyfrowych bywają zmienne. Wartość Twojej inwestycji może spaść lub wzrosnąć i możliwe, że nie odzyskasz zainwestowanej kwoty. Ponosisz wyłączną odpowiedzialność za swoje decyzje inwestycyjne, a Akademia Binance nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne straty. Niniejszego materiału nie należy rozumieć jako porady z zakresu finansów, prawa ani innej dziedziny. Więcej informacji można znaleźć w naszych Warunkach użytkowania i Ostrzeżeniu o ryzyku.