TL;DR
Efekt sieciowy występuje wtedy, gdy dany produkt nabiera wartości, kiedy zaczyna z niego korzystać więcej osób. Pamiętasz może Orkut? Cóż, został on zamknięty dlatego, że nie korzystało z niego zbyt wiele osób. Dlaczego ilość użytkowników tak znacznie spadła? Ponieważ spadała już ona wcześniej, więc produkt tracił na wartości. Z pewnością na decyzję użytkowników o opuszczeniu Orkut wpłynęły także inne czynniki, jednak z racji małej bazy klientów utracił on najwięcej wartości.
Efekt sieciowy jest kluczowy w przypadku kryptowalut. Pieniądze i blockchain są koniec końców organizowane przez ludzi, więc im więcej osób zacznie korzystać z sieci, tym bardziej użyteczna się ona stanie.
Wprowadzenie
Deweloperzy mogą tworzyć innowacyjne technologie, jednak jeżeli nie będą one dopasowane do rynku w momencie ich dostarczenia, mogą nigdy nie osiągnąć pożądanego zainteresowania.
W wielu przypadkach mniej zaawansowane projekty przejmują większość rynku tylko i wyłącznie dlatego, że były one dostępne w odpowiednim momencie. Właśnie dlatego efekt sieciowy ma tak wielkie znaczenie.
Czym jest efekt sieciowy?
Efekt sieciowy to efekt ekonomiczny, który opisuje produkt lub usługę, zyskującą na wartości wraz z coraz większą ilością użytkowników. Gdy jest on obecny, każdy nowy użytkownik dodaje wartość produktowi poprzez wejście do sieci. To z kolei zachęca kolejnych użytkowników do skorzystania z produktu, co dalej zwiększa jego wartość.
Najprostszym i najistotniejszym przykładem efektu sieci jest telefon. W początkowych dniach tej technologii tylko kilka osób miało telefony w swoich domach. Co więcej, dom musiał być fizycznie połączony z siecią, by telefon w ogóle mógł działać.
Wraz z dorastaniem tej technologii, coraz więcej osób mogło pozwolić sobie na telefon, co zwiększało wartość całej sieci telefonicznej. Ciągły wzrost ilości użytkowników oznaczał jednoczesny wzrost wartości i przydatności tej sieci. Ten mechanizm zaczął w pewnym momencie sam się napędzać, przyciągając coraz to więcej osób i coraz bardziej zwiększając wartość sieci. W efekcie można było zaobserwować wykładniczy rozwój.
Rodzaje efektów sieciowych
Istnieją dwa rodzaje efektów sieciowych – bezpośrednie i pośrednie.
Bezpośredni efekt sieciowy to taki, jak w przypadku wyżej omawianego telefonu. Zwiększona ilość użytkowników dodaje wartości wszystkim pozostałym użytkownikom.
Projekt posiadający silny efekt sieciowy może przyciągnąć do siebie wielu utalentowanych deweloperów, aby pracowali nad kodem, gdyż czują oni wartość danego projektu. Ta wartość dodana wywodzi się z istniejącej już wartości sieci. Ten efekt zaczyna się nasilać, aż w końcu projekt staje się liderem i posiada większy efekt sieciowy od swojej konkurencji.
Przykłady efektów sieciowych
Współczesne przykłady efektów sieciowych występują w wielu różnych kategoriach produktów. Jednym z nich są media społecznościowe. Użytkownik wybiera media społecznościowe na podstawie preferencji swoich znajomych, którzy już z nich korzystają. To zachęca kolejne osoby do dołączenia do platformy, tworząc w ten sposób pozycję monopolistyczną.
Gdy nowe firmy chcą stworzyć platformę społeczną, mają one bardzo duży problem z zebraniem masy krytycznej. Dlaczego? Cóż, efekt sieciowy konkurencji jest na tyle znaczący, że ciężko jest stworzyć liczący się na rynku produkt.
Kolejnym dobrym przykładem efektu sieciowego jest ridesharing. Efekty sieciowe, jakie przez wiele lat zbudowały sobie Uber czy Bolt, są na tyle silne, że mały usługodawcom ciężko jest z nimi konkurować.
To samo tyczy się Allegro czy Amazona w kwestii sprzedaży online, Google w kwestii wyszukiwarki, AirBNB w kwestii bookingu online, Microsoftu w kwestii systemów operacyjnych czy Apple w kwestii iPhone'ów. Czy efekt sieciowy jest zarezerwowany tylko i wyłącznie dla biznesów for-profit? Nie. Wikipedia jest świetnym przykładem projektu open-source, który zdobył znaczący efekt sieciowy.
Efekt sieciowy a kryptowaluty
Efekt sieciowy ma duże znaczenie w przypadku kryptowalut i blockchainu.
Górnicy wspierają bezpieczeństwo sieci i posiadają ogromną płynność, aby utrzymać swoje operację. Jednak załóżmy, że pojawia się inna sieć, która chce mieć podobne zastosowania, co Bitcoin. Górnicy mogą otrzymywać większe nagrody na start, jednak nie będą mieli takiej samej płynności, aby opuścić swoje pozycję. Mogą zaryzykować i liczyć na poprawę płynności w przyszłości. Mogą także skupić się tylko na Bitcoinie i żyć w relatywnej pewności, że pozostaną w biznesie nie ważne co. Tak właśnie działa efekt sieciowy. Nawet jeżeli alternatywna technologia byłaby zwyczajnie lepsza i dawała więcej nagród dla górników, niekoniecznie sensownym byłoby przechodzenie na nią.
Trzeba jednak pamiętać, że to nie tylko zasługa efektu sieciowego Bitcoina. Dzięki swojemu uczciwemu startowi, Bitcoin posiada wrodzone unikatowe właściwości, które byłyby ekstremalnie trudne do podrobienia. Pomyśl o tym przykładzie bardziej jak o eksperymencie myślowym.
Efekt sieciowy to ważny aspekt w strefie Zdecentralizowanych Finansów (DeFi). Jeżeli produkt, usługa lub smart kontrakt zbuduje wokół siebie znaczną przewagę, pozostałym projektom może być ciężko się wybić. Jednakże DeFi jest w bardzo wczesnym stadium rozwoju. Wiele osób nadal uważa, że jeszcze żaden produkt nie osiągnął na tyle znaczącego efektu sieciowego, aby stać się zdecydowanym zwycięzcom.
Negatywny efekt sieciowy
Przemyślenia końcowe
Efekt sieciowy jest obecny w różnych segmentach ekonomii, w tym w kryptowalutach. Polega on na tym, że każdy użytkownik dodaje wartości sieci wraz ze swoim wejściem do niej.
Osoby projektujące blockchainy i kryptowaluty mogą odnieść duże korzyści, jeżeli dokładnie prześledzą mechanizmy związane z efektem sieciowym. Wprowadzając je do procesu projektowego nowe monety i tokeny mogą zacząć skalować się znacznie szybciej.