მთავარი
ლექსიკონი
კრიპტოგრაფია

კრიპტოგრაფია

კომპიუტერული ტექნოლოგიების მიღწევებმა მონაცემები უფრო ხელმისაწვდომი გახადა და მიუხედავად იმისა, რომ ამას ჩვენთვის უამრავი უპირატესობის მონიჭება შეუძლია, მას უარყოფითი მხარეებიც აქვს. ინტერნეტში განთავსებულ მონაცემებს ემუქრება მრავალი საფრთხე, მათ შორის მოპარვა და დაზიანება. კრიპტოგრაფია (ან კრიპტოლოგია) არის ერთ-ერთი ტექნოლოგია, რომლის გამოყენებითაც შესაძლებელია ინფორმაციის დაცვა მონაცემთა შენახვასთან და გავრცელებასთან დაკავშირებული ზოგიერთი რისკისგან. მონაცემთა დაშიფვრის კონცეფცია ახალი ნამდვილად არ არის. ციფრულ ეპოქამდეც კი, ადამიანები ნიღბავდნენ შეტყობინებებს, რათა თავიდან აერიდებინათ არასასურველი აუდიტორიის მიერ მათი წაკითხვის რისკი. თუმცა კომპიუტერული მოწყობილობების გამოყენების ზრდამ დაშიფვრის მეცნიერება სრულიად ახალ დონეზე გადაიყვანა.


რა არის კრიპტოგრაფია?

მარტივად რომ ვთქვათ, კრიპტოგრაფია არის ინფორმაციის დამალვის მეცნიერება. უფრო კონკრეტულად, თანამედროვე კრიპტოგრაფია იყენებს მათემატიკურ თეორიებს და გამოთვლებს მონაცემთა დაშიფვრისა და გაშიფვრის მიზნით ან ინფორმაციის მთლიანობისა და ავთენტურობის უზრუნველყოფის მიზნით.

ტექსტის დაშიფვრის ძირითადი პროცესი გულისხმობს, ჩვეულებრივი ტექსტის (მარტივად გასაგები მონაცემების) გარდაქმნას დაშიფრულ ტექსტად (მონაცემები, რომელთა წაკითხვაც შეუძლებელია). ეს იძლევა იმის გარანტიას, რომ გაგზავნილი ინფორმაციის წაკითხვა შეეძლება მხოლოდ იმ პირს, რომელიც ფლობს კონკრეტულ გაშიფვრის გასაღებს.

კონკრეტული კრიპტოგრაფიული ტექნიკის გამოყენებით, ადამიანს შეუძლია სენსიტიური მონაცემების გაგზავნა დაუცველი ქსელების გამოყენებითაც კი. დაშიფვრის დონე დამოკიდებული იქნება მონაცემთა დაცვის საჭირო ხარისხზე. მაგალითად, ჩვეულებრივი პერსონალური ფაილებისთვის (როგორიცაა კონტაქტები) გამოყენებული უსაფრთხოების ტიპი, განსხვავდება კრიპტოვალუტის ქსელებში გამოყენებული უსაფრთხოებისგან.

კრიპტოგრაფიის მუშაობის პროცესის შესწავლა, ძალიან მნიშვნელოვანია კრიპტოვალუტის სისტემებში მისი მნიშვნელობის გასაგებად. ბლოკჩეინის სისტემების უმეტესობა, მაგალითად Bitcoin, იყენებს კრიპტოგრაფიული მეთოდების კონკრეტულ ნაკრებს, რისი საშუალებითაც ისინი ფუნქციონირებენ როგორც დეცენტრალიზებული და საჯარო ლეჯერი, სადაც შესაძლებელია ციფრული ტრანზაქციების უსაფრთხოების უმაღლესი დონით განხორციელება.


როგორ მუშაობს კრიპტოგრაფია?

თანამედროვე კრიპტოგრაფია მოიცავს კვლევის სხვადასხვა სფეროს, თუმცა მათგან ყველაზე აქტუალურია ისინი, რომელიც ეხება სიმეტრიულ დაშიფვრას, ასიმეტრიულ დაშიფვრას, ჰეშის ფუნქციებს და ციფრულ ხელმოწერებს.
Bitcoin პროტოკოლი იყენებს კრიპტოგრაფიულ მტკიცებულებებს, რათა მოხდეს ქსელის უსაფრთხოებისა და თითოეული ტრანზაქციის ვალიდურობის უზრუნველყოფა. ციფრული ხელმოწერები იძლევა გარანტიას, რომ თითოეულ მომხმარებელს შეძლებს მხოლოდ საკუთარ საფულეში არსებული ფინანსების დახარჯვა და ამ თანხების გამოყენება არ იქნება შესაძლებელი ერთზე მეტჯერ. მაგალითად, თუ ელისი ბობს უგზავნის 2 Bitcoin-ს, ის ქმნის ტრანზაქციას, რომელიც არსებითად არის შეტყობინება, რომელიც ადასტურებს ბობის საფულეში 2 Bitcoin-ის დამატებას და ამის პარალელურად, ელისის საფულიდან ამ მონეტების ამოღებას. თუმცა, მას ამის გაკეთება შეუძლია მხოლოდ ციფრული ხელმოწერის წარდგენით. 
Bitcoin-ის პროტოკოლის კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტია Hashcash ფუნქცია, რომელიც განსაზღვრავს Proof of Work კონსენსუსის მექანიზმს და მაინინგის პროცესს (ის პასუხისმგებელია ქსელის უსაფრთხოების უზრუნველყოფაზე, ტრანზაქციების დადასტურებაზე და ახალი მონეტების გენერირებაზე). Hashcash იყენებს კრიპტოგრაფიულ ფუნქციას სახელწოდებით SHA-256.

კრიპტოგრაფია არის ბლოკჩეინის ტექნოლოგიის განუყოფელი ნაწილი და შესაბამისად, ნებისმიერი კრიპტოვალუტისთვის აუცილებელი ელემენტი. განაწილებულ ქსელებზე კრიპტოგრაფიული მტკიცებულებების გამოყენებით, შეიქმნა ნდობის საჭიროების არმქონე ეკონომიკური სისტემები, რასაც მოჰყვა Bitcoin-ის და სხვა დეცენტრალიზებული ციფრული ვალუტების შექმნა.