მთავარი დეტალები
2008 წელს, უცნობმა ავტორმა სახელად სატოში ნაკამოტომ დაწერა მოკლე სტატია და წარმოგვიდგინა Bitcoin, როგორც ციფრული ფულის სისტემა, რომელიც მუშაობს ბანკების ან შუამავლების გარეშე.
სატოშიმ შექმნა ორმაგი ხარჯვის და სხვა ისეთი პრობლემების გადაჭრის მოდელი, რომლებიც ციფრული ფულის სისტემის შექმნის წინა მცდელობებისას დაფიქსირდა.
მომხმარებლები, რომლებიც ქსელის ფუნქციონირებაში იღებენ მონაწილეობას (მაინერები), ძლიერი კომპიუტერების გამოყენებით ხსნიან თავსატეხებს, რაც უზრუნველყოფს ტრანზაქციების დადასტურებას და მათ საჯარო ჩანაწერში (ბლოკჩეინში) ჩაწერას.
Bitcoin მაინერები უმნიშვნელოვანეს როლს ასრულებენ ქსელის უსაფრთხოების შენარჩუნების პროცესში. წარმატებით შესრულებული სამუშაოსთვის, მაინერები ჯილდოვდებიან ახლად შექმნილი Bitcoin-ებით და საკომისიოებით.
რას ეხება Bitcoin-ის Whitepaper?
2008 წელს, უცნობმა ავტორმა ან ჯგუფმა, სახელად სატოში ნაკამოტომ, გამოაქვეყნა მოკლე, მაგრამ ინოვაციური სტატია, სათაურით „Bitcoin: Peer-to-Peer Electronic Cash System.“ სტატიამ წარმოადგინა ახალი კონცეფცია: ელექტრონული ფულის სისტემა, რომელიც ნებისმიერ მომხმარებელს აძლევს თანხის ონლაინ გადარიცხვის შესაძლებლობას ბანკების, გადახდის სერვისის პროვაიდერების ან მესამე მხარის შუამავლების გარეშე.
ეს მნიშვნელოვანი ცვლილება იყო, რადგან Bitcoin-ის გამოჩენამდე, ონლაინ გადახდების უმეტესობა ამ შუამავლებზე იყო დამოკიდებული. ეს შუამავლები კი ითხოვდნენ საკომისიოს, შეეძლოთ ტრანზაქციების დაყოვნება და არსებობდა თაღლითობის, ცენზურის ან სისტემის გათიშვის რისკი. Bitcoin-ის Whitepaper-მა შემოგვთავაზა სისტემა, რომელიც ნდობის ნაცვლად კრიპტოგრაფიულ მტკიცებულებაზეა დაფუძნებული, ხოლო მონაწილეები ტრანზაქციების ერთიან ისტორიაზე შეთანხმებას, თანამშრომლობის და ვერიფიკაციის დახმარებით ახერხებენ.
ყველაზე დიდი გამოწვევა, რომელთან გამკლავებაც მან შესძლო, იყო „ორმაგი ხარჯვის“ პრობლემა. ციფრულ სისტემებში მონაცემების კოპირება მარტივია, შესაბამისად, როგორ უნდა დარწმუნდეთ იმაში, რომ ერთი და იგივე ციფრული მონეტის ერთზე მეტჯერ დახარჯვა არ მოხდება? Bitcoin ამ საკითხს აგვარებს ყველა ტრანზაქციის გასაჯაროებით და ქსელის შეთანხმებით იმასთან დაკავშირებით, თუ რა თანმიმდევრობით განხორციელდა ისინი.
როგორ მუშაობს Bitcoin
ციფრული მონეტები და ხელმოწერები
Bitcoin წარმოადგენს ციფრული ხელმოწერების ჯაჭვს. როდესაც მომხმარებელი Bitcoin-ს აგზავნის, იგი იყენებს თავის პირად გასაღებს შეტყობინებაზე ხელმოსაწერად, რაც მას აკავშირებს მიმღების საჯარო გასაღებთან. ეს ხელმოწერილი შეტყობინება ემატება ტრანზაქციების ჯაჭვის ბოლოში, რაც ადასტურებს იმას, რომ ტრანზაქცია ავტორიზებულია.
ვინაიდან მხოლოდ ხელმოწერების ჯაჭვის მეშვეობით შეუძლებელია ერთი მონეტით ორჯერ გადაგზავნის პრევენცია, ქსელი საჭიროებს სანდო გზას იმის დასადასტურებლად, რომ არ მომხდარა ორმაგი ხარჯვა. ტრადიციულად, ამ შემოწმებას ნდობით აღჭურვილი ორგანიზაციები ახორციელებდენ, Bitcoin კი გამორიცხავს ცენტრალური რგოლის საჭიროებას ტრანზაქციების საჯაროდ ასახვისა და მათ საერთო ისტორიაზე მთელი ქსელის შეთანხმების მეშვეობით.
ბლოკჩეინი: საზიარო ქრონოლოგია
ქსელი აგვარებს ორმაგი ხარჯვის პრობლემას განაწილებული დროის ნიშნულის სერვერის სისტემის გამოყენებით, რომელიც დღეს ცნობილია, როგორც ბლოკჩეინი. აქ ტრანზაქციები „ბლოკებად“ ერთიანდება, შემდეგ ხდება მათი ჰეშირება და ბლოკჩეინზე დამატება. თითოეული ბლოკი შეიცავს დროის ნიშნულს და წინა ბლოკის მითითებას (ჰეში), რაც უზრუნველყოფს იმას, რომ ერთხელ ჩაწერილი მონაცემების შეცვლა ვერ მოხერხდება ყოველი მომდევნო ბლოკის ცვლილების გარეშე.
ეს ბლოკჩეინი ინახება და დასტურდება ქსელის ათასობით მონაწილის მეშვეობით (რომელთაც ნოდები ეწოდებათ). რადგან ბლოკჩეინის მრავალი ასლი არსებობს და მისი განახლება კოლექტიური თანხმობის საფუძველზე ხდება, ერთი კონკრეტული მხარის მიერ ტრანზაქციების მანიპულირება ან გაუქმება ძალიან რთულია.
Bitcoin-ის მაინინგი
ბლოკის დასამატებლად Bitcoin-ის მაინერებმა უნდა ამოხსნან რთული მათემატიკური ამოცანები, რაც დიდ გამომთვლელ სიმძლავრეს მოითხოვს. როდესაც მაინერი თავსატეხს ამოხსნის, ის ქმნის ახალ ბლოკს, ამატებს მას ბლოკჩეინზე და ავრცელებს ქსელში. ეს დიდძალ ძალისხმევას მოითხოვს, ხოლო ბლოკის მოგვიანებით ცვლილება ამ სამუშაოს ხელახლა შესრულებას გულისხმობს, რაც ძალიან რთულია.
წარმატებული მაინერები ჯილდოვდებიან ახალი Bitcoin-ებით და ტრანზაქციის საკომისიოებით, რაც მათ აძლევს მოტივაციას სამართლიანად მოქმედებისა და ქსელის უსაფრთხოების უზრუნველყოფაში მონაწილეობისთვის. კონსენსუსის მექანიზმს, რომელიც Bitcoin-ის მაინინგში გამოიყენება, ეწოდება Proof of Work (PoW).
რა მოხდება ორი ბლოკის ერთდროულად შექმნის შემთხვევაში?
რადგან ქსელი დეცენტრალიზებულია, არსებობს ალბათობა, რომ ორმა მაინერმა სხვადასხვა ვალიდური ბლოკი თითქმის ერთდროულად შექმნან, რაც ბლოკჩეინის fork-ს იწვევს. ნოდები აგრძელებენ მუშაობას იმ ბლოკჩეინზე, რომელიც პირველად მიიღეს, თუმცა ასევე ინახავენ მეორე განშტოებას რეზერვის სახით.
fork-ის პრობლემის გადაჭრა ბუნებრივად ხდება, როდესაც შემდეგი ბლოკი ერთ-ერთ განშტოებას დაემატება, რის გამოც ეს განშტოება მეორეზე „გრძელი“ გახდება (რაც უფრო მეტ შესრულებულ სამუშაოს აღნიშნავს). ბოლოს, ყველა ნოდი შეთანხმდება გამოიყენოს უფრო გრძელი ბლოკჩეინი და მოკლეზე უარი თქვას.
გადახდების ვერიფიკაცია ყველა მონაცემის შენახვის გარეშე
ყველა მონაწილეს არ სჭირდება ბლოკჩეინის სრული ასლის შენახვა. Bitcoin „ლაით-ნოდებს“ საშუალებას აძლევს შეამოწმონ გადახდები მხოლოდ ბლოკჩეინის პატარა ნაწილების ჩამოტვირთვით, რომლებსაც ბლოკის სათაურები და შტოები ეწოდება. ეს ამარტივებს გადახდების დადასტურებას ყველა ტიპის მომხმარებლისთვის, მათ მიერ დიდი მოცულობის მეხსიერების გამოყენების გარეშე.
მონაცემების და ბლოკჩეინის ზომის მართვა
დროთა განმავლობაში ბლოკჩეინის ზომა იზრდება, რამაც შეიძლება გამოიწვიოს შენახვასთან და სისწრაფესთან დაკავშირებული პრობლემები. Bitcoin-ის Whitepaper-ში განხილულია მერკლის ხეები, რომელიც ტრანზაქციების ჰეშირების სპეციალურ მეთოდს წარმოადგენს. ეს ნოდებს საშუალებას აძლევს შეამოკლონ ან ამოიღონ არასაჭირო მონაცემები და ამავდროულად შეინარჩუნონ ბლოკჩეინის უსაფრთხოება და ვერიფიცირებადობა.
შეჯამება
Bitcoin-ის Whitepaper-მა წარმოგვიდგინა ონლაინ ფულის და ნდობის ახლებური კონცეფცია. მან დაგვანახა, რომ შესაძლებელია ფულის გადარიცხვა პირდაპირ, უსაფრთხოდ და ბანკების ჩარევის გარეშე, გლობალური კომპიუტერული ქსელის მონაწილეთა მიერ მათემატიკური ამოცანების ამოხსნის და გუნდური მუშაობის მეშვეობით.
საბოლოოდ, ამ იდეამ გამოიწვია ათასობით კრიპტოვალუტის და ბლოკჩეინის პროექტების გაჩენა მთელს მსოფლიოში. Bitcoin-ის Whitepaper-ის მარტივი, თუმცა მძლავრი იდეების გააზრება დაგვეხმარება დავინახოთ ფულის და უსაფრთხო ციფრული ტრანზაქციების მომავალი.
დამატებითი საკითხავი
პასუხისმგებლობაზე უარის განაცხადი: ეს კონტენტი თქვენთვის მოწოდებულია „არსებული სახით“ და განკუთვნილია მხოლოდ ზოგადი საინფორმაციო და საგანმანათლებლო მიზნებისთვის, რაიმე სახის რეპრეზენტაციისა თუ გარანტიის გარეშე. იგი არ უნდა იქნეს აღქმული, როგორც ფინანსური, იურიდიული ან პროფესიული რჩევა და არ არის განკუთვნილი იმისთვის, რომ რეკომენდაცია გაუწიოს რაიმე სახის კონკრეტული პროდუქტის ან სერვისის შეძენას. რჩევის მისაღებად უნდა მიმართოთ შესაბამის პროფესიონალ მრჩეველს. რადგან წინამდებარე სტატია მოწოდებულია მესამე მხარის მიერ, გაითვალისწინეთ, რომ მასში წარმოდგენილი შეხედულებები ეკუთვნის მესამე მხარეს და არ წარმოადგენს Binance Academy-ს შეხედულებებს. დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად, სრულად გაეცანით აქ წარმოდგენილ პასუხისმგებლობაზე უარის განაცხადს. ციფრული აქტივების ფასები შეიძლება იყოს არასტაბილური. თქვენი ინვესტიციის ღირებულებამ შეიძლება დაიკლოს ან მოიმატოს და შესაძლოა ვერ შეძლოთ ინვესტირებული თანხის დაბრუნება. თქვენ ერთპიროვნულად ხართ პასუხისმგებელი თქვენს საინვესტიციო გადაწყვეტილებებზე და Binance Academy არ არის პასუხისმგებელი თქვენ მიერ განცდილ არანაირ ზარალზე. ეს მასალა არ უნდა იქნეს აღქმული, როგორც რაიმე სახის ფინანსური, იურიდიული, ან პროფესიული რჩევა. დამატებითი ინფორმაციის მისაღებად, გაეცანით ჩვენს გამოყენების პირობებს და რისკის შესახებ გაფრთხილებას.