Çoğu blockchain sistemi Proof of Work (PoW) (İş İspatı) ya da Proof of Stake (PoS) (Hisse İspatı) mutabakat algoritması kullansa da, Proof of Burn (PoB) bunlar için olası bir alternatif olarak test edilmektedir.
Genel olarak, blockchain mutabakat algoritmaları ağı güvenli tutmakla ve işlemleri doğrulayıp onaylamakla sorumludur.
Bitcoin gibi bir Proof of Work blockchain’i, madencilerin karışık kriptografik problemlere geçerli bir çözüm bulmak için rekabet ettiği bir senaryo üzerinden çalışır. Belirli bir blok için çözüm bulan ilk madenci kendi proof of work’ünü (blok hash’i) ağın geri kalanına yayınlar. Daha sonra bu ispatın geçerli olup olmadığı dağıtılmış node ağı tarafından doğrulanır. Eğer çözüm geçerli ise madenci bu bloğu blockchaine kalıcı olarak ekleme hakkı kazanır ve yeni oluşturulan Bitcoin’lerle ödüllendirilir.
Söz konusu Proof of Stake blockchain’leri olduğunda, mutabakat algoritması farklı şekilde çalışır. PoS algoritması, coin mülkiyetini kanıtlamak için hash fonksiyonları kullanmak yerine dijital imzaları kullanır. Yeni blokların doğrulanması deterministik yolla belirlenmiş olan blok para basıcıları (forger ya da minter) tarafından yapılır. Bir forgerın hisse olarak ayırdığı coin miktarı ne kadar yüksekse, blok onaylayıcı olarak seçilme şansı da o kadar yüksektir. Fakat PoW sistemlerinin aksine, PoS sistemleri blok ödülleri vermez ve mintera bir bloğu onayladığı için yalnızca işlem masrafları verilir.
Proof of Burn algoritması PoW ve PoS ile benzerlik gösterse de, mutabakata varmak ve blokları onaylamak için kendine has yollar kullanır.
Proof of Burn (PoB) (Yakım İspatı)
PoB’nin birden çok versiyonu vardır ama Iain Stewart tarafından ideal hale getirilen Proof of Burn kavramı kripto para dünyasında en çok kabul edilendir. PoB, PoW mutabakat algoritmasına sürdürülebilir bir alternatif olarak ortaya atılmıştır.
Temelde Proof of Burn algoritması PoW’a benzerdir fakat daha düşük enerji tüketimi içerir. PoB temelli ağların blok onaylanması süreci kuvvetli hesaplama kaynaklarına ihtiyaç duymaz ve madencilik donanımlarına (ASICs gibi) dayanmaz. Bunun yerine, kripto paralar blockchain’e kaynak “yatırımı” yapmak için kasten yakılır. Bu sayede aday madencilerin fiziksel kaynak yatırımı yapması gerekmez. PoB sistemlerinde madenciler sanal madencilik teçhizatlarına (sanal madencilik gücü) yatırım yapar.
Diğer bir deyişle, kullanıcılar coin yakımı gerçekleştirerek ağa olan bağlılıklarını göstererek “madencilik” yapma ve işlemleri doğrulama hakkı kazanırlar. Coin yakma işlemi sanal madencilik gücünü temsil ettiği için bir kullanıcı sistem yararına ne kadar çok coin yakarsa o kadar çok madencilik gücü elde eder ve bu sayede bir sonraki blok doğrulayıcı olarak seçilme şansı da yükselir.
Proof of Burn nasıl çalışır?
Proof of Work blockchain’lerinin güvenli olmasının sebeplerinden biri madencilerin sonunda kâr etmeye başlamak için çok fazla kaynak yatırımı yapmasının gerekmesidir. Bu da ilk yatırımlarının çöpe gitmesini engellemek için bir PoW madencisini dürüst davranmaya ve ağa yardım etmeye kuvvetle teşvik eder.
Proof of Burn algoritmaları için de fikir benzerdir fakat elektrik, işgücü ve hesaplama gücü yatırımı yapmak yerine PoB blockchainlerinde güvenlik yalnızca coin yakılarak yapılan yatırımlar sayesinde sağlanır.
PoW blockchainlerine benzer şekilde, PoB sistemleri madencilere blok ödülleri verir ve belli bir zaman sonra elde edilen ödüllerin ilk coin yakma yatırımını karşılaması beklenir.
Daha önce de belirtildiği gibi, Proof of Burn algoritmasını uygulamanın farklı yolları vardır. Bazı projeler PoB madenciliğini Bitcoin yakarak gerçekleştirirken, diğerleri kendi projelerine ait coinleri yakarak mutabakata varır.
Proof of Burn ve Proof of Stake Karşılaştırması
PoB ve PoS’in sahip olduğu ortak özelliklerden biri blok onaylayıcıların mutabakat mekanizmasında katılımcı olabilmek için coin yatırımı yapması gerekmesidir. Fakat, PoS blockchain’leri forgerların (para basıcı) coinlerini hisselendirmesini gerektirir. Bunu yapmak için de coinler genellikle kilitlenir. Forgerlar ağdan ayrılmaya karar verirlerse bu coinleri geri alabilir ve piyasada satabilirler. Dolayısıyla, bu senaryo içinde kalıcı bir piyasa kıtlığı yoktur çünkü coinler dolaşımdan yalnızca belli bir süre boyunca alıkonulur. Diğer yandan, PoB blok doğrulayıcıları coinlerini kalıcı olarak yok etmelidir, bu da kalıcı bir ekonomik kıtlık yaratır.
Proof of Burn’ün avantaj ve dezavantajları
Burada sıralanan avantaj ve dezavantajlar PoB destekçilerinin iddialarına dayanır ve kanıtlanmış gerçekler olarak değerlendirilmemelidir. Bu argümanlar için farklı görüşler bulunmaktadır ve geçerli olup olmadıklarını doğrulamak için daha fazla test gerekmektedir.
Avantajları
Daha sürdürülebilir. Daha az güç tüketimi
Madencilik donanımı gerektirmez. Coin yakımları sanal madencilik teçhizatlarıdır.
Coin yakımı dolaşımdaki arzı düşürür (piyasa kıtlığı)
Madencileri uzun vadeli bağlılığa teşvik eder
Coin dağılımı/madenciliği daha az merkeziyetçi olma eğilimi gösterir
Dezavantajları
Bazı kişiler PoB’in gerçekte çevre dostu olmadığını düşünür çünkü yakılan Bitcoin’ler çok fazla kaynak gerektiren PoW madenciliğiyle üretilmiştir
Daha büyük ölçeklerde çalıştığı kanıtlanmamıştır. Etkinliğini ve güvenliğini kanıtlamak için daha fazla test gerekir.
Madenciler tarafından yapılan onaylamalar gecikmeli olma eğilimi gösterir. Proof of work blockchain’leri kadar hızlı değildir.
Coin yakma işlemi her zaman şeffaf ya da sıradan bir kullanıcı tarafından doğrulanabilir değildir.