Ana sayfa
Sözlükler
Sıfır Bilgi İspatları

Sıfır Bilgi İspatları

İleri Seviye

Kimi zaman zk protokolü de denen sıfır bilgi ispatları, bir ispatlayan ile bir doğrulayıcı arasında gerçekleşen bir doğrulama yöntemidir. Sıfır bilgi ispat sisteminde ispatlayan, belirli bir bilgi parçasını (örneğin matematiksel bir denklemin çözümü gibi) bildiğini, bu bilginin kendisini paylaşmadan doğrulayıcıya ispatlayabilir. Bu ispat sistemleri, modern kriptograflar tarafından daha yüksek seviyede gizlilik ve güvenlik sağlamak için kullanılabilir.

Sıfır bilgi ispatı kavramı, Shafi Goldwasser ve Silvio Micali tarafından yayınlanan 1985 tarihli bir MIT makalesinde ilk kez ortaya atılmıştır. Bir sayının bazı özelliklerinin, sayının kendisini veya sayı hakkında hiçbir ek bilgi paylaşmadan ispat edilmesinin mümkün olduğunu göstermişlerdir. Bu makale, bir ispatlayan ile bir doğrulayıcı arasındaki etkileşimlerin belirli bir teoremi ispatlamak için gereken bilgi miktarını azaltabileceğine yönelik matematiksel açıdan önemli bir bulguyu da ortaya koymuştur. 

Bir zk ispatı, eksiksizlik ve sağlamlık olarak bilinen iki temel şartı yerine getirmelidir. Eksiksizlik, ispatlayanın ilgili bilgilere ilişkin bilgisini yüksek seviyede olası bir doğrulukla gösterme becerisini ifade eder. İspatın sağlam olması için ispatlayanın o bilgiye gerçekten sahip olup olmadığının doğrulayıcı tarafından güvenilir bir şekilde belirlenebilmesi gerekir. Son olarak da tam anlamıyla sıfır bilgi olması için de söz konusu bilgi ispatlayan ile doğrulayıcı arasında hiçbir şekilde paylaşılmadan ispatın hem eksiksiz hem de sağlam bir şekilde yapılabilmesi gerekir.

Sıfır bilgi ispatları çoğunlukla, gizlilik ve güvenliğin gerekli olduğu uygulamalar için kullanılır. Örneğin kimlik doğrulama sistemleri, kimlik bilgilerini veya kişisel bilgileri doğrudan paylaşmadan doğrulamak için zk ispatlarını kullanabilir. Basit bir örnek olarak, bir kişinin bir bilgisayar sisteminin şifresine sahip olduğunu, bu şifrenin paylaşılması gerekmeden doğrulamak için kullanılabilir. 

Sıfır bilgi ispatlarının gerçek hayattaki başlıca kullanım alanları arasında kripto para ve blockchain teknolojisi yer alır. Zcash gibi gizlilik odaklı kripto paralar, Sıfır Bilgi Özlü Etkileşimsiz Bilgi Argümanı (zk-SNARK) olarak bilinen bir ispat türü ile kullanıcılarına daha yüksek bir gizlilik seviyesinde blockchain işlemleri sunabilir. Ethereum da 2017'deki Byzantium güncellemesinden bu yana zk-SNARK ispatlarıyla çalışmaktadır.