Негізгі тұжырымдамалар
Виталик Бутерин – ресей-канадалық компьютерлік бағдарламашы және Ethereum-ды құрушы ретінде танымал.
Виталик 2013 жылы Ethereum-ды биткоин шектеулерін еңсеру және смарт келісімшарттар арқылы күрделірек қолданбаларды қолдау үшін ұсынды.
Ол Bitcoin Magazine ертерек қатысушысы болды және блокчейн кеңістігінде ой көшбасшысы болып қала береді.
Оның көзқарастары көбінесе блокчейннің масштабталуы, орталықсыздандыру және криптоэкономика төңірегіндегі талқылауларға бағыт береді.
Кіріспе
Виталик Бутерин көптеген заманауи орталықтандырылмаған қосымшалар мен цифрлық активтердің негізінде жатқан Ethereum блокчейнінің құрушысы ретінде кеңінен танымал. 19 жасында Ethereum ақ қағазын жариялағаннан бері Виталик платформаның дамуында маңызды рөл атқарды және Блокчейн кеңістігіндегі ықпалды тұлға болып қала береді.
Ерте өмірі мен шығу тегі
Виталик Бутерин 1994 жылы Ресейдің Коломна қаласында дүниеге келген, алты жасында отбасымен бірге Канадаға көшіп кеткен. Виталик математика мен бағдарламалауға деген табиғи қабілетімен ерекшеленіп, мектепте дарынды балаларға арналған бағдарламаға қабылданды. Кейінірек ол Ватерлоо университетіне түсіп, онда жоғары деңгейлі компьютерлік ғылым курстарын оқып, криптография саласының Иэн Голдберг сияқты мамандарымен бірге жұмыс істеді.
Жасөспірім кезінде Виталик World of Warcraft (WoW) ойынын өте құмарта ойнаған. Ойынның жаңа нұсқасы оның сүйікті функцияларының бірін алып тастаған соң, Виталик өзін дәрменсіз сезініп, орталықтандырылған биліктің өз қалауы бойынша өзгерістер енгізуіне көңілі толмады. Бұл тәжірибе оның орталықсыздандыруға деген қызығушылығын тудырды, ол кейінірек Ethereum үшін орталық болды.
Биткоинмен алғашқы танысуы
Виталик биткоинмен алғаш рет 2011 жылы танысты. Ол бастапқыда оның құндылығына сенімсіз болғанымен, оның орталықтандырылмаған дизайны мен қаржылық жүйелерді қайта қарау үшін ашатын мүмкіндіктері оны тез қызықтырды.
Көбірек білуге ұмтылып, ол биткоин туралы жазып бастады және ақырында криптовалюта жаңалықтары мен талдауларына арналған алғашқы ірі басылымдардың бірі Bitcoin Magazine-ді бірлесіп құрды. Жазу және қоғамға араласу арқылы Виталик блокчейн технологиясына қатысты техникалық түсінік пен кеңірек философиялық көзқарасты дамыта бастады.
Ол биткоинның делдалдарсыз тең деңгейлі транзакциялар жасауға мүмкіндік беретінін көрді, бірақ оның шектеулерін де түсінді. Виталик биткоинның скрипт тілінің шектеулі екенін сезіп, жалпы мақсаттағы бағдарламалауды қолдай алатын икемді блокчейнді елестете бастады.
Ethereum-ның пайда болуы
Ethereum ақ қағазы
2013 жылы, небәрі 19 жасында Виталик Ethereum ақ қағазын жариялады. Оның негізгі идеясы әлемдік, орталықтандырылмаған компьютер сияқты жұмыс істейтін блокчейнді құру болды.
Биткоин негізінен тең деңгейлі валюта ретінде жасалған болса, Ethereum толық функционалды бағдарламалау тілін қолдайтын болады. Бұл әзірлеушілерге смарт келісімшарттар түрінде еркін логиканы жазуға және орталық органдарды қажет етпей жұмыс істей алатын орталықтандырылмаған қолданбалар (DApp) жасау мүмкіндігін береді.
Іске қосу және дамыту
Ethereum шамамен 18 миллион долларлық эфир (ETH) жинаған сәтті краудфандинг науқанынан кейін ресми түрде 2015 жылдың шілдесінде іске қосылды. Виталикпен бірге Гэвин Вуд, Джозеф Любин, Чарльз Хоскинсон және басқа да негізін қалаушылар протоколдың алғашқы инфрақұрылымын құруда маңызды рөл атқарды.
Оның үздіксіз дамуын қолдау үшін Швейцарияда орналасқан Ethereum Foundation коммерциялық емес ұйымы құрылды, бұл қор желіге арналған ашық кодты жобаларды үйлестірумен және қаржыландырумен айналысады.
Іске қосылғаннан кейін көп ұзамай Ethereum жүйесі DApp қолданбаларының кең ауқымын құруға мүдделі әзірлеушілерді тарта бастады. Экожүйе жылдам дамып, Ethereum орталықтандырылмаған қаржы (DeFi), өзара алмастырылмайтын токендер (NFT) және орталықтандырылмаған автономды ұйымдар (DAO) сияқты жаңа салалардың негізіне айналды. Виталиктің көзқарасы блокчейнді тек цифрлық валюта ретінде емес, кең көлемді пайдалану жағдайлары мен орталықтандырылмаған инновациялар үшін қолданысқа айналдыруға септігін тигізді.
Ethereum кезеңдері және Виталиктің рөлі
Осы жылдар ішінде Ethereum өз техникалық дамуын, қауымдастық мәдениетін және қоғамдық көзқарасын қалыптастырған бірнеше маңызды кезеңді бастан өткерді. Осы оқиғалар кезінде Виталик техникалық жетекші, қоғамдық коммуникатор немесе қауымдастықты басқаруға үлес қосушы ретінде жиі маңызды рөл атқарды.
DAO шабуылы (2016)
Ethereum тарихындағы ең ерте дағдарыстардың бірі 2016 жылы Ethereum негізінде құрылған DAO орталықтандырылмаған венчурлық қорының қатысуымен болды. Crowdsale кезінде жоба 150 миллион доллардан астам ETH жинады, бұл оны сол кездегі ең өршіл жобалардың біріне айналдырды.
Алайда DAO-ның смарт келісімшарт кодындағы осалдық пайдаланылды және DAO еншілес компаниясына шамамен 3,6 миллион эфир (сол кезде шамамен 50 миллион доллар тұратын) аударылды.
Виталик бірнеше жеңілдету жолын, оның ішінде ұрланған қаражаттың қара тізіміне софтфоркты ұсынды. Соңында, қауымдастықтағы қызу талқылаулардан кейін, Ethereum Foundation осалдықты жою және қаражатты бастапқы DAO инвесторларына қайтару үшін хардфоркты қолдады. Бұл шешім даулы болды және бөлінуге әкелді:
Ethereum (ETH): қайта оралуын жүзеге асырған тізбек.
Ethereum Classic (ETC): өзгеріссіздікті сақтап, форкты қабылдамаған бастапқы тізбек.
Оқиға орталықтандырылмаған желілерге қатысты шешімдерді қалай қабылдау керектігі туралы көптеген пікірталас тудырды. Бұл сондай-ақ тек кодтың өзі бәрін басқара алады деген түсінікке сынақ болды. Өткенге көз жүгіртсек, Виталик DAO бұзылысы кодқа жазылған ережелер әрдайым жеткілікті бола бермейтінін және кейде адамның пайымдауы мен үйлестіруінің де маңызды екенін түсіндірді.
The Merge: Стейкинг дәлеліне өту (2022)
Ethereum бастапқыда биткоин сияқты Жұмыс дәлелі (PoW) консенсус моделімен іске қосылды. Бірақ Ethereum-ның ұзақ мерзімді жоспарында тұрақты әрі масштабталатын Стейкинг дәлелі (PoS) жүйесіне көшу идеясы болған.
Бұл ауысуды қалыптастыруда Виталик белсенді рөл атқарды. Ол техникалық сипаттамалардың бірлескен авторы болды және валидатор дизайны, желі қауіпсіздігі және жетілдіруді жоспарлау бойынша талқылауларға үнемі қатысып отырды. Блог жазбалары, әңгімелер және қауымдастықпен байланыс арқылы ол осы ауысудың мақсаты мен салдарын кең аудиторияға түсіндіріп беруге көмектесті.
Көптеген жылдар бойы әзірлеу, сынау және қосымша жетілдіруден кейін Ethereum 2022 жылдың 15 қыркүйегінде The Merge жаңартуын сәтті аяқтады. Бұл маңызды кезең PoS жүйесіне ресми ауысу болды және желі тұтынатын энергияны 99%-дан астамға қысқартты.
Қоғам алдындағы бейнесі және ой көшбасшылығы
Виталик Ethereum экожүйесіндегі ең ықпалды адамдардың бірі болып қала береді. Ол Ethereum жақсарту ұсыныстарын (EIP) қарап, зерттеулер жариялау арқылы протоколдың дамуын бағыттап отырса да, жылдар өте келе оның рөлі өзгерді.
2025 жылдың сәуірінде Ethereum Foundation Виталиктің күнделікті үйлестіру мен дағдарыс жағдайларына әрекет ету міндеттерінен біртіндеп шеттеп, ұзақ мерзімді зерттеулер мен инновацияларға толықтай көңіл бөлетінін хабарлады. Бұл өзгеріс оған Ethereum-ның бастапқы көзқарасын қалыптастырған зерттеу жұмыстарына қайта оралуға мүмкіндік береді, ал күнделікті операциялық істерді басқа негізгі қатысушылар атқарады.
Техникалық үлестерінен бөлек, Виталик ойлы жазбалары мен көпшілік алдында айтқан пікірлерімен де танымал. Оның блог жазбалары мен әлеуметтік желідегі тізбекті жазбалары тек Ethereum-ның болашағы ғана емес, жалпы цифрлық инфрақұрылым мен орталықтандырылмаған жүйелердің даму бағыты туралы да маңызды пікірталастар тудырады.
Виталик сондай-ақ тиімді альтруизм мен қайырымдылық саласында да белсенді. Осы жылдар ішінде ол COVID-19-ға қарсы көмек, қартаюға қарсы зерттеулер және ашық кодты әзірлеу сияқты бағыттарға миллиондаған қаржы жұмсады.
Сын
Ethereum-ның қоғамдық тұлғасы әрі негізгі үлескері ретінде Виталиктің шешімдері мен ықпалы қауымдастықтың әртүрлі топтары тарапынан жиі сынға алынған.
Бір ортақ алаңдаушылық – оның ықпалының дәрежесі. Ethereum бастапқыда орталықтандырылмаған жоба болуға арналған болса да, кейбір қауымдастық мүшелері бұл жоба көбінесе Виталиктің басшылығына тым қатты сүйенеді деп санайды.
Виталик желіні бақыламаса да, оның пікірлері протокол дизайнынан бастап қоғамның көңіл-күйіне дейін әсер етуі мүмкін. Мұны Виталиктің өзі де мойындап, басқаларды көшбасшылыққа шақыру үшін бір қадам артқа шегінді.
Виталиктің Soulbound токендері (SBT) және қоғамдық игіліктер сияқты эксперименталды идеяларға ашықтығы әртүрлі пікірлер тудырды. Көпшілік оның алға қарай ойлау қабілетін жоғары бағаласа да, басқалары Ethereum тым көп нәрсеге бір уақытта назар аудару арқылы негізгі мақсатынан алыстап кетуі мүмкін деп есептейді.
Соған қарамастан Виталик сыншылармен ашық әрі адал пікір алмасқаны үшін танымал. Ол қиын сұрақтарды елемей қоймайды және оларды өздігінен, сондай-ақ Ethereum экожүйесі үшін үйреніп, жетілуге мүмкіндік ретінде жиі пайдаланады.
Қорытынды ойлар
Виталик Бутерин Ethereum және бүкіл блокчейн саласының дамуына үлкен үлес қосқан тұлға болып табылады. Техникалық дизайннан қоғамдық диалогқа дейін оның үлестері орталықтандырылмаған жүйелердің қалай құрылатыны мен түсінілетініне әсер етті.
Қосымша оқитын материалдар
Жауапкершіліктен бас тарту туралы мәлімдеме: Бұл контент сізге «сол қалпында» тек жалпы ақпарат және білім беру мақсаттарына, ешқандай мәлімдемесіз немесе кепілдіксіз ұсынылады. Ол қаржылық, құқықтық немесе басқа кәсіби кеңес ретінде қабылданбауы керек, сондай-ақ қандай да бір нақты өнімді немесе қызметті сатып алуды ұсынуға арналмаған. Кеңесті тиісті кәсіби кеңесшілерден алуыңыз керек. Осы мақалада берілген өнімдер аймағыңызда қолжетімді болмауы мүмкін. Мақаланы үшінші тарап қатысушысы жазған жағдайда, айтылған пікірлер үшінші тарап қатысушысына тиесілі екенін және Binance Academy пікірін білдірмейтінін ескеріңіз. Қосымша мәліметтер алу үшін біздің жауапкершіліктен бас тарту туралы мәлімдемеміздің толық мәтінін оқыңыз. Цифрлық активтердің бағасы тұрақсыз болуы мүмкін. Инвестицияңыздың құны төмендеуі немесе жоғарылауы мүмкін және инвестицияланған соманы қайтара алмауыңыз мүмкін. Инвестициялық шешімдеріңізге тек сіз жауаптысыз және Binance Academy сізде туындауы мүмкін шығындар үшін жауап бермейді. Бұл материал қаржылық, құқықтық немесе басқа кәсіби кеңес ретінде қабылданбауы керек. Қосымша ақпарат алу үшін Пайдалану шарттары мен Тәуекел туралы ескертуді қараңыз.