TL;DR
კრიპტოვალუტის მაინინგი საჭიროა ბლოკჩეინ ტრანზაქციების ვერიფიკაციის და ვალიდაციისთვის. ეს ტერმინი აღნიშნავს კრიპტოვალუტის ახალი ერთეულების შექმნასაც.
მაინერების მუშაობას დიდძალი გამომთვლელი რესურსები სჭირდება, მაგრამ ბლოკჩეინის ქსელის უსაფრთხოებასაც ეს განაპირობებს.
რა არის კრიპტო მაინინგი?
კრიპტო მაინინგი იცავს Bitcoin-ის და სხვა კრიპტოვალუტების უსაფრთხოებას, რომლებიც დაფუძნებულია Proof of Work (PoW) კონსენსუსის მექანიზმზე. ამ პროცესში მომხმარებლების ტრანზაქციები დასტურდება და ბლოკჩეინის საჯარო ლეჯერში ინახება. ასე რომ მაინინგი არის მნიშვნელოვანი ელემენტი, რომელიც Bitcoin-ს ცენტრალური მმართველობის გარეშე ფუნქციონირების საშუალებას აძლევს.
მაინინგის პროცედურით ხდება მონეტების არსებული მარაგისთვის ახალი ერთეულების დამატება. კრიპტო მაინინგი ემორჩილება მკაცრ წესებს, რომლებიც განსაზღვრავს მაინინგის პროცესს და მომხმარებლებს ახალი მონეტების სურვილისამებრ შექმნას უზღუდავს. ამ წესების დაცვას, რომლებიც კრიპტოვალუტის პროტოკოლებშია გაწერილი, ათასობით ნოდისგან შემდგარი ქსელი განაპირობებს.
კრიპტოვალუტის ახალი ერთეულების შესაქმნელად მაინერმა კომპლექსური კრიპტოგრაფიული ამოცანის ამოსახსნელად უნდა გამოიყენოს გამომთვლელი სიმძლავრე. პირველი მაინერი, რომელიც ამას მოახერხებს შეძლებს ბლოკჩეინზე ტრანზაქციის ახალი ბლოკი დაამატოს და ის მთელ ქსელს გადასცეს.
როგორ მუშაობს კრიპტო მაინინგი?
ბლოკჩეინზე ახალი ტრანზაქციები იგზავნება პულში სახელწოდებით მეხსიერების პული. მაინერმა მომლოდინე ტრანზაქციების ვერიფიცირება უნდა მოახდინოს და ისინი ბლოკებად დაალაგოს.
წარმოიდგინეთ ბლოკი როგორც ბლოკჩეინ ლეჯერის ერთი გვერდი, რომელზეც ტრანზაქციები (და სხვა მონაცემები) წერია. უფრო ზუსტად მაინინგ ნოდები მეხსიერების პულიდან აგროვებენ დაუდასტურებელ ტრანზაქციებს და მათ კანდიდატ ბლოკებად აგებენ.
ამის შემდეგ მაინერი ეცდება კანდიდატი ბლოკი დააკონვერტიროს დადასტურებულ ბლოკად. ამისთვის მან უნდა ამოხსნას კომპლექსური მათემატიკური ამოცანა, რასაც დიდძალი გამომთვლელი რესურსები სჭირდება. თითოეული წარმატებული ბლოკისთვის, მაინერი ჯილდოს სახით ახლად შექმნილ კრიპტოვალუტას და ტრანზაქციის საკომისიოს იღებს. მოდით დავაკვირდეთ ამ პროცესს.
პირველი საფეხური: ტრანზაქციების ჰეშირება
ბლოკის მაინინგის პირველ საფეხურზე ხდება მეხსიერების პულიდან მომლოდინე ტრანზაქციების ამოღება და მათი სათითაოდ, ჰეშირების ფუნქციით წარდგენა. ყოველ ჯერზე, მონაცემთა ჰეშირების ფუნქციაში გატარების შემდეგ გენერირდება ფიქსირებული ზომის მქონე შედეგი, სახელწოდებით ჰეში.
მაინინგის კონტექსტში, თითოეული ტრანზაქციის ჰეში შედგება ციფრების და ასოების სტრიქონისგან, რომელიც იდენტიფიკატორად გამოიყენება. ტრანზაქციის ჰეში წარმოადგენს ტრანზაქციის მთელ ინფორმაციას.
გარდა ჰეშირებისა და თითოეული ტრანზაქციის ინდივიდუალურად სიაში დამატებისა, მაინერი ქმნის სპეციალურ ტრანზაქციას, რომლის საშუალებით ისინი საკუთარ თავს უგზავნიან ბლოკის ჯილდოს. ეს ტრანზაქციები, რომლებსაც „coinbase“ ტრანზაქციებს უწოდებენ, ახალი მონეტების შექმნის მეთოდია. უმეტეს შემთხვევებში ეს ტრანზაქციები პირველი ჩაიწერება ახალ ბლოკებში და შემდეგ მათ მოჰყვება დადასტურების მომლოდინე ყველა ტრანზაქცია.
მეორე საფეხური: მერკლის ხის შექმნა
ყველა ტრანზაქციის ჰეშირების შემდეგ, ხდება ჰეშების ორგანიზება მერკლის ხის ფორმით (ასევე ცნობილი როგორც ჰეშის ხე). მერკლის ხის შესაქმნელად ხდება ტრანზაქციის ჰეშების დაწყვილება და შემდეგ მათი ჰეშირება.
ახალი ჰეშის შედეგები კვლავ წყვილდება და თავიდან ჰეშირდება იქამდე, სანამ არ დარჩება მხოლოდ ერთი ჰეში. საბოლოო ჰეშს ასევე უწოდებენ root ჰეშს (ან მერკლის root-ს) და ის წარმოადგენს მის შესაქმნელად გამოყენებულ ყველა ჰეშს.
მესამე საფეხური: ვალიდური ბლოკის სათაურის (ბლოკის ჰეშის) პოვნა
თითოეულ ბლოკს გააჩნია ბლოკის სათაური, იგივე უნიკალური ჰეში, რომელიც იდენტიფიკატორის როლს ასრულებს. ახალი ბლოკის შექმნისას მაინერები წინა ბლოკის ჰეშს და კანდიდატი ბლოკის root ჰეშს აერთიანებენ და ახალი ბლოკის ჰეშს აგენერირებენ. ისინი ასევე ამატებენ შემთხვევით ნომერს, რომელსაც nonce-ის სახელით ვიცნობთ.
კანდიდატი ბლოკის ვალიდაციისთვის მაინერმა root ჰეში, წინა ბლოკის ჰეში და nonce უნდა გააერთიანოს და გაატაროს ჰეშის ფუნქციაში. ეს პროცესი ვალიდური ჰეშის შექმნამდე გამეორდება.
Root ჰეშის და წინა ბლოკის ჰეშის შეცვლა შეუძლებელია, ამიტომ ვალიდური ჰეშის პოვნამდე მაინერებმა რამდენჯერმე უნდა შეცვალონ nonce. იმისთვის რომ ვალიდურად ჩაითვალოს, ბლოკის ჰეშს უნდა ჰქონდეს პროტოკოლის მიერ განსაზღვრულ კონკრეტულ რიცხვზე დაბალი მაჩვენებელი. Bitcoin-ის მაინინგში ბლოკის ჰეში აუცილებლად ნულების განსაზღვრული რაოდენობით უნდა იწყებოდეს — ამას მაინინგის სირთულე ეწოდება.
მეოთხე საფეხური: შექმნილი ბლოკის გადაცემა
როგორც ვნახეთ, მაინერები სხვადასხვა nonce-ის მნიშვნელობის გამოყენებით ბლოკის სათაურს რამდენჯერმე აჰეშირებენ. ეს პროცესი გრძელდება ვალიდური ჰეშის მიღებამდე, შემდეგ კი მაინერი ამ ბლოკს ქსელს გადასცემს. ყველა დანარჩენი ნოდი შეამოწმებს ბლოკის და მისი ჰეშის ვალიდურობას და დადასტურების შემთხვევაში, ბლოკჩეინის მათ ასლებს ახალი ბლოკი დაემატება.
ამგვარად კანდიდატი ბლოკი ხდება დადასტურებული ბლოკი, მაინერები კი მომდევნო ბლოკის შემნაზე გადაერთვებიან. მაინერები, რომლებმაც ვალიდური ჰეშის პოვნა ვერ მოახერხეს, კანდიდატ ბლოკს თავს ანებებენ და მაინერების რბოლა თავიდან იწყება.
რა მოხდება ორი ბლოკის ერთდროულად შექმნის შემთხვევაში?
ხანდახან ორი მაინერი ვალიდურ ბლოკს ერთდროულად გადასცემს და ქსელში ორი კონკურენტი ბლოკი ჩნდება. მაინერები შემდეგ იწყებენ მომდევნო ბლოკის მაინინგს პირველი მიღებული ბლოკის საფუძველზე, რის გამოც ხდება ქსელის გაყოფა და დროებით იქმნება ბლოკჩეინის ორი ვერსია.
ამ ბლოკებს შორის შეჯიბრი იქამდე გრძელდება, სანამ რომელიმე მათგანზე არ მოხდება ახალი ბლოკის დაშენება. ახალი ბლოკის შექმნის შემდეგ, მისი წინამორბედი გამარჯვებულად ითვლება. დამარცხებულ ბლოკს ობოლი ან უარყოფილი ბლოკი ეწოდება და ის მაინერები, რომლებმაც ის აირჩიეს, გამარჯვებული ბლოკის ჩეინის მაინინგზე გადადიან.
რა არის მაინინგის სირთულე?
ახალი ბლოკების მუდმივად შექმნის გარანტირებისთვის, პროტოკოლი რეგულარულად აკორექტირებს მაინინგის სირთულეს, რითაც ახალი მონეტების სტაბილურ და პროგნოზირებად გამოშვებას განაპირობებს. სირთულე განისაზღვრება ქსელის მუშაობაში ჩართული გამომთვლელი სიმძლავრის (ჰეშრეითის) ოდენობასთან პროპორციით.
ქსელში ყოველი ახალი მაინერის ჩართვის და კონკურენციის გაზრდის პარალელურად იზრდება ჰეშირების სირთულეც — რაც ბლოკის შექმნის საშუალო დროს შემცირებისგან იცავს. მეორე მხრივ, ქსელიდან ბევრი მაინერის გასვლის შემთხვევაში ჰეშირების სირთულე მცირდება, რაც ახალი ბლოკის შექმნას აადვილებს. ამ ცვლილებების დამსახურებით, ქსელის მთლიანი ჰეშირების შესაძლებლობის მიუხედავად, ბლოკის დრო მუდმივი რჩება.
კრიპტოვალუტის მაინინგის ტიპები
კრიპტოვალუტის მაინინგისთვის რამდენიმე გზა გამოიყენება. აღჭურვილობა და პროცედურები იცვლება ახალი აპარატურის და კონსენსუსის ალგორითმების შექმნის გამო. ჩვეულებრივ, მაინერები რთული კრიპტოგრაფიული განტოლებების ამოსახსნელად სპეციალურ გამომთვლელ ტექნიკას იყენებენ. განვიხილოთ მაინინგის ყველაზე გავრცელებული მეთოდები.
CPU მაინინგი
ცენტრალური პროცესორით (CPU) მაინინგი გულისხმობს კომპიუტერის CPU-ს გამოყენებას PoW მოდელით გათვალისწინებული ჰეშ ფუნქციების შესასრულებლად. Bitcoin-ის ადრეულ დღეებში, მაინინგის ღირებულება და ბარიერები დაბალი იყო, შესაბამისად მისი სირთულის დაძლევა ჩვეულებრივ CPU-საც შეეძლო, ამიტომ BTC-ის და სხვა კრიპტოვალუტების შექმნა ყველას შეიძლება ეცადა.
თუმცა მაინინგში მეტი ადამიანის ჩართვის და ქსელის ჰეშრეითის ზრდის გამო, მაინინგიდან მოგების მიღება უფრო და უფრო გართულდა. ამას დაემატა უფრო მძლავრი, სპეციალიზებული მაინინგ აპარატურის შექმნა, რამაც CPU მაინინგის თითქმის შეუძლებელი გახადა. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ CPU მაინინგი პრაქტიკული გამოსავალი აღარ არის, რადგან ყველა მაინერი სპეციალიზებულ აპარატურას იყენებს.
GPU მაინინგი
გრაფიკული გამომთვლელი ერთეული (GPU) ისეა შექმნილი, რომ ერთდროულად რამდენიმე აპლიკაციის გაშვება მოახერხოს. უმეტესად ისინი ვიდეოთამაშების და გრაფიკული დამუშავებისთვის გამოიყენება, მათი მაინინგისთვის გამოყენებაც შეიძლება.
GPU-ები ASIC მაინინგ აპარატურასთან შედარებით იაფი და მოქნილი გადაწყვეტაა. ისინი ალტკოინების შესაქმნელად გამოიყენება, მაგრამ ეფექტიანობა მაინინგის სირთულეზე და ალგორითმზეა დამოკიდებული.
ASIC მაინინგი
კონკრეტული დანიშნულების ინტეგრალური მიკროსქემა (ASIC) შექმნილია კონკრეტული დავალების შესასრულებლად. კრიპტო სფეროში ეს ტერმინი მაინინგისთვის განკუთვნილ სპეციალიზებულ აპარატურას აღნიშნავს. ASIC მაინინგი მაღალეფექტიანი, თუმცა ამავდროულად ძვირადღირებული მეთოდია. ASIC მაინერები მაინინგის წამყვანი ძალაა, ამიტომ თითოეული მოწყობილობის ფასი CPU-ს ან GPU-ს ღირებულებას ბევრად აღემატება.
დამატებით, ASIC ტექნოლოგია მუდმივად უმჯობესდება, რითაც მოძველებული ერთეულები უკვე წამგებიანი ხდება და შესაბამისად, ხშირ ჩანაცვლებას საჭიროებს. ელექტროენერგიის ღირებულებაც რომ გამოვაკლოთ, ASIC მაინინგი მაინც ერთ-ერთ უძვირეს მეთოდად რჩება.
მაინინგ პულები
რადგან ბლოკის ჯილდო პირველ წარმატებულ მაინერს ერგება, სწორი ჰეშის პოვნის ალბათობა ძალიან მცირეა. მაინერებს, რომლებსაც აქვთ მაინინგის მთლიანი სიმძლავრის მცირე პროცენტული მაჩვენებელი, მომდევნო ბლოკის აღმოჩენის მინიმალური შანსი აქვთ. მაინინგ პულები ამ პრობლემის გადაჭრის საშუალებაა.
მაინინგ პულები იმ მაინერებისგან შემდგარი ჯგუფებია, რომლებიც რესურსს (ჰეშირების შესაძლებლობას) ბლოკის ჯილდოს მოპოვების შანსის გასაზრდელად აერთიანებენ. როდესაც პული ბლოკს იპოვის, მისი წევრები ჯილდოს გაწეული სამუშაოს შესაბამისად იყოფენ.
მაინინგ პულები ინდივიდუალურ მაინერებს აპარატურის და ელექტროენერგიის ხარჯების დაზოგვაში ეხმარება, მაგრამ მაინინგ სფეროში მათი დომინაცია ქსელებზე 51%-ის თავდასხმის რისკებს ზრდის.
რა არის და როგორ მუშაობს Bitcoin-ის მაინინგი?
Bitcoin ყველაზე ცნობილი და კარგად განვითარებული კრიპტოვალუტაა. Bitcoin-ის მაინინგი PoW კონსენსუსის ალგორითმზეა დაფუძნებული.
PoW არის ბლოკჩეინის თავდაპირველი კონსენსუსის მექანიზმი, რომელიც სატოში ნაკამოტომ შექმნა და Bitcoin-ის whitepaper-ში 2008 წელს გამოჩნდა. მარტივად რომ ვთქვათ, PoW განსაზღვრავს როგორ მიაღწევს ბლოკჩეინის ქსელი კონსენსუსს ყველა მონაწილეს შორის, მესამეული შუამავლების გარეშე. ცუდი განზრახვის მქონე მონაწილეებისთვის ხელის შესაშლელად, ამ პროცესს უზარმაზარი გამომთვლელი სიმძლავრე სჭირდება.
როგორც ვიცით, PoW ქსელში ტრანზაქციებს ის მაინერები ადასტურებენ, რომლებიც კომპლექსურ კრიპტოგრაფიულ ამოცანებს სპეციალიზებული აპარატურის დახმარებით ამოხსნიან. პირველი მაინერი, რომელიც ვალიდურ ამოხსნას იპოვის, ტრანზაქციის ბლოკს ბლოკჩეინზე გადასცემს და ბლოკის ჯილდოს იღებს.
ბლოკის ჯილდოს სახით მიღებული კრიპტოს რაოდენობა ბლოკჩეინების მიხედვით განსხვავდება. მაგალითად, 2023 წლის მარტის მონაცემებით, Bitcoin-ის ბლოკჩეინზე მაინერებს ჯილდოს სახით 6.25 BTC-ის მიღება შეუძლიათ. Bitcoin-ის განახევრების მექანიზმის გამო, ბლოკის ჯილდოში BTC-ის რაოდენობა ყოველი 210,000 ბლოკის შემდეგ (დაახლოებით ყოველ ოთხ წელიწადში) ნახევრდება.
არის თუ არა კრიპტო მაინინგი მომგებიანი 2023 წელს?
კრიპტოვალუტის მაინინგით ფულის შოვნა შესაძლებელია, მაგრამ ამას ყურადღება, რისკების გათვალისწინება და წინასწარი შესწავლა სჭირდება. ეს პროცესი მოიცავს ინვესტიციას და რისკებს, მაგალითად აპარატურის ხარჯებს, კრიპტოვალუტის ფასის მერყეობას და კრიპტოვალუტის პროტოკოლების ცვლილებას. ამ რისკების შესამსუბუქებლად მაინერები ხშირად ერთვებიან რისკის მართვის პროცედურებში და მაინინგის დაწყებამდე პოტენციურ ხარჯებს და სარგებელს აფასებენ.
კრიპტოს მაინინგის რენტაბელურობა რამდენიმე ფაქტორზეა დამოკიდებული. მათ შორის ერთ-ერთია კრიპტოვალუტის ფასების ცვლილება. კრიპტოვალუტის ფასის ზრდის დროს, იზრდება მაინინგის ჯილდოს ღირებულება ფიატ ვალუტაში. ფასის დაცემისას კი რენტაბელურობაც მცირდება.
მაინინგის რენტაბელურობის განსაზღვრისას მნიშვნელოვანი ფაქტორია მაინინგის აპარატურის ეფექტიანობაც. მაინინგის აპარატურა ძვირია, ამიტომ მაინერებმა უნდა დააბალანსონ აპარატურის ხარჯები და მისგან მოტანილი პოტენციური სარგებელი. კიდევ ერთი ფაქტორია ელექტროენერგიის ხარჯი. თუ ის ძალიან მაღალია, შესაძლოა დანახარჯმა შემოსავალს გადააჭარბოს და მაინინგი წამგებიანი გახდეს.
ამას გარდა, მაინინგის აპარატურას ხშირად სჭირდება განახლება, რადგან ისინი სწრაფად ძველდება. ახალი მოდელები ძველებს მარტივად სჯობნიან და თუ მაინერს განახლების ბიუჯეტი არ აქვს, სხვებისთვის კონკურენციის გაწევა გაუჭირდება.
ბოლო, მაგრამ არა უკანასკნელი ფაქტორი პროტოკოლის დონეებში შესაძლო ცვლილებებია. მაგალითად, Bitcoin-ის განახევრება გავლენას ახდენს მაინინგის რენტაბელურობაზე, რადგან ბლოკის ჯილდო ნახევრდება. ასევე, 2022 წლის სექტემბრიდან Ethereum PoW-იდან მთლიანად Proof of Stake (PoS) კონსენსუსის მექანიზმზე გადაერთო, ამიტომ მას მაინინგი აღარ სჭირდება.
შეჯამება
კრიპტოვალუტის მაინინგი Bitcoin-ის და სხვა PoW ბლოკჩეინებისთვის ცენტრალური ნაწილია, რადგან მათ უსაფრთხო ქსელის შენარჩუნებასა და ახალი მონეტების სტაბილურად გამოცემაში ეხმარება. ამას გარდა, მაინინგი პასიური შემოსავლის ქონის საშუალებაცაა. გაიგეთ მეტი დეტალური ინსტრუქციის დახმარებით ჩვენს სტატიაში როგორ შევქმნათ კრიპტო.
მაინინგს თავისი უპირატესობები და ნაკლოვანებები აქვს. ყველაზე აშკარა სარგებელი ბლოკის ჯილდოებია. თუმცა ამაზე გავლენას ახდენს არაერთი ფაქტორი, მათ შორის ელექტროენერგიის ხარჯი და საბაზრო ფასი. ასე რომ კრიპტო მაინინგში ჩართვამდე საჭიროა საკითხი თავად შეისწავლოთ და პოტენციური რისკები შეაფასოთ.
დამატებითი საკითხავი
უარი პასუხისმგებლობაზე და რისკის შესახებ გაფრთხილება: ეს კონტენტი თქვენთვის წარმოდგენილია „არსებული სახით“ და განკუთვნილია მხოლოდ საინფორმაციო და საგანმანათლებლო მიზნებისთვის, რაიმე სახის რეპრეზენტაციისა თუ გარანტიის გარეშე. იგი არ უნდა იქნას აღქმული, როგორც ფინანსური, იურიდიული ან პროფესიული რჩევა და არ არის განკუთვნილი იმისთვის, რომ რეკომენდაცია გაუწიოს რაიმე სახის კონკრეტული პროდუქტის, ან სერვისის შეძენას. რჩევის მისაღებად უნდა მიმართოთ შესაბამის პროფესიონალ მრჩეველს. რადგან წინამდებარე სტატია მოწოდებულია მესამე მხარის მიერ, გაითვალისწინეთ, რომ მასში წარმოდგენელი შეხედულებები ეკუთვნის მესამე მხარეს და არ წარმოადგენს Binance Academy-ის შეხედულებებს. დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად, სრულად გაეცანით აქ წარმოდგენილ პასუხისმგებლობაზე უარის განაცხადს. ციფრული აქტივების ფასები შეიძლება იყოს არასტაბილური. თქვენი ინვესტიციის ღირებულებამ შეიძლება დაიკლოს ან მოიმატოს და შესაძლოა ვერ შეძლოთ ინვესტირებული თანხის დაბრუნება. თქვენ ერთპიროვნულად ხართ პასუხისმგებელი თქვენს საინვესტიციო გადაწყვეტილებებზე და Binance Academy-ი არ არის პასუხისმგებელი თქვენ მიერ განცდილ არანაირ ზარალზე. აქ მოცემული ინფორმაცია არ უნდა იქნას აღქმული, როგორც რაიმე სახის ფინანსური, იურიდიული, ან პროფესიული რჩევა. დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად, გაეცანით ჩვენს გამოყენების პირობებსა და რისკის შესახებ გაფრთხილებას..