Czym są kontrakty futures?
Kontrakt futures (inaczej terminowy), to umowa kupna lub sprzedaży towaru, waluty lub innego instrumentu po określonej cenie w określonym czasie w przyszłości.
W przeciwieństwie do tradycyjnych rynków spot, transakcje na rynkach futures nie są „rozliczane” natychmiast. Handel kontraktami terminowymi opiera się na grze co najmniej dwóch kontrahentów, którzy zawierają pomiędzy sobą umowę, a która określa rozliczenie przedmiotu tego kontraktu w przyszłości. Ponadto rynek futures nie pozwala użytkownikom na bezpośredni zakup lub sprzedaż towarów lub aktywów cyfrowych. Traderzy na rynkach futures handlują kontraktami, a faktyczny obrót aktywów, których tyczy się dany kontrakt (lub środków pieniężnych) nastąpi w przyszłości - po wykonaniu kontraktu.
Dodatkowo cena złota lub pszenicy na rynku kontraktów futures może się różnić w zależności od tego, jak daleko jest do daty rozliczenia kontraktu. Im dłuższy czas, tym wyższe będą carrying costs, a co za tym idzie większa będzie też niepewność na temat przyszłej ceny bazowego aktywa, co ostatecznie powoduje powstanie potencjalnej różnicy ceny tego aktywa między rynkiem spot, a rynkiem kontraktów terminowych.
Do czego przydają się kontrakty futures?
- Hedhing i zarządzanie ryzykiem: to dwa główne powody wynalezienia kontraktów terminowych.
- Krótka ekspozycja: traderzy zyskują możliwość stawiania na wyniki aktywów (wzrost ceny, spadek ceny), nawet jeśli nie posiadają tych aktywów.
- Dostęp do dźwigni: dzięki kontraktom futures możliwe staje się wystawienie zleceń, które przewyższają wartość portfela tradera.
Czym są Bezterminowe kontrakty futures?
Bezterminowy kontrakt jest specjalnym typem kontaktu futures, ale w przeciwieństwie do tradycyjnych futuresów, nie ma żadnej daty wygaśnięcia. Tym samym raz otworzoną pozycję (kontrakt) można trzymać tak długo, jak Ci się to spodoba. Poza tym handel kontraktami perpetual opiera się na tzw. cenie indeksowej (ang. index price) bazowego aktywa. Index Price to nic innego jak średnia cena danego aktywa z najważniejszych rynków spot, na którym jest ono dostępne. Przy wyliczaniu Index Price brany pod uwagę jest również wolumen handlowy na badanych rynkach spot.
Tym samym, w przeciwieństwie do tradycyjnych kontraktów futures, bezterminowe kontrakty futures bardzo często zamykane są po po cenie, która jest równa lub jest bardzo zbliżona ceny bazowego aktywa na które zostały powołane na rynkach spot. Jednak największą różnicą między tradycyjnymi kontraktami terminowymi a perpetual futures jest ‘data rozliczenia’ tych pierwszych.
Co oznacza Initial Margin?
Co oznacza Maintenance Margin?
Maintenance margin, to inaczej minimalna kwota zabezpieczenia, którą należy musisz posiadać na swoim koncie, aby Twoje otwarte pozycje handlowe nie zostały zamknięte. Tym samym jeśli Twoje saldo Maintenance margin spadnie poniżej tego poziomu, to w większości przypadków spowoduje to pojawienie się tzw. margin call (prośby o dodanie dodatkowych środków na konto) lub wykonania automatycznej likwidacji otwartych pozycji. Większość giełd kryptowalut na których dostępne są dźwignia i kontrakty terminowe, raczej wykona to drugie.
Innymi słowy, initial margin, to wartość, którą przekazujesz przy otwieraniu pozycji w formie jego zabezpieczenia, a maintenance margin odnosi się do minimalnego salda, jakie jest wymagane na Twoim koncie, a które jest potrzebne do utrzymania pozycji w statusie "otwarte". Maintenance margin jest wartością dynamiczną, która zmienia się w zależności od ceny rynkowej i salda Twojego konta (zabezpieczenia).
Co oznacza likwidacja?
Jeśli wartość Twojego zabezpieczenia spadnie poniżej wartości maintenance margin, to Twoje konto futures może zostać zlikwidowane. Na platformie Binance Futures likwidacja może zostać wykonana z różnych powodów, w zależności od aktualnego stopnia ryzyka (wyliczonego na Twoim koncie) i dźwigni finansowej każdego z użytkowników (a więc wartości ich zabezpieczenia i ekspozycji netto). Im większa całkowita wartość pozycji, tym większy będzie wymagalny margin.
Mechanizm działania likwidacji różni się w zależności od rynku i giełdy. W przypadku Binance Futures, za likwidację na poziomie 1 (ekspozycja netto poniżej 500 000 USDT) pobierana jest opłata w wysokości 0,5% tzw. nominal fee. Jeśli na koncie znajdują się dodatkowe środki po likwidacji, pozostała część jest zwracana użytkownikowi. Jeśli po likwidacji saldo użytkownika będzie ujemne, to uznaje się go za bankruta.
Pamiętaj, że w przypadku wymuszonej likwidacji, to Ty ponosisz dodakowe opłaty. Aby tego uniknąć, możesz zamknąć pozycje przed osiągnięciem ceny likwidacji lub dodać więcej środków na konto jako zabezpieczenie - powodując, że cena likwidacji będzie oddalać się od bieżącej ceny rynkowej.
Co to Funding rate?
Funding, to najprościej mówiąc regularne płatności między kupującymi, a sprzedającymi, które wykonywane są w zgodzie z funding rate. W momencie gdy wskaźnik funding rate jest większy od zera (dodatni), traderzy z otwartymi pozycjami long (nabywcy kontraktów) muszą płacić tym traderom, którzy otworzyli pozycje short (sprzedający kontrakty). W drugą stronę zasada działania wygląda analogicznie. Jeżeli wskaźnik funding rate jest mniejszy od zera (ujemny), to shortujący płacom longującym.
Podsumowując, jeżeli więc na rynku bezterminowych kontraktów futures cena będzie wyższa niż na rynku spot, posiadacze długich pozycje muszą zapłacić posiadaczom krótkich pozycji funding rate, ze względu na dodatnią wartość tego wskaźnika. Zazwyczaj w takiej sytuacji cena bazowego aktywa ulega obniżeniu, ponieważ traderzy zamykają swoje długie pozycje i otwierają pozycje krótkie.
Co to Mark price?
Mark price, to wskaźnik wskazujący na szacunkową rzeczywistą wartość kontraktu (fair price) w porównaniu do jego rzeczywistej ceny handlowej (ostatniej ceny spotkanej na rynku). Wskaźnik mark price zapobiega wykonywaniu się niepotrzebnych likwidacji, które mogą się zdarzyć, gdy rynek jest bardzo niestabilny.
Tym samym, o ile Index price jest powiązany z ceną aktywa bazowego na rynkach spot, to wskaźnik Mark price reprezentuje tzw. fair value danego kontraktu futures. Na Binance mark price opiera się na wskaźnikach Index Price oraz funding rate. Wskaźnik mark price odgrywa również znaczącą rolę w obliczaniu niezrealizowanych zysków lub strat (ang. “unrealized PnL”).
Co oznacza PnL?
PnL to angielski skrót od "profits and loss". Oznacza zysk i stratę i może być zrealizowany lub niezrealizowany. Za każdym razem, gdy na rynkach kontraktów futures Twój kontrakt pozostaje otwarty, to Twój wskaźnik PnL oznacza niezrealizowane zyski lub straty, co oznacza, że ulega ciągłym zmianom w odpowiedzi na ruchy cen na rynku. Po zamknięciu pozycji niezrealizowany PnL staje się zrealizowanym PnL (częściowo lub całkowicie zrealizowanym).
Ponieważ zrealizowany PnL odnosi się do zysku lub straty pochodzącej z zamkniętych już pozycji, to wskaźnik ten nie ma bezpośredniego związku z mark price, a jedynie z ceną wykonania zleceń. Z drugiej strony niezrealizowany PnL ulega ciągłym zmianom i jest głównym czynnikiem branym pod uwagę przy okazji wyliczania wskaźnika likwidacji. Co za tym idzie, wskaźnik mark price służy do zapewnienia, że niezrealizowane PnL są wyliczone dokładnie i są dla tradera sprawiedliwe.
Co składa się na Insurance Fund?
Mówiąc najprościej, Insurance fund zapobiega sytuacji w której salda traderów spadną poniżej zera. Fundusz ten jednocześnie zapewnia zyski traderom, którym udało się poprawnie (z zyskiem) zamknąć swoje pozycje.
Aby lepiej zilustrować działanie funduszu Insurance Fund, załóżmy, że Zbyszek jest traderem kontraktów futures i obecnie ma 2000 USDT na swoim koncie futures w Binance. Zbyszek wykorzystuje te środki do otworzenia długiej pozycji na lewarze 10x BNB po 20 USDT za sztukę. Pamiętaj, że Zbyszek w momencie otwarcia pozycji, kupuje kontrakty na BNB od innego tradera, a nie od Binance. Po drugiej stronie handlu mamy Łukasza, który wcześniej otworzył pozycję krótką (ang. short) o takiej samej wielkości, co Zbyszek.
Ze względu otworzenie pozycji przez Zbyszka z 10-krotną dźwignią finansową, pozycja Zbyszka opiewa na wielkość 100 BNB (o wartości 20 000 USDT). Zabezpieczeniem dla jego pozycji są fundusze wpłacone na jego konto w wysokości 2 000 USDT. Jeśli jednak cena BNB spadnie z 20 do 18 USD, Zbyszek może zdecydować o automatycznym zamknięciu swojej pozycji. Oznacza to, że jego aktywa z otwartej pozycji zostaną zlikwidowane, a co za tym idzie również i jego zabezpieczenie w wysokości 2000 USDT całkowicie utracone.
Jeśli z jakiegokolwiek powodu system nie będzie w stanie zamknąć pozycji Zbyszka na czas, a cena rynkowa spadnie jeszcze bardziej, to w takiej sytuacji uruchomiony zostanie Insurance Fund. Środki zgromadzone na funduszu pokrywać będą straty, dopóki pozycja Zbyszka nie zostanie zamknięta. w Sytuacji Zbyszka fundusz niewiele zmienia, ponieważ i tak został zlikwidowany, a jego saldo wynosi zero, ale z drugiej strony fundusz zapewnia Bobowi uzyskanie zysków z takiej sytuacji. Bez funduszu ubezpieczeniowego saldo Zbyszka nie tylko spadłoby z poziomu 2000 USDT do zera, ale mogłoby również stać się ujemne.
W praktyce jednak pozycja otworzona przez Zbyszka prawdopodobnie zostałaby i tak zamknięta dużo wcześniej ponieważ jego wskaźnik maintenance margin już w momencie spadku ceny byłby mniejszy niż wymagane minimum. Opłaty likwidacyjne są przekazywane bezpośrednio do Funduszu Ubezpieczeniowego, a wszelkie pozostałe środki są zwracane użytkownikom.
Insurance Fund jest więc mechanizmem, który pozwala na wykorzystanie środków w postaci zabezpieczenia od traderów, których pozycje zostały zlikwidowane do pokrycia strat traderów, którzy zbankrutowali. W normalnych warunkach rynkowych oczekuje się, że fundusz ubezpieczeniowy będzie stale rósł w miarę ilości likwidacji użytkowników.
Na czym polega Auto-deleveraging?
Auto-deleveraging - dosłownie automatyczne zmniejszanie zadłużenia - odnosi się do sytuacji w której dochodzi do likwidacji pozycji tradera, która ma miejsce tylko wtedy, gdy Fundusz Ubezpieczeniowy przestanie funkcjonować (z różnych przyczyn). Chociaż jest to mało prawdopodobne, takie zdarzenie wymagałoby od traderów, którzy osiągnęli zysk na swoich pozycjach wniesienia części tych zysków na poczet pokrycia strat traderów, którym się nie powiodło. Niestety, ze względu na zmienność występującą na rynkach kryptowalut oraz wysoką dźwignię oferowaną klientom, nie można w pełni uniknąć możliwości wystąpienia takiej sytuacji.
Co jednak warto podkreślić, to tzw. counterparty liquidation jest ostatecznością, po którą sięga się, gdy Insurance Fund nie jest w stanie pokryć wszystkich zlikwidowanych pozycji. Zazwyczaj również pozycje o najwyższym wskaźniku zysku (i dźwigni finansowej) są tymi z których pobieranych jest najwięcej środków na ten cel. Binance korzysta ze wskaźnika, który informuje użytkowników na którym miejscu znajdują się ich otwarte pozycje, na wypadek wystąpienia counterparty liquidation.