Önemli notlar:
Blockchain dünyasında veri kullanılabilirliği, kullanıcıların blockchain üzerinde saklanan verilere erişme ve bunları doğrulama imkanını ifade eder.
Popüler veri kullanılabilirlik çözümlerinden bazıları arasında veri kullanılabilirlik katmanları (DAL), veri kullanılabilirlik örneklemesi (DAS) ve veri kullanılabilirlik komiteleri (DAC) yer alır.
Veri kullanılabilirliğinin karşısındaki zorluklar arasında birlikte çalışabilirlik sorunları ve ölçeklenebilirlik ile güvenlik arasındaki denge yer alır.
Giriş
Blockchain teknolojisi güvene dayalı olmayan ve değiştirilemez veri transferlerine imkan tanır, fakat blockchain üzerinde saklanan verileri bulmak ve doğrulamak zor olabilir. Bu makalede veri kullanılabilirliği kavramını, bu kavramın önemini, karşısındaki zorlukları ve veri kullanılabilirlik çözümlerinden bazılarını inceleyeceğiz.
Veri Kullanılabilirliği Nedir?
Blockchain ağlarında veri kullanılabilirliği, tüm ağ katılımcılarının blockchain üzerinde saklanan bilgilere erişebilmesini ve bu bilgileri doğrulayabilmesini sağlamak için önemlidir. Bu bilgiler arasında işlem bilgileri, blok verileri ve kayıt defterinin durumu yer alır.
Verilerin Kullanılabilirliği Nasıl İşler?
Popüler birkaç veri kullanılabilirlik çözümü vardır. En yaygın çözümler arasında veri kullanılabilirlik katmanları (DAL), veri kullanılabilirlik örneklemesi (DAS) ve Veri Kullanılabilirlik Komiteleri (DAC) yer alır.
Veri Kullanılabilirlik Katmanları
Veri kullanılabilirlik katmanları (DAL), ya zincir üstü ya da zincir dışı özel depolama çözümleridir. Veri kullanılabilirliğini sağlama görevini, işlem gerçekleştirme gibi diğer blockchain faaliyetlerinden ayırırlar.
DAL'ler veri erişilebilirliğini artırmak için silme kodlaması (EC) ve veri bölümleme gibi teknikler kullanır. Veri bölümleme, veritabanlarını ayrı ayrı depolanabilen ve işlenebilen daha küçük parçalara ayırmayı içerir. Silme kodlaması, verileri parçalara böler ve veri kurtarma için yedekleme ekler. Bu teknikler, verilerin bir kısmı kaybolsa veya geçici olarak kullanım dışı kalsa bile tüm verilerin yeniden oluşturulmasına imkan tanır.
Veri Kullanılabilirlik Örneklemesi
Veri kullanılabilirlik örneklemesi, tüm düğümlerin tüm veri kümesini indirmek ve doğrulamak zorunda kalmadan gerekli blockchain verilerine erişebilmesini sağlamak için blockchain'ler tarafından kullanılan bir tekniktir. Bu teknik, sınırlı kaynağa sahip düğümlerin bile işlemlerin doğrulanmasına ve ağın bütünlüğünün korunmasına katılmasına imkan tanır.
Süreç, blockchain verilerinin daha küçük parçalara bölünmesiyle başlar. Düğümler, veri kümesinin tamamını seçmek yerine bu parçalardan birkaçını rastgele seçebilir. Bu da tüm verilerin yalnızca küçük bir kısmını işlemeleri gerektiği için düğümlerin üzerindeki yükü azaltır.
Düğümler, seçilen bu veri parçalarını doğrulayarak tüm veri kümesinin kullanılabilirliğini olasılıksal olarak doğrular. Olasılıksal doğrulama, örneklenen parçalar erişilebilir durumdaysa, verilerin geri kalanının da kullanılabilir durumda olma ihtimalinin yüksek olduğu fikrine dayanır.
Veri Kullanılabilirlik Komiteleri
Veri kullanılabilirlik komitesi (DAC), bir blockchain ağında veri kullanılabilirliğini sağlamakla görevli, bir dizi güvenilir düğümden oluşur. DAC'nin başlıca rolü, işlemler ve durum değişiklikleri gibi tüm verilerin doğru bir şekilde saklandığını ve bunlara tüm ağ katılımcıları tarafından erişilebildiğini doğrulamaktır. Tek hata noktalarını ve diğer merkezileşme risklerini azaltmak için DAC üyeleri genellikle merkeziyetsiz bir oylama süreciyle seçilir.
DAC'ler, rollup'lar gibi Katman 2 ölçeklendirme çözümlerinde çok önemli bir rol oynar ve zincir dışı hesaplamalarla ilgili verilerin yönetilmesine yardımcı olabilir. Veri kümelerinin farklı bölümlere dağıtıldığı bölümlenmiş blockchain'lerde DAC'ler verilerin tüm bölümler tarafından kullanılabilmesini sağlar.
Veri Kullanılabilirliğinin Önemi
Veri kullanılabilirliği, yeni bloklar ve işlemlerin geçerliliğinin düğümler tarafından doğrulanmasına olanak vermesi nedeniyle blok doğrulama için birçok yönden çok önemlidir.
1. Blok oluşturma. Yeni bir blok oluşturulduğunda bu blok tüm ağa yayınlanır. Etkin bir blok doğrulaması, bu bloka tüm düğümlerin erişebilmesini gerektirir.
2. İşlem doğrulama. Bu adım, bir blok dahilindeki tüm işlemlerin ağ kurallarına uyup uymadığının kontrol edilmesini içerir. Düğümlerin bu doğrulamaları doğru bir şekilde gerçekleştirebilmek için tüm işlem verilerine erişebilmeleri gerekir.
3. Blok başlığı doğrulaması. Veri kullanılabilirliği, yeni blokun bir önceki bloka doğru bir şekilde başvuruda bulunup bulunmadığını ve bağlanıp bağlanmadığını doğrulamak için gereklidir. Bu da yeni blokun zincire eklenip eklenemeyeceğinin düğümler tarafından onaylanmasını sağlar.
4. Mutabakat mekanizmasına uyum. Düğümler, blokun blockchain'in İş İspatı (PoW) veya Hisse İspatı (PoS) gibi bir mutabakat mekanizmasına uygun olmasını sağlar. Bu doğrulama, blokun hash'i ve zorluğu gibi tüm blok verilerinin kullanılabilir durumda olmasına dayanır.
Verilerin Kullanılabilirliğine İlişkin Zorluklar
Birlikte çalışabilirlik sorunları
Blockchain teknolojisi gelişmeye devam ettikçe, farklı ağlar da veri kullanılabilirliği konusunda kendi yaklaşımlarını geliştirmektedir. Bu durum inovasyonu teşvik etse de zincirler arası faaliyetlere, yani farklı blockchain sistemlerinin birbirleriyle etkileşim kurma şekline yönelik zorlukları da beraberinde getirebilir.
Ölçeklenebilirlik ve güvenlik arasındaki denge
Veri kullanılabilirliğini iyileştirmek ölçeklenebilirliği artırabilir, fakat güvenliğin zayıflamasına da neden olabilir. Veri kullanılabilirlik çözümlerinin potansiyel etkilerini bu çözümleri uygulamaya koymadan önce değerlendirmek gerekir. Güvenlik ve ölçeklenebilirlik arasındaki denge, blockchain çıkmazında da açıklanmaktadır.
Son Söz
Blockchain ağlarında veri kullanılabilirliği, ağ katılımcılarının blockchain üzerinde saklanan verilere erişme ve bunları doğrulama imkanını ifade eder. Veri kullanılabilirlik katmanları, veri kullanılabilirlik örneklemesi ve veri kullanılabilirlik komiteleri de dahil olmak üzere farklı birçok veri kullanılabilirlik çözümü vardır. Verilerin kullanılabilir durumda olması, gelecekte de blockchain teknolojisinin geniş çapta benimsenmesinde önemli bir rol oynamaya muhtemelen devam edecektir.
Ek Okumalar
Sorumluluk Reddi: Bu içerik, size hiçbir beyan ve garanti verilmeksizin "olduğu gibi", genel bilgilendirme ve eğitim amaçları doğrultusunda sunulmaktadır. Bu içerik finansal, hukuki veya diğer bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır ve belirli bir ürün veya hizmetin satın alınmasını önerme amacı taşımamaktadır. Bu konuda uygun mesleki danışmanlardan tavsiye almalısınız. Makaleye bir üçüncü tarafça katkıda bulunulduğunda, ifade edilen görüşlerin katkıda bulunan o üçüncü tarafa ait olduğunu ve Binance Academy'nin görüşlerini yansıtmadığını lütfen unutmayın. Daha fazla bilgi için sorumluluk reddimizin tam metnini buradan okuyabilirsiniz. Dijital varlık fiyatları dalgalanabilir. Yatırımınızın değeri yükselebileceği gibi düşebilir de ve yatırım yaptığınız tutarı geri alamayabilirsiniz. Yatırım kararlarınızın tüm sorumluluğu size aittir ve Binance Academy yaşanacak hiçbir kayıp için sorumluluk kabul etmez. Bu materyal finansal, hukuki veya diğer bir mesleki tavsiye olarak yorumlanmamalıdır. Daha fazla bilgi için Kullanım Koşulları ve Risk Uyarısı bölümlerimize bakabilirsiniz.