Παρελθόν και παρόν
Το 2008, η χρηματοοικονομική κρίση συγκλόνισε την παγκόσμια οικονομία. Τώρα, δέκα χρόνια αργότερα, ο κόσμος αναρωτιέται κατά πόσο άλλαξαν οι κανόνες και, κυρίως, πώς μπορεί να αποφευχθεί μια τέτοια οικονομική κρίση στο μέλλον.
Αυτό που ξεκίνησε ως κρίση σε σχέση με την αγορά ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης, εξελίχθηκε αργότερα σε μια μεγάλης κλίμακας, παγκόσμια οικονομική κρίση και ύφεση. Από τις μαζικές διασώσεις τραπεζών με δημόσιους πόρους μέχρι την επακόλουθη οικονομική ύφεση, πολλοί αμφισβητούν πλέον τη σταθερότητα και τη διαφάνεια των παγκόσμιων τραπεζικών συστημάτων που προηγουμένως εμπιστεύονταν.
Τι συνέβη κατά τη διάρκεια της χρηματοοικονομικής κρίσης;
Αναφερόμενη ως η χειρότερη οικονομική καταστροφή μετά τη Μεγάλη Ύφεση, η χρηματοοικονομική κρίση του 2008 κατέστρεψε την παγκόσμια οικονομία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη λεγόμενη Μεγάλη Ύφεση, η οποία οδήγησε σε πτώση των τιμών των κατοικιών και απότομη αύξηση της ανεργίας. Οι σχετικές επιπτώσεις ήταν τεράστιες και εξακολουθούν να επηρεάζουν τα χρηματοπιστωτικά συστήματα ακόμη και σήμερα.
Στις ΗΠΑ, περισσότεροι από οκτώ εκατομμύρια πολίτες έχασαν τη δουλειά τους, περίπου 2,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις καταστράφηκαν και σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια σπίτια κατασχέθηκαν σε λιγότερο από δύο χρόνια. Από την επισιτιστική ανασφάλεια έως την εισοδηματική ανισότητα, πολλοί έχουν χάσει την πίστη τους στο σύστημα.
Η ύφεση έληξε επίσημα το 2009, αλλά πολλοί συνέχισαν να υποφέρουν πολύ αργότερα, ιδίως στις ΗΠΑ. Το ποσοστό ανεργίας έφτασε το 10% το 2009 και επανήλθε στα προ κρίσης επίπεδα μόλις το 2016.
Τι προκάλεσε τη Μεγάλη Ύφεση;
Όσον αφορά την αιτία, ευθύνονται πολλοί παράγοντες. Ετοιμαζόταν η "τέλεια καταιγίδα" και μόλις έφτασε στο απροχώρητο σημείο, ακολούθησε οικονομική κρίση. Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χορηγούσαν δάνεια υψηλού κινδύνου (κυρίως ενυπόθηκα δάνεια) που τελικά οδήγησαν σε μια μαζική διάσωση τραπεζών με τη χρηματοδότηση των φορολογουμένων.
Η πραγματική αιτία της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008 είναι εξαιρετικά περίπλοκη, αλλά ήταν η αμερικανική αγορά ακινήτων που ξεκίνησε μια αλυσιδωτή αντίδραση - η οποία θα αποκάλυπτε ρωγμές στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ακολούθησε η χρεοκοπία της εταιρείας Lehman Brothers, η οποία είχε καταστροφικές επιπτώσεις στην αμερικανική και ευρωπαϊκή οικονομία. Με τη σειρά του, το επεισόδιο ευαισθητοποίησε το κοινό σχετικά με τις πιθανές αδυναμίες των τραπεζών. Επίσης, έφερε διαταραχές σε όλο τον κόσμο, με βάση τον τρόπο με τον οποίο η παγκόσμια οικονομία είναι διασυνδεδεμένη.
Γιατί είναι σημαντικό σήμερα;
Αν και έχει περάσει μια δεκαετία από το χτύπημα της χρηματοοικονομικής κρίσης, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες. Οι επιπτώσεις αυτής της ύφεσης είναι ακόμη φρέσκες και η παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη ήταν αρκετά αδύναμη σε σύγκριση με τα ιστορικά πρότυπα. Τα δάνεια υψηλού κινδύνου προσφέρονται και πάλι, και παρόλο που τα ποσοστά αθέτησης είναι χαμηλά σήμερα, αυτό μπορεί να αλλάξει πολύ γρήγορα.
Οι ρυθμιστικές αρχές επιμένουν ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει αλλάξει από το 2008 και ότι τα μέτρα ασφαλείας έχουν ενισχυθεί σημαντικά. Για αυτόν τον λόγο, πολλοί πιστεύουν ότι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι σήμερα ισχυρότερο από ό,τι ήταν πριν από μια δεκαετία.
Από την άλλη, ορισμένοι εξακολουθούν να αναρωτιούνται: θα μπορούσε να ξανασυμβεί αυτού του είδους οικονομική κρίση; Η σύντομη απάντηση είναι ναι, όλα είναι δυνατά. Παρά τις πολλές αλλαγές που έγιναν και τους νέους κανόνες που επιβλήθηκαν, υπάρχουν θεμελιώδη προβλήματα που συνεχίζουν να ισχύουν.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρηματοοικονομική κρίση του 2008 μας υπενθυμίζει ότι η πολιτική παίζει σημαντικό ρόλο. Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα το 2008 προκλήθηκαν ουσιαστικά από τις αποφάσεις που έλαβαν οι ρυθμιστικές αρχές, οι πολιτικοί και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πριν από χρόνια. Από τους ανεπαρκώς ελεγχόμενους ρυθμιστικούς φορείς έως τον αντίκτυπο της εταιρικής κουλτούρας, η Μεγάλη Ύφεση κάθε άλλο παρά "ανήκει στο παρελθόν".
Η ανάπτυξη του Bitcoin και άλλων κρυπτονομισμάτων
Ενώ η άνοδος της οικονομικής κρίσης το 2008 ανέδειξε μερικούς από τους κινδύνους που συνδέονται με το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα, το 2008 ήταν επίσης η χρονιά γέννησης του Bitcoin - του πρώτου κρυπτονομίσματος που δημιουργήθηκε.
Σε αντίθεση με τα νομίσματα fiat, όπως το δολάριο ΗΠΑ ή η βρετανική λίρα, το Bitcoin και άλλα κρυπτονομίσματα είναι αποκεντρωμένα, πράγμα που σημαίνει ότι δεν ελέγχονται από εθνική κυβέρνηση ή κεντρική τράπεζα. Αντίθετα, η δημιουργία νέων νομισμάτων καθορίζεται από ένα προκαθορισμένο σύνολο κανόνων (πρωτόκολλο).
Το πρωτόκολλο Bitcoin και ο υποκείμενος αλγόριθμος συναίνεσης Proof of Work διασφαλίζουν ότι η έκδοση νέων μονάδων κρυπτονομισμάτων ακολουθεί ένα κανονικό πρόγραμμα. Πιο συγκεκριμένα, η δημιουργία νέων νομισμάτων εξαρτάται από μια διαδικασία γνωστή ως εξόρυξη. Οι εξορύκτες δεν είναι υπεύθυνοι μόνο για την εισαγωγή νέων νομισμάτων στο σύστημα αλλά και για την ασφάλεια του δικτύου με την επαλήθευση και την επικύρωση των συναλλαγών.
Επιπλέον, το πρωτόκολλο καθιερώνει μια σταθερή μέγιστη προσφορά που εγγυάται ότι θα υπάρχουν μόνο 21 εκατομμύρια Bitcoin στον κόσμο. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εκπλήξεις όσον αφορά την τρέχουσα και τη μελλοντική προσφορά του Bitcoin. Επιπλέον, ο πηγαίος κώδικας Bitcoin είναι ανοιχτού κώδικα, επομένως ο καθένας μπορεί όχι μόνο να τον ελέγξει αλλά και να συνεισφέρει και να συμμετάσχει στην ανάπτυξή του.
Συμπεράσματα
Αν και έχει περάσει μια δεκαετία από τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008, ο κόσμος δεν έχει ξεχάσει πόσο εύθραυστο είναι το διεθνές τραπεζικό σύστημα. Δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα σίγουροι, αλλά αυτός είναι πιθανώς ένας από τους λόγους που οδήγησαν στη δημιουργία ενός αποκεντρωμένου ψηφιακού νομίσματος όπως το Bitcoin.
Τα κρυπτονομίσματα έχουν ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουν, αλλά σίγουρα αποτελούν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για το παραδοσιακό σύστημα νομισμάτων fiat. Ένα τέτοιο εναλλακτικό οικονομικό δίκτυο μπορεί να φέρει οικονομική ανεξαρτησία εκεί που δεν υπάρχει και σίγουρα έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια καλύτερη κοινωνία στο μέλλον.