Các điểm chính
Đào tiền mã hóa là một phần quan trọng trong quá trình sắp xếp và xác thực giao dịch blockchain. Hoạt động đào cũng chịu trách nhiệm tạo ra các đơn vị tiền mã hóa mới.
Công việc này được thực hiện bởi các thợ đào, đòi hỏi các thiết bị máy tính chuyên sâu, nhưng đó cũng là thứ giúp cho mạng blockchain được an toàn.
Thợ đào thu thập các giao dịch đang chờ xử lý rồi sắp xếp các giao dịch này thành block, sau đó block sẽ được phát đến mạng lưới. Nếu block được node xác thực chấp thuận thì thợ đào sẽ nhận được phần thưởng block.
Lợi nhuận từ hoạt động đào tiền mã hoá phụ thuộc vào các yếu tố như hiệu suất phần cứng, tiền điện, biến động thị trường và những thay đổi cuối cùng trong giao thức blockchain.
Đào tiền mã hóa là gì?
Hãy hình dung về một sổ cái kỹ thuật số toàn cầu ghi lại mọi giao dịch tiền mã hóa. Hoạt động đào tiền mã hóa đảm bảo sổ cái này luôn chính xác và an toàn. Thợ đào sử dụng máy tính chuyên dụng để giải các câu đố (về cơ bản là đoán số) để sắp xếp và xác nhận các giao dịch đang chờ xử lý. Thợ đào đầu tiên giải được câu đố sẽ được thưởng tiền mã hoá.
Đào tiền mã hóa là quá trình đảm bảo tính bảo mật của các loại tiền mã hóa như bitcoin (BTC). Đây là quá trình mà trong đó giao dịch của người dùng được xác minh và thêm vào sổ cái công khai của blockchain. Đào là một trong những yếu tố quan trọng giúp mạng lưới Bitcoin duy trì bản chất phi tập trung, nghĩa là mạng lưới có thể hoạt động mà không cần một cơ quan trung ương.
Hoạt động đào cũng chịu trách nhiệm thêm các coin mới vào nguồn cung hiện tại. Mặc dù nghe thì có vẻ giống như in tiền nhưng hoạt động đào tiền mã hóa tuân theo một bộ quy tắc được mã hóa cứng chi phối quy trình và ngăn bất kỳ ai tự ý tạo coin mới. Các quy tắc này được tích hợp vào các giao thức cơ sở và được thực thi bởi mạng lưới các node phân tán.
Để tạo ra đơn vị tiền mã hoá mới, thợ đào sử dụng khả năng tính toán của mình để giải các câu đố mật mã phức tạp. Thợ đào đầu tiên giải được câu đố có quyền thêm một block giao dịch mới vào blockchain và phát block đó đến mạng lưới.
Quá trình đào tiền mã hóa diễn ra như thế nào?
Trả lời ngắn gọn
1. Các giao dịch được nhóm thành block. Khi có ai đó gửi hoặc nhận tiền mã hóa, các giao dịch đang chờ xử lý sẽ được nhóm thành một "block" chờ xác nhận.
2. Thợ đào giải một câu đố. Thợ đào sử dụng máy tính để đoán một số đặc biệt, được gọi là nonce mà khi kết hợp với dữ liệu block sẽ tạo ra kết quả nhỏ hơn một số mục tiêu cụ thể. Số này giống như một tờ vé số ảo liên quan đến một câu đố.
3. Thêm vào blockchain
Thợ đào đầu tiên giải được câu đố sẽ được thêm block vào blockchain. Các thợ đào khác sẽ kiểm tra block này để đảm bảo tính hợp lệ.
4. Kiếm phần thưởng
Thợ đào chiến thắng sẽ kiếm được phần thưởng, bao gồm tiền mã hóa mới được tạo và phí giao dịch từ block mà họ đã đào.
Trả lời chi tiết
Khi các giao dịch blockchain mới được thực hiện, chúng sẽ được gửi đến một bể được gọi là bể chứa giao dịch đang chờ xử lý (hay mempool). Node xác thực có trách nhiệm xác minh tính hợp lệ của giao dịch. Công việc của thợ đào là thu thập các giao dịch đang chờ xử lý này rồi sắp xếp thành block. Cần lưu ý rằng một số thợ đào cũng chạy các node xác thực nhưng node đào và node xác thực khác nhau về mặt kỹ thuật.
Có thể coi block là một trang của sổ cái blockchain, trong đó một số giao dịch được ghi lại (cùng với các dữ liệu khác). Cụ thể hơn, node đào có trách nhiệm thu thập các giao dịch chưa được xác nhận từ bể chứa giao dịch đang chờ xử lý rồi tổng hợp các giao dịch này thành một block ứng cử viên.
Sau đó, thợ đào sẽ cố gắng chuyển đổi block ứng cử viên này thành block được xác nhận. Để làm được điều này, thợ đào phải giải một bài toán phức tạp đòi hỏi nhiều tài nguyên máy tính. Tuy nhiên, với mỗi block được đào thành công, thợ đào sẽ nhận được phần thưởng block, bao gồm tiền mã hóa mới tạo cộng với phí giao dịch. Chúng ta hãy cùng xem kỹ hơn.
Bước 1 - Băm các giao dịch
Bước đầu tiên của việc đào block là nhận các giao dịch đang chờ xử lý từ bể chứa giao dịch đang chờ xử lý rồi gửi từng giao dịch này thông qua một hàm băm. Mỗi khi một phần dữ liệu được chạy qua hàm băm, một đầu ra có kích thước cố định được gọi là giá trị băm sẽ được tạo ra.
Trong bối cảnh của việc đào tiền mã hóa, chuỗi băm của mỗi giao dịch bao gồm một chuỗi số và chữ cái hoạt động như một định danh. Chuỗi băm giao dịch đại diện cho tất cả thông tin có trong giao dịch đó.
Ngoài việc băm và liệt kê từng giao dịch một, thợ đào còn thêm một giao dịch tùy chỉnh, trong giao dịch đó họ tự gửi cho mình phần thưởng block. Giao dịch này được gọi là giao dịch coinbase và là thứ tạo ra đồng coin hoàn toàn mới. Trong hầu hết các trường hợp, giao dịch này là giao dịch đầu tiên được ghi lại trong một block mới, tiếp theo là một nhóm các giao dịch đang chờ xác nhận.
Bước 2 - Tạo cây Merkle
Sau khi mỗi giao dịch được băm, các giá trị băm được sắp xếp thành một cây Merkle (còn được gọi là cây băm). Cây Merkle được tạo bằng cách sắp xếp các giá trị băm giao dịch thành từng cặp, sau đó băm chúng.
Sau đó, đầu ra băm mới được sắp xếp thành từng cặp và băm lại một lần nữa, quá trình này lặp lại cho đến khi tạo ra một băm duy nhất. Băm cuối cùng này được gọi là băm gốc (hoặc gốc Merkle) và về cơ bản là giá trị băm đại diện cho tất cả các giá trị băm trước đó đã được sử dụng để tạo ra nó.
Bước 3 - Tìm một tiêu đề khối hợp lệ (chuỗi băm khối)
Tiêu đề khối (block header) hoạt động như một mã định danh cho từng khối riêng lẻ, có nghĩa là mỗi khối có một chuỗi băm duy nhất. Khi tạo một khối mới, các thợ đào kết hợp chuỗi băm của khối trước đó với chuỗi băm gốc của khối ứng viên của họ để tạo ra một chuỗi băm khối mới. Họ cũng phải thêm một số tùy ý được gọi là nonce.
Vì vậy, khi cố gắng xác nhận block ứng cử viên của mình, thợ đào cần kết hợp băm gốc, băm của block trước đó và một nonce rồi gửi tất cả vào một hàm băm. Mục tiêu là lặp lại việc này cho đến khi có thể tạo ra một băm hợp lệ.
Vì không thể thay đổi băm gốc và băm của block trước đó nên thợ đào cần thay đổi giá trị nonce nhiều lần cho đến khi tìm thấy băm hợp lệ. Để được xem là hợp lệ, đầu ra (băm block) phải nhỏ hơn một giá trị đích nhất định, vốn được xác định bởi giao thức. Khi đào Bitcoin, băm block phải bắt đầu bằng một số lượng số 0 nhất định — giá trị đích này được gọi là độ khó đào.
Bước 4: Phát khối đã đào
Như chúng ta đã thấy, thợ đào phải liên tục băm tiêu đề block bằng cách sử dụng các giá trị nonce khác nhau. Thợ đào làm như vậy cho đến khi tìm thấy băm block hợp lệ. Khi tìm thấy băm block hợp lệ, thợ đào sẽ phát block này đến mạng lưới. Sau đó, tất cả các node xác thực khác sẽ kiểm tra xem block này có hợp lệ hay không. Nếu hợp lệ, các node này sẽ thêm block mới vào bản sao blockchain của mình.
Tại thời điểm này, block ứng cử viên trở thành block được xác thực và tất cả các thợ đào chuyển sang đào block tiếp theo. Những thợ đào không tìm thấy băm hợp lệ đúng hạn sẽ loại bỏ block ứng cử viên của mình và cuộc đua đào mới lại bắt đầu.
Điều gì sẽ xảy ra nếu hai block được đào cùng một lúc?
Đôi khi có trường hợp 2 thợ đào phát một block hợp lệ cùng lúc, dẫn đến 2 block cạnh tranh nhau trên mạng lưới. Sau đó, thợ đào bắt đầu đào block tiếp theo dựa trên block họ nhận được đầu tiên, khiến mạng lưới tạm thời chia thành 2 phiên bản khác nhau của blockchain.
Sự cạnh tranh giữa các block này sẽ tiếp tục cho đến khi block tiếp theo được đào trên một trong các block cạnh tranh. Khi một block mới được đào, block nào đến trước block đó sẽ được coi là thắng. Block bị bỏ lại được gọi là block mồ côi hoặc block cũ. Việc này khiến tất cả những thợ đào đã chọn block này phải quay lại đào chuỗi của block thắng.
Độ khó đào là gì?
Độ khó đào thường xuyên được giao thức điều chỉnh để đảm bảo tốc độ tạo block mới không đổi, nhờ đó việc phát hành coin mới trở nên ổn định và có thể dự đoán được. Độ khó điều chỉnh tương ứng với công suất tính toán (tỷ lệ băm) dành cho mạng lưới.
Do đó, mỗi khi thợ đào mới tham gia vào mạng lưới và mức độ cạnh tranh tăng lên, độ khó băm sẽ tăng lên, ngăn thời gian tạo block trung bình giảm xuống. Ngược lại, nếu nhiều thợ đào rời khỏi mạng lưới thì độ khó băm sẽ giảm xuống, khiến việc đào block mới trở nên dễ dàng hơn. Các biện pháp điều chỉnh này giúp thời gian tạo block trung bình không đổi, bất kể tổng công suất băm của mạng lưới là bao nhiêu.
Các phương thức đào tiền mã hóa
Có một số cách để đào tiền mã hóa. Thiết bị và quy trình đào thay đổi khi phần cứng và thuật toán đồng thuận mới xuất hiện. Thông thường, thợ đào sử dụng máy tính chuyên dụng để giải các phương trình mật mã phức tạp. Chúng ta hãy cùng xem một số phương pháp đào phổ biến nhất.
Đào bằng CPU
Đào bằng Bộ xử lý trung tâm (CPU) là việc sử dụng CPU của máy tính để thực hiện các hàm băm theo yêu cầu của mô hình Proof of Work (PoW). Trong những ngày đầu Bitcoin ra mắt, chi phí đào và rào cản gia nhập thấp nên độ khó có thể được xử lý bởi một CPU thông thường. Vào thời điểm đó, bất kỳ ai cũng có thể đào tiền mã hóa.
Tuy nhiên, khi nhiều người bắt đầu đào BTC hơn và tỷ lệ băm của mạng lưới tăng lên, việc đào có lãi ngày càng trở nên khó khăn hơn. Sự ra đời của phần cứng khai thác chuyên dụng có khả năng xử lý cao hơn đã khiến việc đào bằng CPU gần như là điều không thể. Hiện nay, đào bằng CPU không còn là lựa chọn khả thi vì tất cả thợ đào đều sử dụng phần cứng chuyên dụng.
Đào bằng GPU
Bộ xử lý đồ họa (GPU) được thiết kế để xử lý song song một loạt các ứng dụng. Mặc dù chúng thường được sử dụng cho trò chơi điện tử hoặc kết xuất đồ họa, nhưng chúng cũng có thể được sử dụng để đào tiền mã hóa.
GPU tương đối rẻ và linh hoạt hơn so với phần cứng đào chuyên dụng. Mặc dù bạn vẫn có thể đào một số altcoin bằng GPU nhưng hiệu suất đào phụ thuộc vào độ khó và thuật toán đào.
Đào bằng ASIC
Mạch tích hợp chuyên dụng (ASIC) được thiết kế để phục vụ một mục đích cụ thể. Với tiền mã hóa, thuật ngữ này đề cập đến phần cứng chuyên dụng được thiết kế riêng cho hoạt động đào. Đào tiền mã hóa bằng ASIC được biết đến là có hiệu quả cao nhưng lại tương đối đắt.
Vì máy đào ASIC có công nghệ đào tiên tiến hơn nên chi phí của một đơn vị sẽ cao hơn nhiều so với CPU hoặc GPU. Ngoài ra, sự tiến bộ không ngừng của công nghệ ASIC có thể nhanh chóng khiến các model ASIC cũ không có lãi. Điều này làm cho việc đào bằng ASIC trở thành một trong những phương pháp đào tốn kém nhất, nhưng đó là cách hiệu quả nhất và có thể mang lại lợi nhuận nếu được thực hiện trên quy mô lớn.
Các nhóm thợ đào
Vì mỗi phần thưởng block chỉ được trao cho thợ đào thành công đầu tiên nên xác suất đào một block là cực kỳ thấp. Những thợ đào chỉ sở hữu một tỷ lệ nhỏ công suất đào có ít cơ hội để tự mình khám phá ra block tiếp theo. Hội thợ đào chính là giải pháp cho vấn đề này.
Hội thợ đào là các nhóm thợ đào cùng tổng hợp tài nguyên của họ (sức mạnh băm) để tăng xác suất giành được phần thưởng khối. Khi nhóm tìm thấy thành công một khối, những thợ đào trong nhóm sẽ chia sẻ phần thưởng theo khối lượng công việc mà mỗi người đã đóng góp.
Hội thợ đào có thể mang lại lợi ích cho các thợ đào riêng lẻ về chi phí phần cứng và điện, nhưng sự thống trị của hội thợ đào trong việc đào tiền mã hóa làm dấy lên lo ngại về sự tập trung và khả năng xảy ra cuộc tấn công 51%.
Cloud Mining
Thay vì mua thiết bị, thợ đào trên nền tảng đám mây thuê khả năng tính toán của một nhà cung cấp dịch vụ đào trên nền tảng đám mây. Đây là cách đơn giản hơn để bắt đầu đào nhưng cũng đi kèm các rủi ro như lừa đảo hoặc lợi nhuận thấp hơn. Nếu bạn quyết định thử đào trên nền tảng đám mây, hãy đảm bảo chọn một nhà cung cấp có uy tín như Binance.
Đào Bitcoin là gì và việc này diễn ra như thế nào?
Bitcoin là ví dụ phổ biến nhất về đồng tiền mã hoá có thể đào. Việc đào bitcoin về cơ bản dựa trên thuật toán đồng thuận PoW.
PoW là cơ chế đồng thuận ban đầu của blockchain do Satoshi Nakamoto tạo ra và được giới thiệu trong sách trắng Bitcoin vào năm 2008. Nói một cách ngắn gọn, PoW xác định cách một mạng lưới blockchain đạt được sự đồng thuận của tất cả những người tham gia mà không cần bên trung gian thứ ba. Điều này được thực hiện bằng cách đòi hỏi thợ đào phải đầu tư số tiền đáng kể vào điện và khả năng tính toán để ngăn chặn đối tượng xấu.
Như chúng ta đã thấy, các giao dịch đang chờ xử lý trên mạng lưới PoW được sắp xếp và thêm vào block bởi các thợ đào cạnh tranh với nhau để giải câu đố bằng cách sử dụng phần cứng đào chuyên dụng. Thợ đào đầu tiên tìm ra lời giải hợp lệ có thể phát block đến blockchain và nếu các node xác thực chấp nhận block đó, thợ đào sẽ nhận được phần thưởng block.
Số lượng tiền mã hóa trong phần thưởng block thay đổi tùy theo từng blockchain. Ví dụ: tính đến tháng 12 năm 2024, thợ đào trên blockchain Bitcoin có thể nhận được 3,125 BTC từ phần thưởng block. Do cơ chế halving của Bitcoin nên số lượng BTC trong phần thưởng block sẽ giảm một nửa cứ sau mỗi 210.000 block (khoảng 4 năm một lần).
Đào tiền mã hóa có sinh lời không?
Mặc dù bạn có thể kiếm tiền từ việc đào tiền mã hóa nhưng bạn phải cân nhắc, quản lý rủi ro và nghiên cứu cẩn thận. Vì hoạt động này cũng liên quan đến các khoản đầu tư và rủi ro, chẳng hạn như chi phí phần cứng, biến động giá tiền mã hoá và thay đổi của giao thức tiền mã hoá. Để giảm bớt những rủi ro này, thợ đào phải thường xuyên tiến hành quản lý rủi ro đồng thời đánh giá chi phí và lợi ích tiềm năng.
Lợi nhuận của một hoạt động đào phụ thuộc vào quy mô và các vị trí của nó. Một trong số đó là những thay đổi về giá tiền mã hóa. Khi giá tiền mã hoá tăng lên, giá trị pháp định của phần thưởng đào cũng tăng lên. Ngược lại, lợi nhuận có thể giảm cùng với việc giảm giá.
Hiệu suất của phần cứng đào cũng là một yếu tố quan trọng trong việc xác định lợi nhuận của việc đào. Phần cứng đào có thể đắt đỏ, vì vậy thợ đào phải cân bằng chi phí phần cứng với phần thưởng tiềm năng mà thiết bị mang lại. Một yếu tố khác cần xem xét là tiền điện; nếu chi phí này quá cao, nó có thể lớn hơn thu nhập và khiến việc đào tiền mã hóa không có lãi.
Ngoài ra, thiết bị phần cứng dùng để đào tiền mã hóa có thể phải được nâng cấp tương đối thường xuyên, vì chúng có xu hướng trở nên lỗi thời khá nhanh. Mô hình mới sẽ hoạt động hiệu quả hơn mô hình cũ nên nếu thợ đào thiếu ngân sách để nâng cấp máy móc thì họ có thể sẽ phải vật lộn để duy trì khả năng cạnh tranh.
Điều cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng là những thay đổi đáng kể có thể xảy ra ở cấp độ giao thức. Ví dụ: sự kiện halving của Bitcoin có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận đào vì nó làm giảm một nửa phần thưởng cho việc đào block. Trong các trường hợp khác, quá trình đào tiền mã hóa có thể được thay thế bằng các phương pháp xác thực khác. Ngoài ra, Ethereum đã chuyển hoàn toàn từ cơ chế đồng thuận PoW sang Proof of Stake (PoS) vào tháng 9 năm 2022, khiến việc đào không còn cần thiết.
Tổng kết
Đào tiền mã hoá là một phần quan trọng của Bitcoin và các blockchain PoW khác vì nó giúp giữ an toàn cho mạng và phát hành tiền mới ổn định.
Đào tiền mã hóa có những ưu điểm và nhược điểm nhất định. Lợi thế rõ ràng nhất là thu nhập tiềm năng từ phần thưởng block. Tuy nhiên, lợi nhuận đào có thể bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố, bao gồm tiền điện và giá thị trường. Do đó, trước khi bắt đầu đào tiền mã hóa, bạn hãy tự mình nghiên cứu (DYOR) và đánh giá tất cả rủi ro tiềm ẩn.
Đọc thêm:
Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Nội dung này được trình bày cho bạn trên cơ sở “nguyên trạng” chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin chung và phổ biến kiến thức mà không phải là sự cam đoan hay bảo đảm dưới bất kỳ hình thức nào. Nội dung này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác, cũng như không nhằm khuyến nghị mua bất kỳ sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể nào. Bạn nên tìm kiếm lời khuyên từ các đơn vị tư vấn chuyên môn phù hợp. Trong trường hợp bài viết do cộng tác viên bên thứ ba đóng góp, xin lưu ý rằng những quan điểm thể hiện đó thuộc về cộng tác viên bên thứ ba và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Binance Academy. Vui lòng đọc toàn bộ tuyên bố miễn trừ trách nhiệm của chúng tôi tại đây để biết thêm chi tiết. Giá tài sản kỹ thuật số có thể biến động. Giá trị khoản đầu tư của bạn có thể tăng hoặc giảm và có thể bạn sẽ không lấy lại được số tiền đã đầu tư. Bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của mình và Binance Academy không chịu trách nhiệm pháp lý đối với bất kỳ tổn thất nào bạn có thể gặp phải. Tài liệu này không nên hiểu là lời khuyên tài chính, pháp lý hoặc chuyên môn khác. Để biết thêm thông tin, hãy xem Điều khoản sử dụng và Cảnh báo rủi ro của chúng tôi.