Əsas diqqət yetiriləcək məqamlar
2025-ci ildən başlayaraq Ethereum Pectra təkmilləşdirməsi Ethereum şəbəkəsini daha sürətli, daha miqyaslı və daha istifadəçiyönümlü edəcək.
Əsas dəyişikliklərə istifadəçilərə qaz ödənişlərini müxtəlif tokenlərlə ödəməyə icazə vermək, smart müqavilələri sürətləndirmək və validatorlar üçün steykinq mükafatlarını təkmilləşdirmək daxildir.
Uzunmüddətli üstünlüklərə Verkle ağacları və Ethereum-un böyüməsini və istifadəyə yararlılığını artıran PeerDAS kimi xüsusiyyətlərlə təkmilləşdirilmiş miqyaslılıq və azaldılmış xərclər daxildir.
Ethereum Pectra təkmilləşdirməsi nədir?
Ethereum Pectra Ethereum-u həm gündəlik istifadəçilər, həm də blokçeyn tərtibatçıları üçün daha sürətli, daha miqyaslı və daha istifadəçiyönümlü edən təkmilləşdirmədir (sərt çəngəl). 2025-ci ildən başlayaraq iki mərhələdə işə salınması gözlənilən Ethereum Pectra-nın son illərdə Ethereum şəbəkəsinə edilən ən təsirli təkmilləşdirmələrdən biri olacağı gözlənilir.
Pectra əslində ayrı-ayrılıqda həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuş təkmilləşdirmədir: Prague və Electra. Daha sadələşdirilmiş tətbiq üçün onlar tək təkmilləşdirməyə birləşdirildi.
Ethereum niyə təkmilləşdirilir?
Yarandığı gündən etibarən 2022-ci ildə Ethereum-u Pay sübutu (PoS) konsensus mexanizminə keçirən "The Merge" və 2024-cü ildəki "Cancun" kimi vacib yeniləmələr vasitəsilə Ethereum davamlı olaraq təkmilləşdirilir.
Bununla belə, Ethereum hələ də xüsusən tranzaksiya ödənişləri, miqyaslılıq imkanı və yeni istifadəçilər üçün yaratdığı mürəkkəblik ilə bağlı çətinliklərlə üzləşir. Pectra təkmilləşdirməsi bu problemləri həll etmək üçün nəzərdə tutulub.
Pectra təkmilləşdirməsinin əsas xüsusiyyətləri
Pectra təkmilləşdirməsinin təqdim edəcəyi ən böyük dəyişikliklərə nəzər salaq:
1. Hesabın abstraksiyası
Hazırda Ethereum istifadəçiləri qaz ödənişlərini ödəmək üçün pul kisələrində az miqdarda ether (ETH) saxlamalıdırlar. Bu komissiyalar transfer etdiyiniz və ya mərkəzləşdirilməmiş tətbiqdən (DApp) istifadə etdiyiniz zaman ödəməli olduğunuz tranzaksiya xərcləridir. Məsələn, kiməsə tokenlər göndərirsinizsə və ya NFT treydinqi edirsinizsə, bu xərcləri ödəmək üçün ETH-dən istifadə etməlisiniz.
Pectra təkmilləşdirməsi ilə Ethereum istifadəçi təcrübəsini artırmaq üçün hesab abstraksiya adlı konsepsiyadan istifadə edəcək. Hesabın abstraksiyasının üstünlüklərindən biri odur ki, siz yalnız qaz ödənişlərini ödəmək üçün ETH-ni saxlamaq məcburiyyətində olmayacaqsınız. Bunun əvəzinə USDC və ya DAI kimi digər tokenlərlə ödəniş edə bilərsiniz, bu da onu daha rahat edir. Yeniləmə həm də üçüncü tərəf xidmətlərinə qaz ödənişlərinizə sponsorluq etməyə imkan verəcək, yəni bəzi hallarda siz az ödəniş edəcəksiniz və ya heç bir ödəniş etməyəcəksiniz.
2. Smart müqavilə səmərəliliyi
EIP-7692 kimi Ethereum inkişaf təklifləri (EIP) vasitəsilə Ethereum virtual maşını (EVM) daha səmərəli olacaq və smart müqavilənin icrasını sürətləndirəcək. Bu dəyişiklik həm tərtibatçılara, həm də istifadəçilərə smart müqavilələrin tətbiqinin xərclərini və mürəkkəbliyini azaltmaqla fayda verir.
3. Validatorlar üçün təkmilləşdirmələr
Ethereum-un mərkəzdən kənar sistemdə işlədiyini eşitmiş ola bilərsiniz, burada "validatorlar" tranzaksiyaları təsdiq etməyə və şəbəkəni təhlükəsiz saxlamağa kömək edir. Validatorlar iştirak etmək üçün 32 ETH-ni steykinq etməlidirlər (kilidləməli) və bunun müqabilində mükafatlar qazanırlar. Bununla belə, 32-dən çox olan istənilən ETH məbləği qeyri-aktiv qalır və əlavə mükafatlar yaratmır. Bu çox da səmərəli deyil.
Pectra sərbəst steykinq nağdlaşdırmaları (EIP-7002) təqdim edəcək və validatorların pay limitini 32-dən 2048 ETH-ə (EIP-7251) artıracaq. Bu dəyişiklik xüsusən böyük məbləğdə ETH idarə edən şəxslər və ya müəssisələr üçün sistemin çevikliyini və səmərəliliyini artıracaq.
Bundan əlavə, Pectra "validator konsolidasiyasına" imkan verəcək, yəni bir çox istifadəçi üçün ETH payı olan Lido kimi böyük əməliyyatlar daha az validator qovşaqlarını icra etməli olacaq. Bu, Ethereum şəbəkəsinin yükünü azalda bilər ki, nəticədə o, daha sürətli olacaq və daha az resurs tələb edəcək.
4. Verilənlərin daha yaxşı idarə edilməsi üçün Verkle ağacları
Pectra ilə gələn texniki təkmilləşdirmələrdən biri də qovşaqlara daha az blokçeyn verilənləri saxlamağa imkan verəcək Verkle ağaclarının tətbiqidir. İndi bu, mürəkkəb səslənə bilər, lakin bu, verilənlərin saxlanması və doğrulanması qaydasını təkmilləşdirməklə Ethereum şəbəkəsini daha sürətli və miqyaslı edən təkmilləşdirmədir.
Başqa sözlə, Verkle ağacları məlumatların təşkili üçün Ethereum-un hazırda istifadə etdiyi sistemdən daha səmərəli üsuldur. Onlar tələb olunan saxlama tələblərini azaltmağa və tranzaksiyaların emalını sürətləndirməyə kömək edir. Bu o deməkdir ki, Ethereum uzun perspektivdə istifadə üçün daha sürətli və daha ucuz olacaq.
5. 2-ci qat həlləri və PeerDAS
Ethereum-un Arbitrum və Optimism kimi 2-ci qat (L2) həlləri əsas Ethereum şəbəkəsindən kənarda bir çox tranzaksiyaları idarə etmək üçün nəzərdə tutulub. Bu, yükü azaltmağa kömək edir və tranzaksiya xərclərini (qaz ödənişləri) aşağı salır.
Pectra bu L2 şəbəkələri üçün verilənlərin idarə olunmasını asanlaşdıran texnologiya olan Fərdlərarası Şəbəkələr üçün Məlumat Əlçatanlığının Nümunələnməsini (PeerDAS) tətbiq etməklə bu L2 həllərini təkmilləşdirəcək. Əslində, PeerDAS 2-ci qatı daha ucuz və sürətli etməyə kömək edəcək, bu da Ethereum əsaslı tətbiqlərdən istifadə edən və ya çoxlu tranzaksiya icra edən hər kəs üçün əla xəbərdir.
Niyə Pectra təkmilləşdirməsi iki hissəyə bölünür?
Ethereum Pectra təkmilləşdirməsinin əvvəlcə bir anda həyata keçirilməsi planlaşdırılırdı, lakin Ethereum tərtibatçıları hər şeyi eyni anda həyata keçirməyə çalışmağın çox mürəkkəb və riskli olacağını başa düşdülər. Bunun əvəzinə, təkmilləşdirməni iki hissəyə bölmək qərarına gəldilər.
Birinci hissə (2025-ci ilin əvvəli): birinci mərhələ hesab abstraksiya və validator təkmilləşdirmələri kimi ani təkmilləşdirmələrə diqqət yetirəcək. Bu dəyişikliklər Ethereum-u daha istifadəçiyönümlü edəcək və steykinq mükafatlarını yaxşılaşdıracaq.
İkinci hissə (2026-cı ildə gözlənilir): ikinci hissə smart müqavilələri daha səmərəli edəcək EVM Obyekt Formatı (EOF) və 2-ci qatın miqyasını gücləndirəcək PeerDAS kimi daha çox texniki təkmilləşdirmələr təqdim edəcək.
Ethereum Pectra təkmilləşdirməsi sizə necə təsir edəcək?
Mütəmadi istifadəçilər: ən böyük üstünlüklərdən biri odur ki, artıq qaz ödənişini ödəmək üçün ETH saxlamağa ehtiyac olmayacaq. Ödənişləri ödəmək üçün digər tokenlərdən istifadə edə biləcəksiniz ki, bu da Ethereum Dapp və xidmətləri ilə qarşılıqlı əlaqəni asanlaşdıracaq. Üstəlik, validatorların işinə ediləcək təkmilləşdirmələrin şəbəkəni daha sürətli və daha təhlükəsiz etməsi nəzərdə tutulur.
Validatorlar və steykerlər: əgər ETH steykinqi ilə məşğul olursunuzsa və ya validator icra edirsinizsə, təkmilləşdirmə sizə daha böyük məbləğdə ETH-ni daha səmərəli idarə etməyə imkan verəcək. İndi 32 ETH-dən çox olan istənilən məbləğdə mükafatlar qazanacaqsınız (bu, əvvəllər mümkün deyildi). Validator konsolidasiyası həmçinin steykinq əməliyyatlarınızı idarə etməyi asanlaşdıracaq və Ethereum şəbəkəsindəki yükü azaldacaq.
Tərtibatçılar: Pectra smart müqavilələri icra edən mühit olan Ethereum virtual maşınına (EVM) təkmilləşdirmələr edir. Bu dəyişikliklər müqavilələrin yazılmasını və yerləşdirilməsini daha sürətli və ucuz edəcək, bu da mərkəzləşdirilməmiş tətbiqlərin tərtibatçıları üçün əladır.
Ethereum Pectra-nın uzunmüddətli faydaları
Bəzi təkmilləşdirmələr dərhal nəzərəçarpacaq olsa da, Pectra təkmilləşdirməsi daha çox Ethereum-un uzunmüddətli inkişafı üçün zəmin yaratmaqla bağlıdır. Şəbəkəni daha miqyaslı və səmərəli etməklə Pectra Ethereum-u daha çox insanın və biznesin istifadə edəcəyi gələcəyə hazırlamağa kömək edir.
Verkle ağaclarının tətbiqi və 2-ci qat həllərindəki təkmilləşdirmələr Ethereum-un daha az xərclə daha çox tranzaksiyaları idarə edə biləcəyi deməkdir ki, bu da şəbəkə böyüməyə davam etdiyi üçün vacibdir.
Yekun qeydlər
Ethereum Pectra təkmilləşdirməsi Ethereum-u daha sürətli, daha ucuz və istifadəçiyönümlü etmək üçün böyük bir addımdır. Təkmilləşdirməni iki hissəyə bölməklə tərtibatçılar hər bir mərhələnin şəbəkəni həddən artıq yükləmədən səmərəli təkmilləşdirmələr etməsini təmin edir. İstər gündəlik istifadəçi, istər validator, istərsə də tərtibatçı olmağınızdan asılı olmayaraq Pectra təkmilləşdirməsi Ethereum ilə təcrübənizi təkmilləşdirən yeni funksiyalar təqdim etmək üçün qurulub.
Tövsiyə olunan ədəbiyyat
Məsuliyyətdən imtina: Bu məzmun sizə ümumi məlumat və maarifləndirmə məqsədilə hər hansı bir təqdimat və ya zəmanət olmadan hazırkı məlumatlar əsasında təqdim edilir. Bu, maliyyə, qanuni və ya digər peşəkar məsləhət kimi qəbul edilməməlidir, bu məlumatlar hər hansı konkret məhsulun və ya xidmətin satın alınmasını tövsiyə etmək məqsədi daşımır. Siz məsləhəti müvafiq peşəkar məsləhətçilərdən almalısınız. Məqaləni üçüncü tərəf təqdim etdiyi zaman ifadə edilən fikirlərin üçüncü tərəfə aid olduğunu nəzərə alın və bunları Binance Academy tərəfindən verilən tövsiyə kimi qəbul etməyin. Əlavə təfərrüatlar üçün məsuliyyətdən imtina bölməsini tam şəkildə burada oxuyun. Rəqəmsal aktiv qiymətləri dəyişkən ola bilər. İnvestisiyanızın dəyəri aşağı düşə və ya yuxarı qalxa bilər, investisiya qoyduğunuz məbləği geri almaya bilərsiniz. İnvestisiya qərarlarınıza görə yalnız özünüz məsuliyyət daşıyırsınız və Binance Academy baş verə biləcək itkilərə görə heç bir məsuliyyət qəbul etmir. Bu material maliyyə, qanuni və ya digər peşəkar məsləhət kimi qəbul edilməməlidir. Ətraflı məlumat üçün İstifadə qaydası və Risk xəbərdarlığı bölməmizə baxın.