Əsas diqqət yetiriləcək məqamlar
Arbitrum Ethereum-un təhlükəsizliyini qoruyarkən tranzaksiyanı daha sürətli və daha ucuz etmək üçün nəzərdə tutulmuş Ethereum miqyaslandırma texnologiyaları paketidir.
Paketə Arbitrum One (rollap zənciri), Arbitrum Nova (AnyTrust zənciri) və Qat 2 və ya Qat 3 şəbəkələri kimi işləmə qabiliyyəti olan, fərdiləşdirilə bilən Orbit zəncirləri daxildir.
Həm rollap, həm də AnyTrust zəncirləri icra və mübahisələrin həlli üçün optimist rollap texnologiyasından istifadə edir, lakin məlumatların mövcudluğuna görə fərqlənirlər.
Orbit zəncirləri developerlərə idarəetmə, qaz tokeni, məxfilik və yerləşmə qatı kimi fərdiləşdirilə bilən xüsusiyyətləri olan öz rollap və ya AnyTrust zəncirlərini işə salmağa imkan verir.
Giriş
Arbitrum Ethereum üçün daha sürətli, daha ucuz və daha miqyaslana bilən tranzaksiyanı təqdim etmək üçün optimist rollaplardan istifadə edən Qat 2 miqyaslandırma həllidir. Bu, developerlərə daha aşağı komissiya və istifadəçilər üçün daha sürətli təsdiqlərlə Ethereum-da olduğu kimi mərkəzdənkənar tətbiqlər (Dapp) qurmağa və işə salmağa imkan verir.
Arbitrum nədir?
Arbitrum, Arbitrum Nitro texnoloji toplusu üzərində qurulmuş Ethereum miqyaslandırma texnologiyaları paketidir. Şəbəkə tranzaksiyaları zəncirxarici yerinə yetirmək, onları bir yerə yığmaq və Ethereum-a bir xülasə göndərmək üçün optimist rollaplardan istifadə edir. Bu nəticələr etiraz edilmədikcə etibarlı sayılır, bu halda Ethereum mübahisəli tranzaksiyanı doğrulayır.
Arbitrum dəstinə aşağıdakılar daxildir:
Arbitrum One: Arbitrum Rollap protokolunu tətbiq edən, burada bütün tranzaksiya datasını maksimum inamsızlıq üçün Ethereum-a göndərən ictimai rollap zənciri.
Arbitrum Nova: Arbitrum AnyTrust protokolunu həyata keçirən, komissiyanı azaltmaq üçün Data Əlçatımlılığı Komitəsi (DAC) ilə tranzaksiya məlumatlarını zəncirxarici saxlayan ictimai AnyTrust zənciri.
Arbitrum Orbit zəncirləri: xüsusi performans, idarəetmə və xərc tələblərinə uyğunlaşdırılmış Qat 2 şəbəkə (Ethereum-a yerləşmə) və ya Qat 3 şəbəkə (başqa L2-yə yerləşmə) kimi işləyə bilən tamamilə fərdiləşdirilə bilən zəncirlər.
Arbitrum necə işləyir?
Sıralayıcı
Arbitrum-da tranzaksiyanı təqdim etdiyiniz zaman o, ilk növbədə tranzaksiya sifarişini təyin edən və ani təsdiqi təmin edən ardıcıllığa gedir, beləliklə, nəticələr dərhal görünür. Bu sifariş məlumatı lentin sıralayacısı vasitəsilə real vaxt rejimində yayımlanır, pul kisəsi və tətbiqləri dərhal yeniləməyə imkan verir.
Tranzaksiya sifariş edildikdən sonra sıralayacı onları qruplara yığır, ölçüsünü və dəyərini azaltmaq üçün məlumatları sıxışdırır və qrupu Ethereum-a (və ya başqa bir ana zəncir) göndərir. Bu yanaşma xərcləri aşağı saxlayır və emal prosesini sürətləndirir, çünki Ethereum hər tranzaksiyanı dərhal doğrulamağa məcbur deyil və əksi sübut edilmədiyi təqdirdə onların doğru olduğunu güman edir.
Mübahisənin həlli
Kimsə şübhəli fəaliyyət görsə, müəyyən edilmiş mübahisə müddəti ərzində məsələni qaldıra bilər. Belə hallarda, Ethereum tranzaksiya nəticəsinin doğru olub-olmadığını göstərən çoxraundlu fırıldaqçılıq sistemi olan Arbitrum-un Məhdud Likvidlik Gecikməsi (BoLD) protokolundan istifadə edərək partiyanın yalnız mübahisəli hissəsini təkrarlayır.
Səhv və ya fırıldaq aşkar edilərsə, yanlış tranzaksiya yenidən aktivləşdirilir, vəziyyət düzəldilir və saxta tranzaksiyanı təsdiqləyən hər kəs cərimə əvəzi öz payını itirir. Tranzaksiya sıralayıcı tərəfindən təsdiq edildikdə yumşaq sonluq, paket Ethereum-a göndərilib mübahisə müddəti bitdikdə isə sərt yekunlaşma hesab olunur.
Texnologiya toplusu
Arbitrum Ethereum proqram təminatının (Geth) dəyişdirilmiş versiyası üzərində qurulmuş bir texnologiya toplusu olan Arbitrum Nitro üzərində işləyir. Nitro mübahisələr yarandıqda tranzaksiyanı doğrulamaq üçün WebAssembly (WASM) virtual maşınına inteqrasiya edir. Bu arxitektura Ethereum-a bənzəyir və daha az xərclə daha çox tranzaksiyanı idarə etmək üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Hal-hazırda açıq testnet şəbəkəsində Stylus təkmilləşdirməsi Ethereum virtual maşını (EVM) ilə birlikdə işləyən ikinci virtual maşın təqdim edərək ikiqat mühit quruluşu yaradır. Ethereum Solidity smart müqavilələrini (Ethereum-da olduğu kimi) dəstəkləməyə davam edir, Stylus isə Rust, C və C++ kimi populyar və yüksəkperformanslı dillərdə yazılmış WASM əsaslı müqavilələri icra edir. Stylus və Solidity-də yazılmış müqavilələr asanlıqla qarşılıqlı əlaqə yarada bilər, bu da developerlərə tətbiqin müəyyən hissələrini sürətləndirmək və ya tamamilə yeni tətbiqlər yaratmaq üçün Stylus-dan istifadə etmək imkanını verir.
Arbitrum ekosistemi
Bütün Arbitrum zəncirləri eyni əsas texnologiyadan istifadə edir və mübahisələri həll etmək üçün optimist rollaplara etibar edir. Onları fərqləndirən cəhət tranzaksiya məlumatlarını necə saxlamaları və hər bir şəbəkənin mərkəzdənkənarlığı, xərc və performansı balanslaşdırmaq üçün necə dizayn edilməsidir.
Arbitrum One
Arbitrum One açıq optimist rollap zənciridir. O, tranzaksiyaları zəncirxarici emal edir və bütün tranzaksiya məlumatlarını Ethereum-a göndərir, beləliklə, hər kəs zəncirin vəziyyətini heç bir üçüncü tərəfə güvənmədən müstəqil şəkildə doğrulaya bilər. Bu yanaşma mərkəzdənkənarlığa və şəffaflığa üstünlük verir ki, bu da Arbitrium One-ı mərkəzdənkənar maliyyə (DeFi) platformaları və dəyişdirilə bilməyən tokenlərin (NFT) bazar yeri kimi yüksəkdəyərli, etibar tələb edən tətbiqlər üçün uyğun edir.
Arbitrum Nova
Arbitrum Nova optimist rollap texnologiyasından istifadə edən, lakin məlumatların mövcudluğunu fərqli şəkildə idarə edən AnyTrust protokolunda işləyir. Bütün tranzaksiya məlumatlarını Ethereum-a yerləşdirmək əvəzinə, Nova onu Məlumatların Əlçatımlılığı Komitəsi (DAC) ilə zəncirxarici saxlayır. DAC lazım olduqda məlumatların təmin edilməsinə cavabdeh olan icazəli qurumların qrupudur.
Bu quraşdırma tranzaksiya xərclərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır, lakin heç olmasa, az sayda DAC üzvünün dürüst olduğuna dair bir güvən fərziyyəsi təqdim edir. Əgər DAC məlumat təqdim edə bilmirsə və ya mübahisə yaranarsa, problemi həll etmək üçün Nova rollap rejiminə keçir və məlumatları Ethereum-a göndərir. Bu kompromis Nova-nı çoxlu sayda kiçik tranzaksiyanı emal edən oyun platformaları və sosial proqramlar kimi yüksəkhəcmli, aşağıqiymətli tətbiqlər üçün uyğun edir.
Orbit zəncirləri
Orbit zəncirləri developerlərə birbaşa Ethereum-a yerləşən Qat 2 şəbəkə və ya Arbitrum One və ya Nova kimi digər Qat 2-yə yerləşən Qat 3 şəbəkə kimi öz rollap və ya AnyTrust zəncirlərini yaratmaq imkanı verir.
Arbitrum ekosisteminin təhlükəsizliyi və uyğunluğundan hələ də faydalanarkən bu zəncirlər tamamilə fərdiləşdirilə bilər. Developerlər idarəetmə modelləri, qaz tokeni seçimi, məxfilik parametrləri, ötürmə qabiliyyəti və məlumatların mövcudluğu seçimləri kimi aspektləri konfiqurasiya edə bilərlər. Bu çeviklik orbit zəncirlərini müəssisə sistemləri və şəxsi şəbəkə kimi xüsusi istifadələr üçün uyğun edir.
Arbitrum körpüsü
Arbitrum körpüsü aktivləri Ethereum və Arbitrum şəbəkəsi arasında köçürməyə imkan verir. Ethereum-dan Arbitrum zəncirinə ETH və ya token depozit qoymaq adətən sürətlidir, çox vaxt bir neçə dəqiqə çəkir. Bununla birlikdə, rollap zəncirindən Ethereum-a geri çəkilmək fırıldaqçılığa qarşı mübahisə müddəti səbəbindən təxminən yeddi gün çəkir.
Əgər gözləmək istəmirsinizsə, kiçik bir komissiya ilə demək olar ki, dərhal həll olunan sürətli körpü xidmətindən istifadə edə bilərsiniz. AnyTrust zəncirləri eyni prosesi izləyir, lakin məlumatların saxlanma qaydasına görə adətən daha sürətli nağdlaşdırma təklif edə bilər.
Məhdudiyyətlər
Arbitrum sürət və qiymətdə təkmilləşdirmələr təklif etsə də, hələ də yadda saxlamaq lazım olan bəzi mübadilələr var.
Nağdlaşdırmanın gecikməsi
Rollap zəncirindən vəsaitlərin yenidən Ethereum-a köçürülməsi adətən təxminən bir həftə çəkir, çünki saxtakarlığa qarşı sübut dövrü mövcuddur. Sürətli körpülər gözləmə müddətini dəqiqələrə qədər azalda bilər, lakin bu, çox vaxt əlavə komissiyalarla müşayiət olunur və vəsaitinizi çatdırmaq üçün başqa bir xidmətə etibar etməyiniz mənasına gəlir.
Mərkəzləşmə ilə bağlı narahatlıqlar
Arbitrum infrastrukturunun hər bir hissəsi hələ tam mərkəzləşdirilməmişdir. AnyTrust zəncirləri tranzaksiya məlumatlarının zəncirxarici saxlanmasına cavabdeh olan kiçik bir icazəli qurumlar qrupuna əsaslanır. Bu üzvlərin əksəriyyəti güzəştə gedərsə və ya pis niyyətlə hərəkət edərsə, zəncirin mübahisələri həll etmək qabiliyyətinə təsir edən məlumatlar gizlədilə bilər.
Arbitrum One-da sıralayıcı hələ də Offchain Labs tərəfindən idarə olunur və validatorlar (zəncirin vəziyyətini təsdiqləməyə kömək edən) hər kəsə açıq deyil, icazəli siyahıdadır. Arbitrum mərkəzləşdirilməmiş muxtar təşkilatı (DAO) tədricən bu rolları açmağı planlaşdırır, lakin hələlik konkret operatorlara müəyyən etibar tələb olunur.
ARB tokeni
ARB tokeni Arbitrum protokolunun yerli xidməti tokenidir. Token aşağıdakılar daxil olmaqla müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunur:
Səsvermə: ARB saxlamaq sizə Arbitrum DAO-da iştirak etməyə imkan verir ki, burada da token sahibləri şəbəkənin gələcəyini formalaşdıran təkliflərə səs verirlər. Bura protokol təkmilləşdirmələrini təsdiqləmək, texniki parametrləri tənzimləmək və ya büdcə vəsaitlərinin necə istifadə olunacağına qərar vermək daxil ola bilər.
Səlahiyyətlərin verilməsi: birbaşa səs vermək istəmirsinizsə, ARB tokenlərinizi etibar etdiyiniz bir icma üzvünə və ya təşkilata ötürə bilərsiniz. Onlar sizin adınıza səs verəcək və hər bir təklifə əməl etmədən iştirak etməyə imkan verəcəklər.
Maliyyələşdirmə: qismən ARB vasitəsilə maliyyələşdirilən DAO xəzinədarlığı developerlərə, tədqiqat komandalarına və Arbitrum üzərində qurulan layihələrə qrantlar ayıra bilər. Bu, maliyyə alətləri, infrastruktur və yeni tətbiqlər vasitəsilə ekosistemin böyüməsini dəstəkləyir.
Təhlükəsizlik: ARB sahibləri kritik zəiflikləri aradan qaldırmaq və ya hücumlara cavab vermək kimi təcili vəziyyətlərdə hərəkət etmək üçün məhdud fövqəladə səlahiyyətlərə malik kiçik bir qrup olan Təhlükəsizlik Şurasını seçir.
Yekun qeydlər
Arbitrum tranzaksiyaları zəncirxarici emal edib təhlükəsizlik üçün Ethereum-da yekunlaşdıraraq optimist rollaplardan istifadə etməklə Ethereum-a kömək edir. Arbitrum One, Arbitrum Nova kimi opsionlar və tamamilə fərdiləşdirilə bilən orbit zəncirləri kimi seçimlərlə şəbəkə DeFi tətbiqlərindən tutmuş oyun platformaları və sosial şəbəkələrə qədər geniş spektrli tətbiqləri dəstəkləyə bilər.
Tövsiyə olunan ədəbiyyat
İmtina: bu məzmun heç bir formada təmsil və ya zəmanət olmadan yalnız ümumi məlumat və maarifləndirmə məqsədləri üçün "olduğu kimi" təqdim edilir. O, maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməli və hər hansı xüsusi məhsul və ya xidmətin satın alınmasını tövsiyə etmək məqsədi daşımamalıdır. Müvafiq peşəkar məsləhətçilərdən özünüz məsləhət almalısınız. Bu məqalədə adı çəkilən məhsullar regionunuzda əlçatan olmaya bilər. Məqaləyə üçüncü tərəf müəllif tərəfindən töhfə verildikdə nəzərə alın ki, ifadə edilmiş bu baxışlar üçüncü tərəf müəllifə aiddir və Binance Akademiyasının mövqeyini əks etdirmir. Əlavə təfərrüatlar üçün tam imtina mətnini oxuyun. Rəqəmsal aktivlərin qiymətləri dəyişkən ola bilər. İnvestisiyanızın dəyəri artıb-azala və investisiya qoyduğunuz məbləği geri almaya bilərsiniz. İnvestisiya ilə bağlı qərarlarınıza görə yalnız özünüz məsuliyyət daşıyırsınız və Binance Akademiyası baş verə biləcək hər hansı itkiyə görə məsuliyyət daşımır. Bu material maliyyə, hüquqi və ya digər peşəkar məsləhət kimi təfsir edilməməlidir. Ətraflı məlumat üçün İstifadə qaydası və Risk xəbərdarlığı bölməmizə nəzər salın.