Ласпейрес индексі
Ласпейрес индексі – экономикада тауарлар мен қызметтердің тұрақты себеті құнының өзгеруін бақылау үшін қолданылатын құрал. Бұл
инфляция немесе дефляция туралы түсінік бере отырып, бағалардың уақыт өте келе қалай өсетінін немесе төмендейтінін түсінуге көмектеседі. Ласпейрес индексі әдетте күнкөріс минимумын қадағалайтын тұтынушылық баға индексін (
CPI) есептеу үшін қолданылады.
Ласпейрес индексі базалық кезеңдегі (нақты бастау уақыты) тауарлар мен қызметтердің жиынтығын пайдаланады. Бұл тауарлар мен қызметтердің базалық кезеңде тіркелген саны мен бағасы болады. Содан кейін индекс бірдей мөлшерді, бірақ жаңартылған бағаларды пайдалана отырып, сол элементтердің кейінгі кезеңдегі құнын салыстырады.
Формула
Ласпейрес индексінің формуласы:
Ласпейрес индексі = ∑(Pt⋅Q0) / ∑(P0⋅Q0) * 100, мұндағы:
∑ өзінен кейін тұрған элементтердің қосындысын көрсетеді.
Pt – ағымдағы кезеңдегі тауар немесе қызмет бағасы.
P0 – базалық кезеңдегі тауар немесе қызмет бағасы.
Q0 – базалық кезеңдегі тауар немесе қызмет саны.
Түсіндіру
Ласпейрес индексінің 100-ден жоғары болуы базалық кезеңмен салыстырғанда тауарлар мен қызметтер себетінің құны өскенін көрсетеді.
Ласпейрес индексінің 100-ден төмен болуы базалық кезеңмен салыстырғанда тауарлар мен қызметтер себетінің құнының төмендегенін көрсетеді.
Ласпейрес индексінің 100-ге тең болуы тауарлар мен қызметтер себетінің құны базалық кезеңнен бері өзгеріссіз қалғанын көрсетеді.
Мысал
Алма және нан сияқты екі элементі бар себетпен қарапайым мысалды қарастырайық.
Базалық кезеңде былай болса:
Ағымдағы кезеңде бағалар өзгеше:
10 алманың әрқайсысы 1,5 доллар тұрды делік.
5 бөлке нанның әрқайсысы 2,5 доллар тұрды делік.
Енді базалық кезеңдегі және ағымдағы кезеңдегі себет құнын есептейік:
Базалық кезең құны = (10 1) + (5 2) = 10 + 10 = 20
Ағымдағы кезең құны = (10 1,50) + (5 2,50) = 15 + 12,5 = 27,5
Енді Ласпейрес индексін есептейік:
Ласпейрес индексі = (27,5 / 20) * 100 = 137,5
Біздің мысалымызда Ласпейрес индексінің 137,5 болуы тауар себетінің құны базалық кезеңмен салыстырғанда 37,5%-ға өскенін білдіреді.
Ласпейрес индексі әдетте күнделікті тауарлар мен қызметтер үшін пайдаланылғанымен, оны
криптовалюта нарығында да қолдануға болады. Криптовалюталар құбылмалы мәндері бар цифрлық активтер болып табылады, сондықтан олардың уақыт өте келе баға өзгерістерін қадағалау қажет.
Қолданылуы
Ласпейрес индексін криптовалютада пайдалану үшін әртүрлі криптовалюталардың себетін таңдау керек. Мысалы,
Bitcoin,
Ether және
Solana таңдауға болады. Базалық кезеңде олардың саны мен бағасын жазып алыңыз. Уақыт өте келе, сіз олардың бастапқы мөлшерін (базалық кезеңде жазылған) сол мәнде сақтай отырып, олардың бағаларын жаңартатын боласыз.
Артықшылықтары
Криптовалютада Ласпейрес индексін пайдалану инвесторларға криптовалюталар тобының жалпы құнының қалай өзгеретінін түсінуге көмектеседі. Бұл
әртараптандырылған криптовалюталық портфельді басқаратын адамдар үшін пайдалы болуы мүмкін, өйткені ол баға өзгерісінің олардың ұсталымдарына бірлескен әсерін көрсетеді.
Тауарлар мен қызметтердің санын тұрақты ұстап, олардың бағасын ғана жаңарта отырып, Ласпейрес индексі инфляцияның немесе дефляцияның нақты бейнесін бере алады. Әдетте күнделікті тауарлар мен қызметтер үшін пайдаланылғанымен, оны криптовалюта бағасының өзгеруін бақылау үшін де бейімдеуге болады.